Κυπριακό Μνημόνιο

Ως την πιο σημαντική μεταρρύθμιση στη χώρα χαρακτήρισε τη λύση του Κυπριακού ο πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης, καταλογίζοντας εκ νέου στην Άγκυρα πως διατήρησε αδιάλλακτη στάση στις συνομιλίες στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας.

Σε εκδήλωση του οργανισμού διαΝΕΟσις με θέμα «Η Κύπρος μετά την κρίση», ο κ. Αναστασιάδης δήλωσε έτοιμος να επανέλθει σε διαπραγματεύσεις, ωστόσο όπως είπε, χρειάζεται «να συνειδητοποιήσει η Τουρκία ότι δεν μπορεί να είναι σε ομηρία ένα ανεξάρτητο κράτος. Θέλουμε η μοίρα της Κύπρου να ορίζεται και να δημιουργείται από τους Κυπρίους και τους Τουρκοκυπρίους».

Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, παρουσία εκπροσώπων του επιχειρηματικού και πολιτικού κόσμου, περιέγραψε τα οικονομικά αποτελέσματα και τις κινήσεις που έκανε η χώρα του για να απαλλαγεί από το μνημόνιο, καθώς και τους μελλοντικούς της στόχους.

Τόνισε ότι τον Μάιο του 2011 η Κύπρος βρέθηκε εκτός αγορών έχοντας υποστεί 22 υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας από διεθνείς οίκους. Όπως ανέφερε, «τα διαθέσιμα που είχε το κράτος αρκούσαν μόνο για 30 ημέρες, επιχειρήσεις έκλειναν, στην αγορά επικρατούσε οικονομική ανασφάλεια και η ανεργία εκτοξεύτηκε από το 3% προ κρίσης στο 16% αμέσως μετά. Με αυτά τα δεδομένα η νέα κυβέρνηση καλείτο να διαχειριστεί μία μεγάλη κρίση και να αποφασίσει να πάρει αποφάσεις ή που θα την έκαναν ωφέλιμη ή αρεστή».

«Προχωρήσαμε στη διόρθωση των δημόσιων οικονομικών, κάναμε μεταρρυθμίσεις σταθεροποιήσαμε το τραπεζικό σύστημα, προσελκύσαμε επενδύσεις, δώσαμε φορολογικά κίνητρα, εξορθολογήσαμε την κοινωνική πρόνοια και έτσι καταφέραμε να βγούμε από το μνημόνιο γρηγορότερα από ότι πολλοί προέβλεπαν» είπε ο Κύπριος πρόεδρος, τονίζοντας ότι με τις κινήσεις αυτές η Κύπρος απέφυγε ένα δεύτερο μνημόνιο, κάτι που πολλοί προεξοφλούσαν.

Ο κ. Ανασταστιάδης υπογράμμισε ότι η Κύπρος κατάφερε την άνοιξη του 2015 να ξαναβγεί στις αγορές, να δανειστεί με χαμηλά επιτόκια και να αναβαθμίσει την πιστοληπτική της ικανότητα. «Η οικονομία για τρίτη συνεχή χρονιά βαδίζει σε σταθερή πορεία οικονομικής ανάπτυξης» επεσήμανε και συνέχισε λέγοντας ότι για να επιτευχθούν τα παραπάνω η Κύπρος έκανε μεταρρυθμίσεις ώστε να καταστεί το κράτος πιο φιλικό στους πολίτες και εκσυγχρόνισε τις δημόσιες υπηρεσίες της. Πέραν αυτών ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας αναφέρθηκε στην ανταγωνιστικότητα και τον τουρισμό, καθώς και στη δραστική αντιμετώπιση της διαφθοράς.

Μιλώντας για επενδύσεις, τόνισε ότι δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στον ιδιωτικό τομέα. Αναφέρθηκε στην προώθηση φορολογικών κινήτρων, την κατάργηση φόρων όπως ο αντίστοιχος ΕΝΦΙΑ, τις φορολογικές εκπτώσεις σε νέες επενδύσεις και τα κίνητρα σε ξένους επενδυτές, ενώ σημείωσε ότι η Κύπρος επενδύει στη γνώση, την καινοτομία, τις υποδομές και την κοινωνική πολιτική.

