Αμέσως μετά το ξέσπασμα της τραπεζικής κρίσης του 2008 στις ΗΠΑ, οι κινήσεις της Ευρώπης, σε ό,τι αφορά τις διεργασίες τις οποίες όφειλε να υποστεί το τραπεζικό σύστημα για να επιβιώσει αλλά και να περάσει σε νέα εποχή, πότε ταυτίστηκαν με τις πέραν του Ατλαντικού επιλογές και πότε απέκλιναν σημαντικά από αυτές.
Σε κάθε περίπτωση, κύριος παράγοντας που επηρέασε την κατεύθυνση των εξελίξεων ήταν οι πολιτικές ισορροπίες στο εσωτερικό της Ευρωζώνης, αλλά κυρίως οι εθνικές επιδιώξεις των κρατών - μελών, καθώς οι αδυναμίες της Ευρωζώνης που ανέδειξε η κρίση έφεραν στην επιφάνεια λανθάνοντες εθνικισμούς και εθνικές στρατηγικές που ουδέποτε έπαψαν να υπάρχουν, αλλά είχαν περιστασιακά καλυφθεί από το πέπλο της επίπλαστης πανευρωπαϊκής ευμάρειας.
Ετσι, είδαμε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να ρίχνει στην αγορά ρευστότητα σε μεγάλες ποσότητες για να καταλαγιάσει την πείνα και τις ανησυχίες των χρηματιστηρίων, ακολουθώντας το παράδειγμα της Federal Reserve. Είδαμε, και συνεχίζουμε να βλέπουμε, την προσπάθεια δημιουργίας στην Ευρώπη μεγάλων τραπεζών από τη συνένωση μικρότερων, ακριβώς όπως έγινε στις ΗΠΑ, ώστε να διασωθεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αντίθετα, δεν είδαμε έως τώρα στην Ευρώπη τράπεζες να πτωχεύουν, όπως δεν είδαμε και μια ουσιαστική στροφή στο θεσμικό πλαίσιο, η οποία θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες ελέγχου και περιορισμού του ρίσκου.
Η αποκωδικοποίηση των όσων αποφασίστηκαν τις τελευταίες ημέρες για τις κυπριακές τράπεζες και κυρίως η γενίκευση της συγκεκριμένης μεθοδολογίας που έβαλε στο τραπέζι των συζητήσεων ο επικεφαλής του Eurogoup, Γερούν Ντέισελμπλουμ, δίνουν συγκεκριμένα μηνύματα: Προς τραπεζικούς πελάτες, ότι ακόμη και στην πλέον απλή συναλλαγή με ένα πιστωτικό ίδρυμα, όπως είναι η κατάθεση χρημάτων, ο συναλλασσόμενος οφείλει να εξετάζει πολύ επισταμένα την αξιοπιστία του ιδρύματος στο οποίο απευθύνεται, και προς τους τραπεζίτες και μετόχους, ότι σε ορισμένες περιπτώσεις κάποιες τράπεζες πτωχεύουν, αν δεν προσέξουν τα ρίσκα που αναλαμβάνουν.
Τα μηνύματα αυτά θα μπορούσαν να εκληφθούν και ως εξυγιαντική παρέμβαση, αν η Ευρωζώνη είχε ένα κεντρικό θεσμικό πλαίσιο και ένα μηχανισμό ελέγχου της τραπεζικής αγοράς. Κάτι τέτοιο δεν έχει, ούτε πρόκειται σύντομα να αποκτήσει, η Ευρωζώνη, καθώς η συγκεκριμένη συζήτηση βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη και θα κρατήσει πολύ, αν λάβουμε υπόψη τη γνωστή ευρωπαϊκή δυστοκία και βραδύτητα στη λήψη σημαντικών αποφάσεων.
Μετά το τραπεζικό μοντέλο διάσωσης το οποίο είδαμε να εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Ενωση στην Κύπρο, είναι σαφές ότι το τραπεζικό σύστημα της Ευρώπης οδηγείται σε μεγάλη στροφή. Δεδομένων όμως των ευρωπαϊκών συνθηκών, αυτό που δεν προκύπτει αβίαστα ως συμπέρασμα είναι αν οι επιλογές που γίνονται και οι μεθοδεύσεις που επιδιώκονται έχουν στόχο να δημιουργήσουν ένα περισσότερο ασφαλές τραπεζικό σύστημα ή αποσκοπούν και συνειδητά επιδιώκουν να συγκεντρώσουν τη δραστηριότητα στα μεγάλα ευρωπαϊκά κέντρα, αποτρέποντας την ανάπτυξη ισχυρού τραπεζικού συστήματος στις αδύναμες οικονομίες της ευρωπαϊκής περιφέρειας.
ΝΙΚΟΣ ΦΡΑΝΤΖΗΣ - [email protected]
