Η επιδείνωση όλων των οικονομικών και κατ’ επέκταση κοινωνικών δεικτών εξαιτίας της οικονομικής αποτυχίας η οποία εκδηλώθηκε το 2010 αποτελεί αδιαμφισβήτητο στοιχείο της ελληνικής πραγματικότητας. Όμως, η χρήση του όρου «ανθρωπιστική κρίση» εγείρει ερωτήματα ως προς την ευστοχία της έννοιας στην ελληνική περίπτωση, προκαλώντας ενίοτε εκνευρισμό στην Ε.Ε., η οποία αρκείται σε διατυπώσεις περί ανάγκης ενίσχυσης της «κοινωνικής συνοχής» στην Ελλάδα.
Είπαν στη «Ν»
Ιωάννα Τσίγκανου
Διευθύντρια Ερευνών
Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών
Η κοινωνική κατάσταση στην Ελλάδα έχει την ‘εικόνα’ μιας ανθρωπιστικής κρίσης όχι βεβαίως του μεγέθους της ανθρωπιστικής κρίσης του πολέμου στη Συρία ή της ερημοποίησης περιοχών της Αφρικανικής Ηπείρου. Πρόκειται για μια ανθρωπιστική κρίση που δεν συνοδεύεται από ταυτόχρονη κρίση ανθρωπισμού.
Δημήτρης Καιρίδης
Αναπλ. Καθηγ. Διεθνών Σχέσεων
Πάντειο Πανεπιστήμιο
Δεν υπάρχει ανθρωπιστική κρίση στην Ελλάδα με την έννοια που την εννοεί η διεθνής επιστημονική βιβλιογραφία. Αντιθέτως, υπάρχει μια προσπάθεια, η οποία επικοινωνιακά φαίνεται πετυχημένη, από συγκεκριμένες πολιτικές δυνάμεις να υπερβάλλουν τα αποτελέσματα της περιοριστικής πολιτικής που ακολουθήθηκε από το 2010 και μετά, ως συνέπεια της εξόδου της Ελλάδας από τις χρηματαγορές.
Αλέκος Καλύβης
Μέλος Πολιτικής Γραμματείας
ΣΥ.ΡΙΖ.Α
Δεν νομίζω ότι υπάρχει κανείς που να αμφισβητεί ότι υπάρχει ανθρωπιστική κρίση σε μια χώρα που μεταξύ άλλων: μειώθηκαν απότομα και τερατωδώς οι μισθοί και οι συντάξεις, πολλαπλασιάστηκε η φορολογία των μικρών και πολύ μικρών εισοδημάτων , αυξήθηκε η ανεργία κατά ένα εκατομμύριο και συρρικνώθηκε το εθνικό εισόδημα κατά 27%.
Όρος φορτισμένος πλην αμφισβητήσιμος
Η ρητορεία της «ανθρωπιστικής κρίσης» και της επιτακτικής ανάγκης ανάσχεσης αυτής αποτέλεσε το κεντρικό -προεκλογικό και πλέον κυβερνητικό- επιχείρημα των σημερινών κομμάτων του Μεγάρου Μαξίμου. Η θέση αυτή κάνει λόγο για «ανθρωπιστική καταστροφή», πρωτοφανή εν καιρώ ειρήνης, η οποία σύμφωνα με την ίδια άποψη οφείλεται στο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας.
«Πώς να εξηγήσω στη φτωχή Σλοβακία ότι πρέπει να δώσουμε λεφτά στην Ελλάδα για μισθούς και συντάξεις; Αδύνατον. Αδύνατον», δήλωνε προσφάτως ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο. Ο κατώτατος μισθός στη Σλοβακία, έτερο μέλος της Ευρωζώνης, σε 12μηνη βάση, ανέρχεται σε 380 ευρώ έναντι 683 ευρώ στην Ελλάδα. Σημειωτέον, η ανεργία στη Σλοβακία ανέρχεται σε 12,5% έναντι 25,8% (Νοε '14) στην Ελλάδα.
Η συγκεκριμένη τοποθέτηση προκαλεί αίσθηση σε άλλες χώρες της Ευρώπης αποτελώντας τη βάση έως και για πικρόχολα, συχνά λαϊκιστικά, σχόλια περί «πλουσίων» και συγχρόνως «τεμπέληδων» Ελλήνων που ξεγελούν την Ευρωζώνη αρνούμενοι να διευθετήσουν τα του οίκου τους. Πληροφορίες συγκλίνουν στο γεγονός ότι αναφορές Ελλήνων αξιωματούχων στα ευρωπαϊκά όργανα περί «ανθρωπιστικής κρίσης» έχουν ενίοτε προκαλέσει ενόχληση ανάμεσα σε εκπροσώπους κρατών - μελών, τόσο από τον πυρήνα όσο και από την περιφέρεια της Ευρωζώνης. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ανακοινώνοντας τη χορήγηση επιπλέον 2 δις στην ελληνική οικονομία, μίλησε για την ανάγκη ενίσχυσης της «δημιουργίας ανάπτυξης» και της «κοινωνικής συνοχής» στη χώρα. Οι ενστάσεις εδράζονται στο γεγονός ότι ορισμένες χώρες βρίσκονται σε δυσχερέστερη οικονομική θέση από την Ελλάδα, την οποία μάλιστα οι ίδιες χρηματοδοτούν στο πλαίσιο του μηχανισμού διάσωσης της ελληνικής οικονομίας.
Ο αντίλογος της ελληνικής πλευράς συμπυκνώνεται στη διττή θέση ότι αφενός οι αξιώσεις της Αθήνας στην οικονομική πολιτική δεν αφορούν απλώς την Ελλάδα αλλά το σύνολο της ευρωπαϊκής οικονομίας, αφετέρου η τρέχουσα οικονομική κατάσταση στη χώρα διαμορφώθηκε μετά από βίαιη και απότομη υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της.