Παράλληλα, είπε πως «αναβαθμίσαμε τη σχέση μας με τα γειτονικά κράτη, δημιουργήσαμε ασπίδες προστασίας της Κύπρου εντός της Ε.Ε., ενισχύσαμε το κύρος της χώρας και προχωρήσαμε στην αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου της χώρας».

Πηγή: ΑΜΠΕ

Από την έντυπη έκδοση

Του Βασίλη Κωστούλα
[email protected]

Η Κύπρος είχε τα δικά της προβλήματα. Είχε όμως και τον δικό της τρόπο να τα αντιμετωπίσει.

Οι πολιτικές δυνάμεις εκεί συναίνεσαν στη βάση της οικονομικής προσαρμογής, γεγονός που διαπέρασε ολόκληρη την κυπριακή κοινωνία. Στην Ελλάδα έγινε ακριβώς το αντίθετο. Η κοινή γνώμη δεν ενημερώθηκε ποτέ για τις διαχρονικές παθογένειες που τελικά οδήγησαν στο μνημόνιο. Αντ’ αυτού εκπαιδεύτηκε να πολεμά το μνημόνιο που «έτσι, ξαφνικά» προκάλεσε την κρίση.

Οι Κύπριοι επέδειξαν μεγαλύτερη ωριμότητα χάρη και στα δραματικά επεισόδια της μεταπολεμικής Ιστορίας τους, που διαμόρφωσαν ένα ένστικτο ενότητας σε καιρούς αντιξοοτήτων, όπως εύστοχα παρατηρούν οι οικονομολόγοι Γκίκας Χαρδούβελης και Ιωάννης Γκιώνης σε μελέτη για το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Όμως αυτό δεν συνιστά δικαιολογία για την Ελλάδα, η οποία στην πράξη αρνήθηκε και υπονόμευσε το μοναδικό πρόγραμμα στο τραπέζι, αυτό των δανειστών της, χωρίς να προκρίνει ποτέ το δικό της σχέδιο για την έξοδο από τη δική της κρίση.

Είναι αλήθεια ότι η Κύπρος διέθετε μια αποτελεσματικότερη διοικητική μηχανή, πιο κοντά στα ευρωπαϊκά πρότυπα, γεγονός που διευκόλυνε την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων. Η Ελλάδα όμως δεν θεσμοθέτησε καν έναν μηχανισμό αξιολόγησης της διοίκησης, που υποτίθεται ότι καλείται να σηκώσει το βάρος του εκσυγχρονισμού και της ανασυγκρότησης.

Η Κύπρος εκπλήρωσε εγκαίρως τους στόχους του προγράμματος, τηρώντας τα χρονοδιαγράμματα. Ανέκτησε γρήγορα την αξιοπιστία της και κέρδισε την εμπιστοσύνη του διεθνούς παράγοντα. Στην Ελλάδα το πολιτικό σύστημα κωλυσιέργησε, επιτρέποντας έτσι στους θεσμικούς πιστωτές να εμπλακούν σε μια καθημερινή μικροδιαχείριση της προσαρμογής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ένταση της εξωτερικής εποπτείας και την αίσθηση της εθνικής κυριαρχίας.

Με εμπροσθοβαρή δημοσιονομικά μέτρα και με δραστικές παρεμβάσεις στο πεδίο των δαπανών, η Κύπρος διαφύλαξε το ευνοϊκό φορολογικό και επενδυτικό της περιβάλλον, σε αντίθεση με την Ελλάδα που επέλεξε να μην επικεντρώσει τη δημοσιονομική προσαρμογή στην αιτία του δημοσιονομικού εκτροχιασμού: Την εκτόξευση του δημοσιονομικού ελλείμματος κατά 90,6% λόγω εκτίναξης της κρατικής δαπάνης ως ποσοστού του ΑΕΠ την περίοδο 2006-2009 (Τάσος Γιαννίτσης, Σταύρος Ζωγραφάκης).

Tο κυπριακό δημόσιο δανείζεται σήμερα με μηδενικό επιτόκιο. Το ελληνικό δημόσιο δεν βλέπει ούτε με κιάλια τις αγορές.

Ο μόνος τρόπος να ξεφορτωθείς το μνημόνιο είναι να το εφαρμόσεις. Θα αποφύγεις έτσι να φορτωθείς ένα χειρότερο· πριν απ’ όλα, γιατί θα είναι δικό σου και χωρίς τα χρήματα της Ευρωζώνης. 

Δάνειο ύψους 5 - 7 δισ. ευρώ είχε ζητήσει επανειλημμένα από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν ο πρώην πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Δημήτρης Χριστόφιας, όπως αποκάλυψε ο ίδιος μιλώντας το βράδυ της Τρίτης σε εκπομπή του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΪ.

«Έχω τηλεφωνικές επικοινωνίες, τις αποκαλύπτω, που του έλεγα ότι θα υποχρεωθούμε εμείς οι οποίοι παλέψαμε για τα δικαιώματα των εργαζομένων, θα υποχρεωθούμε να κάνουμε το αντίθετο και δεν θα ήθελα ποτέ να γίνει κάτι τέτοιο, δώστε μας αυτό το δάνειο, κι εγώ σου εγγυώμαι, ότι τα επόμενα 50 χρόνια οι Κύπριοι θα ευλογούν την Ρωσία», ανέφερε ο κ. Χριστόφιας, προσθέτοντας: «Δεν το έκανε, και νομίζω έσφαλε, γιατί μετά από αυτό, ενώ δεν ήθελε να κακοφανεί στους ταγούς της Ε.Ε. ένεκα οικονομικών συμφερόντων, του έκαναν το Κίεβο, του έκαναν την Ουκρανία, και στο τέλος της ημέρας βρίσκεται σε σύγκρουση με την Ε.Ε. και του επέβαλαν και τιμωρητικά μέτρα».

Ο κ. Χριστόφιας σημείωσε ακόμη πως προειδοποίησε τον Αλέξη Τσίπρα όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία. «Όταν ήρθε στην Κύπρο τον είδα σχεδόν 40 λεπτά τον Αλέξη και του τα είπα αυτά. Εγώ αντιμετώπισα αυτές τις δυσκολίες και κατά τη γνώμη μου, είναι δουλειά δική σου τι θα κάνεις, να προσέχεις», είπε.

Τρεις μήνες συμπληρώνονται στα τέλη Ιουνίου από τότε που η Κύπρος βγήκε επισήμως από το «μνημόνιο». Πόσο αισιόδοξος είναι ο πρώτος απολογισμός;

Γεγονός είναι ότι καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει περάσει από τόσα «σκαμπανεβάσματα» τα τελευταία χρόνια: από την επιτυχημένη ευρωπαϊκή προεδρία του 2012 στο πρωτοφανές «κούρεμα» καταθέσεων έως 47% και σε ένα ευρωπαϊκό ρεκόρ κόκκινων δανείων έναν χρόνο αργότερα - και από εκεί σε ένα αυστηρό μνημόνιο με δυόμιση χρόνια λιτότητας και οκτώ «αξιολογήσεις» από τους δανειστές. Η επίσημη έξοδος της Κύπρου από το μνημόνιο επισφραγίστηκε τον Μάρτιο του 2013, αλλά με αρκετούς «αστερίσκους» για το μέλλον.

Σήμερα ωστόσο, η Κύπρος παρουσιάζει εντελώς διαφορετική εικόνα σε σχέση με το απόγειο της κρίσης το 2013, υποστηρίζει ο Λευτέρης Χριστοφόρου, ευρωβουλευτής με τον κεντροδεξιό «Δημοκρατικό Συναγερμό» (ΔΗΣΥ), το κόμμα του προέδρου Νίκου Αναστασιάδη.