Η τέως ΓΓ του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα απευθύνεται στον ΣΥΡΙΖΑ για την «ανθρωπιστική κρίση».
Ο ορισμός του ΟΗΕ
Ως ανθρωπιστική κρίση, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, είναι κατανοητή μια κατάσταση κατά την οποία υπάρχει μια ασυνήθιστη και γενικευμένη απειλή για την ανθρώπινη ζωή, την υγεία ή τη διαβίωση. Οι δείκτες με βάση τους οποίους ο ΟΗΕ καταγράφει τις χώρες οι οποίες αντιμετωπίζουν ανθρωπιστική κρίση αφορούν στη σοβαρότητα παραγόντων, όπως η επισιτιστική κρίση ή οι εκτοπίσεις ανθρώπων εν μέσω βιαιοπραγιών, οι οποίοι άλλωστε ενεργοποιούν πόρους μέσα από αντίστοιχα ταμεία των Ηνωμένων Εθνών. (δες εδώ)
Το εθνικό εισόδημα ανά κάτοικο
Με βάση το ακαθάριστο εθνικό εισόδημα ανά κάτοικο, σύμφωνα με την κατάταξη της Παγκόσμιας Τράπεζας, το 2013 η Ελλάδα κατατάχθηκε παγκοσμίως στην 51η θέση, με 22.690 δολάρια, λίγο μετά την Κύπρο (47η), ανάμεσα σε περισσότερες από 200 χώρες. (δες εδώ)
Οι κατώτατοι μισθοί στην Ευρώπη
Ανάμεσα στις 22 χώρες της Ε.Ε. στις οποίες έχει θεσπιστεί κατώτατος μισθός, σύμφωνα με τα στοιχεία που διέθεσε στη «Ν» ο διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας & Ανθρώπινου Δυναμικού Σταύρος Γαβρόγλου, η Ελλάδα βρίσκεται ακριβώς στη μέση της κατάταξης, κατέχοντας το 11ο υψηλότερο αντίστοιχο εισόδημα, με 683 ευρώ μικτά σε 12μηνη βάση (580 ευρώ μικτά σε 14μηνη βάση). Ο χαμηλότερος κατώτατος μισθός εντοπίζεται στα 184 ευρώ στη Βουλγαρία. (δες εδώ)
Η ανεργία στην Ευρωζώνη
Την ώρα που η ανεργία στην Ευρωζώνη διαμορφώνεται στο χαμηλότερο επίπεδο περίπου της τελευταίας 3ετίας (11,2% - Ιαν ’15), η Ελλάδα παραμένει «πρωταθλήτρια» με 25,8% και 50,6% στους νέους (στοιχεία Νοεμβρίου ’14). Ακολουθεί η Ισπανία με 23,4%. (δες εδώ)
Η Ελλάδα και οι αυτοκτονίες
Οι δείκτες με βάση τους οποίους ο ΟΗΕ καταγράφει τις χώρες οι οποίες αντιμετωπίζουν ανθρωπιστική κρίση αφορούν στη σοβαρότητα παραγόντων, όπως η επισιτιστική κρίση ή οι εκτοπίσεις ανθρώπων εν μέσω βιαιοπραγιών, οι οποίοι ενεργοποιούν πόρους από τα αντίστοιχα ταμεία των Ηνωμένων Εθνών. Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσονται χώρες όπως το Νότιο Σουδάν, η Αϊτή, η Σομαλία, το Ιράκ και η Συρία.
Η μη κυβερνητική οργάνωση Κλίμακα παραθέτει στη «Ν» στοιχεία για τον αριθμό αυτοκτονιών στην Ελλάδα, υπό την επισήμανση ότι σε συνθήκες κοινωνικοοικονομικής κρίσης είναι ιδιαίτερα δυσχερείς οι επιπτώσεις στην υγεία και τη ψυχολογία του πληθυσμού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι αυτοκτονίες συνδέονται ευθέως με την κρίση στην οικονομία. Σε κάθε περίπτωση, βάσει των δεδομένων της ΕΛΣΤΑΤ, σε απόλυτους αριθμούς οι αυτοκτονίες στην Ελλάδα αυξήθηκαν από 391 το 2009 σε 508 το 2012. Επίσημα στοιχεία για τη διετία 2013-14 δεν είναι ακόμη διαθέσιμα. Πάντως, σύμφωνα με την Κλίμακα, παρατηρείται μία τάση μείωσης ή σταθεροποίησης του αριθμού των θανάτων από αυτοκτονίες για το έτος 2014 (σε σύγκριση με το 2013). (δες εδώ)
Η Ελλάδα και οι άστεγοι
Αν και η αριθμητική αποτύπωση του φαινομένου των αστέγων στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά δύσκολη, δεδομένης της απουσίας ενός ολοκληρωμένου θεσμικού σχεδίου, τόσο η Κλίμακα όσο και ο δήμος της Αθήνας εκφράζουν στη «Ν» την εκτίμηση ότι τα τελευταία χρόνια της κρίσης καταγράφεται πράγματι αύξηση των άστεγων πολιτών. Σύμφωνα με πηγές από τη δημοτική αρχή, οι άστεγοι οι οποίοι βρίσκονται αυτήν τη στιγμή στο κέντρο της Αθήνας ανέρχονται στους 1.200. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην πλειοψηφία τους είναι άνθρωποι εθισμένοι σε τοξικές ουσίες και ευρύτερα άνθρωποι με δυσκολίες στην επικοινωνία και τη συνεργασία με τις αρχές. (δες εδώ)
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ
[email protected]
@VasKostoulas