«Το ότι σήμερα έχουμε έναν τραπεζικό τομέα, ο οποίος ανακεφαλαιοποιήθηκε πλήρως, το ότι η Κύπρος για πρώτη φορά έχει ισορροπημένους προϋπολογισμούς μηδενικών ελλειμμάτων και ουσιαστικά δεν δημιουργούνται νέες ανάγκες για χρέη, το ότι το κράτος ανέκτησε την αξιοπιστία του και κατόρθωσε να απλώσει και δίχτυ κοινωνικής προστασίας στις ευάλωτες ομάδες, το ότι η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι την 1/1/2017 θα επαναφέρει τις μειώσεις που επήλθαν λόγω του μνημονίου - πιστεύω ότι όλα αυτά είναι καλά δείγματα του ότι είμαστε στην σωστή πορεία» δηλώνει ο κύπριος ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle.

Επιτήρηση - έστω και χωρίς μνημόνιο

Διαφορετική άποψη εκφράζει ο ευρωβουλευτής της σοσιαλιστικής ΕΔΕΚ, Δημήτρης Παπαδάκης. «Τυπικά έχουμε εξέλθει του μνημονίου, ουσιαστικά δεν εξέρχεσαι του μνημονίου», υποστηρίζει. «Η οικονομική κατάσταση στην πραγματική οικονομία είναι η ίδια, όπως ήταν και πριν από τρεις μήνες».

Σε κάθε περίπτωση, η Κύπρος δεν απαλλάσσεται πλήρως από την επιτήρηση των δανειστών, καθώς δύο φορές τον χρόνο και μέχρι να επιστραφεί το 75% των δανείων θα γίνονται οι αποκαλούμενοι «μεταμνημονιακοί έλεγχοι», οι οποίοι δεν αποκλείεται να συνεχιστούν για πολύ, αν αναλογιστούμε ότι  η αποπληρωμή ολοκληρώνεται το 2031.

Μιλώντας στην Deutsche Welle ο ευρωβουλευτής της ΕΔΕΚ υποστηρίζει ότι «αντί ο έλεγχος να γίνεται κάθε λίγο και λιγάκι από τους εκπροσώπους της τρόικας, θα γίνεται σε πιο μεγάλα χρονικά διαστήματα. Θα υπάρχει ο έλεγχος. Δεν μπορείς να ξεφύγεις από αυτό το πρόγραμμα, το οποίο έχεις υπογράψει. Δεν μπορείς ξαφνικά να πεις φέτος ο προϋπολογισμός μου δεν θα είναι ισοσκελισμένος και θα δώσω περισσότερα χρήματα για την ανάπτυξη, ούτως ώστε να δημιουργήσω τον καταλύτη για να αντιστρέψω μία υφεσιογενή κατάσταση».

Από την πλευρά του, ο ευρωβουλευτής Λευτέρης Χριστοφόρου κάνει λόγο για «τυπικούς ελέγχους». Πρόκειται, υποστηρίζει, για ελέγχους παρόμοιους με εκείνους που διενεργεί κάθε τράπεζα όταν δανείζει- και μάλιστα με ιδιαίτερα ευνοϊκό επιτόκιο - έναν ιδιώτη. «Απ΄ ότι αντιλήφθηκα απλώς θα είναι ένας τυπικός έλεγχος για το πού βαδίζουν τα δημοσιονομικά» τονίζει ο ευρωβουλευτής του ΔΗΣΥ. «Είναι οι χρεώστες μας και σε κάποιον βαθμό θέλουν να πάρουν πίσω τα λεφτά, τα οποία μας δάνεισαν, πρέπει να πούμε, με ένα πολύ χαμηλό επιτόκιο. Δεν πρέπει να μας φοβίζει κανένας έλεγχος, όταν εμείς κάνουμε το σωστό. Η τρόικα δεν είναι πλέον αυτή που θα μας επιβάλει το άλφα ή βήτα νομοθέτημα».

«Αγκάθι» τα κόκκινα δάνεια

Οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι Ελλάδα και Κύπρος αποτελούν διαφορετικές περιπτώσεις, καθώς στην Κύπρο ο εκτροχιασμός δεν ήταν πρωτίστως δημοσιονομικός, αλλά προήλθε από τον υπερτροφικό τραπεζικό τομέα, ο οποίος με τη σειρά του συμπαρέσυρε τα δημόσια οικονομικά. Αλλά υπάρχουν και ομοιότητες ανάμεσα στις δύο χώρες, όπως το «αγκάθι» των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Στην Κύπρο μάλιστα, τα κόκκινα δάνεια είχαν φτάσει στα 28 δισ. ευρώ, δηλαδή στο 70% των πιστώσεων. Σε πρόσφατη συνέντευξή του ο υπουργός Οικονομικών, Χάρης Γεωργιάδη,ς είχε προβλέψει «αξιοσημείωτη μείωση» στα κόκκινα δάνεια από το τέλος του 2016. Καθησυχαστικός εμφανίζεται και ο ευρωβουλευτής Λευτέρης Χριστοφόρου. «Εδώ είναι πρόβλημα, είναι υψηλό το ποσοστό των κόκκινων δανείων, μειώθηκε όμως το τελευταίο χρονικό διάστημα» επισημαίνει. «Και πιστεύω ότι θα μειωθούν ακόμη περισσότερο. Έχουμε εύρωστες, απ΄ ότι φαίνεται, ανακεφαλαιοποιημένες τράπεζες, που πιστεύω ότι μπορούν να αντέξουν στους κραδασμούς των κόκκινων δανείων».

Γενικότερα, ο ευρωβουλευτής του κυβερνώντος κόμματος εμφανίζεται αισιόδοξος, καθώς, όπως επισημαίνει, η Κύπρος καταγράφει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ανάπτυξης στην Ευρωζώνη, η ανεργία μειώνεται, ενώ η τουριστική περίοδος άρχισε με τους καλύτερους οιωνούς. Από την πλευρά του, ο ευρωβουλευτής της ΕΔΕΚ, Δημήτρης Παπαδάκης, θέτει το ίδιο ερώτημα που, τηρουμένων των αναλογιών, πολλοί θέτουν και για την Ελλάδα: Πέρα από τις περικοπές, με ποιόν τρόπο μπορεί η χώρα να αναπτυχθεί και να παράξει νέο πλούτο;

«Χωρίς προσανατολισμό για το ποια είναι η κατεύθυνση της κυπριακής οικονομίας νομίζω πολύ σύντομα θα βρεθούμε στο ίδιο σημείο. Πρέπει να αποφασίσουμε οι Κύπριοι: Ποια οικονομία θέλουμε να έχουμε; Είναι ο πρωτογενής τομέας; Είναι μόνο το 3% του ΑΕΠ. Ο τουρισμός; Αν είναι ο τουρισμός, μπορούμε να στηριχθούμε μόνο στον τουρισμό; Εγώ λέω όχι...» δηλώνει ο Δημήτρης Παπαδάκης.

Από την έντυπη έκδοση 

Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
[email protected]

Εκλογές στη μετά Μνημόνιον (μ.Μ.) εποχή. Στην Κύπρο των προκομμένων αδερφών, που «χρειάζονται περισσότερες προσπάθειες για να μειωθεί το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων, να συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και να διατηρηθεί η δημοσιονομική πειθαρχία. [...] Το τέλος του προγράμματος δεν είναι το τέλος της μεταρρυθμιστικής ατζέντας».

Είναι οι πρώτες κάλπες, μετά τον Μάρτιο του 2013, που σάρωσε καταθέσεις, κούρεψε πολιτική και μεθοδολογίες, αφαίρεσε πέπλα αυταπάτης.

Πρόεδρο θα επιλέξουν το 2018. Την Κυριακή ψηφίζουν για 56 βουλευτές. Μάλλον ανόρεχτα. Έναν «λόον γλυτζύν» δεν άκουσαν κι ας πειθάρχησαν σε αγώνα ανόρθωσης και ομόνοιας. Οι δημοσκοπήσεις παίζουν δυνατά την αποχή και επτακομματική ή οκτακομματική Βουλή, εξέλιξη, που -όπως διαβάζω- θα δυσχεράνει τα σχέδια της κυβέρνησης να συνεχίσει την οικονομική της πολιτική, καθώς θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη η διαμόρφωση της αναγκαίας πλειοψηφίας στη Βουλή.

Ο πολιτικός κατακερματισμός θα φρενάρει, δηλαδή, το «success story», αφού δεν ολοκληρώθηκε η συγγραφή όλων των κεφαλαίων;

Ομολογώ πως τα κυπριακά (πράγματα) δεν τα κατέχω, αλλά δυσκολεύομαι να αντιληφθώ τον κίνδυνο, αφού η κυβέρνηση στη νήσο είναι εδώ και καιρό μονοκομματική και μια χαρά κυβερνά, μια χαρά μέτρα περνά και το Μνημόνιο ξεπερνά. Προεδρικό σύστημα γαρ. Και με Πρόεδρο Χριστόφια, όταν αποχώρησε το ΔΗΚΟ, και με Παπαδόπουλο, όταν αποχώρησε το ΑΚΕΛ, και με Κληρίδη, όταν αποχώρησε το ΔΗΚΟ, πού ήταν το ρίσκο;

Είναι ρίσκο οι πολλοί; Μπορεί. Αν η συγκυρία είναι θολή και οι προκλήσεις πρώτο βιολί. Αυτό τουλάχιστον επαναλάμβαναν οι «μεγάλοι» στον αγώνα δρόμου για να περιορίσουν τις διαρροές προς τους «μικρούς», επισείοντας τον μπαμπούλα της αποσταθεροποίησης. Είχαν φροντίσει, βέβαια, πρώτα να βοηθήσουν το γιαλό να ισιώσει, με την αλλαγή του εκλογικού μέτρου.

Είναι ρίσκο οι πολλοί; Μόνο αν είναι κουζουλοί.

Ως το «μεγαλύτερο λάθος» του χαρακτήρισε την προεκλογική του δέσμευση ότι δεν θα γινόταν «κούρεμα» των καταθέσεων το 2013, ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης.

«Πίστεψα ότι θα μπορούσαμε να αποφεύγαμε το “κούρεμα”», ανέφερε ο Κύπριος πρόεδρος σε τηλεοπτική του συνέντευξη, υπενθυμίζοντας ωστόσο ότι τα ταμειακά διαθέσιμα έφταναν για μόλις ένα μήνα, ο ELA έφτανε τα 11,5 δισεκατομμύρια και οι ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης έφταναν τα 7 δισ. ευρώ.

Το λάθος ήταν ότι δεν μπήκε η Κύπρος σε πρόγραμμα στήριξης την ώρα που έπρεπε, ανέφερε ο υπουργός Οικονομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας Χάρης Γεωργιάδης, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι ήταν «κατάντια που χρειαζόμασταν τα δεκανίκια της τρόικα».

Μιλώντας στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ το βράδυ της Τρίτης, τόνισε ότι δεν ήταν επιλογή, αλλά αναπόφευκτη εξέλιξη η απώλεια των καταθέσεων, ενώ σημείωσε ότι η Κύπρος βρισκόταν σε πολύ δύσκολη θέση.

Όπως είπε, τα ταμειακά διαθέσιμα όταν εκείνος ανέλαβε το υπουργείο επαρκούσαν για έναν μήνα. Εκτίμησε επίσης ότι εάν η Κύπρος έμπαινε σε πρόγραμμα στήριξης την άνοιξη του 2011, αντί για το 2013, δεν θα χρειαζόταν να γίνει το «κούρεμα» των καταθέσεων.

Παρατήρησε επιπλέον ότι η κυβέρνηση είχε τη σιωπηρή ανοχή της κοινωνικής πλειοψηφίας, ενώ σημείωσε ότι υπήρχαν και στιγμές που η Λευκωσία διαφώνησε με την τρόικα.

Ο κ. Γεωργιάδης εκτίμησε ότι το σημαντικό δεν είναι ότι η Κύπρος βγήκε από το μνημόνιο, αλλά το γεγονός πως βγήκε ενώ είχε επιστρέψει η ανάπτυξη. Στάθηκε παράλληλα στην ανάγκη διατήρησης ενός σταθερού φορολογικού συστήματος, προκειμένου να βοηθηθεί η κυπριακή οικονομία να ανακάμψει. «Ο στόχος ήταν να μην αλλάξει η φορολογία της χώρας ώστε να παραμείνει ανταγωνιστική» συμπλήρωσε και χαρακτήρισε ως πρώτο λόγο της εξόδου από την ύφεση την αντοχή των κυπριακών επιχειρήσεων.

«Αν επιλέξεις να κάνεις τολμηρή πολιτική χωρίς να νοιάζεσαι για το πρόσκαιρο πολιτικό κόστος τότε πετυχαίνεις» υπογράμμισε ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών.

Ερωτηθείς για την Ελλάδα, ανέφερε ότι κάποιοι έθεταν όρους για να οδηγήσουν την Ελλάδα προς το «όχι», ενώ σημείωσε ότι τόσο ο ίδιος όσο και πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, προσπάθησαν να διευκολύνουν τη συμφωνία.

Επανέλαβε επίσης ότι η Κύπρος, ως μέλος του Eurogroup, έχει ταχθεί υπέρ οποιασδήποτε ρύθμισης του χρέους της Ελλάδας.

Από την έντυπη έκδοση

Της Αγγελικής Κοτσοβού
[email protected]

Πριν από τρία χρόνια βρέθηκε στο χείλος της καταστροφής. Η οικονομία της μετρούσε πληγές, το τραπεζικό της σύστημα παρασύρθηκε στη δίνη της ελληνικής κρίσης και των «κόκκινων» δανείων, ενώ οι πολίτες της βρέθηκαν κάτω από τον «ζυγό» του μνημονίου.

Tρία χρόνια μετά τη σκληρότερη διάσωση στην ιστορία της Ευρωζώνης, όπου για πρώτη φορά εφαρμόστηκε το μοντέλο του bail-in για την εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος, η Κύπρος γυρίζει σελίδα, αφήνοντας πίσω της τη «μαύρη» τριετία των μέτρων λιτότητας, του «κουρέματος» των ανασφάλιστων καταθέσεων και των capital controls.

Η Λευκωσία ολοκλήρωσε και επισήμως το πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας, ύψους δέκα δισ. ευρώ, από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης. Και δεν χρειάστηκε καν ολόκληρο το ποσό: πόνταρε στην επιστροφή της οικονομίας σε ανάπτυξη και φρόντισε εγκαίρως να κερδίσει και το «στοίχημα» των αγορών.

Την αρχή έκανε η Ιρλανδία, μετά ακολούθησε η Πορτογαλία και τώρα ήρθε και η σειρά της Κύπρου να εξέλθει οριστικά από τον εφιάλτη του μνημονίου, έναν εφιάλτη που η Ελλάδα βιώνει για τρίτη φορά.

Η Λευκωσία «αρίστευσε» στις μνημονιακές εξετάσεις, εφαρμόζοντας με επιτυχία τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, αποκατάστασης της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας και εξυγίανσης των κυπριακών τραπεζών, μέσω μιας επώδυνης διαδικασίας που «σημαδεύτηκε» από το «κούρεμα» των ανασφάλιστων καταθέσεων και τον «αφανισμό» μιας εκ των μεγαλύτερων τραπεζών της Μεγαλονήσου.

Οι θυσίες δεν πήγαν χαμένες. Η κυπριακή οικονομία, έπειτα από τρία χρόνια ύφεσης, επέστρεψε το 2015 σε αναπτυξιακή τροχιά, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί και φέτος και να ανεβάσει ταχύτητα το 2017. Το έλλειμμα μειώθηκε στο 1% του ΑΕΠ το 2015 από σχεδόν 6% το 2012.

Το μέγεθος του κυπριακού τραπεζικού συστήματος, που ισοδυναμούσε με εννέα φορές το ΑΕΠ της χώρας, συρρικνώθηκε στις 3,5 φορές.

Η πιστή προσήλωση στις μεταρρυθμίσεις συνέβαλε στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών, επιτρέποντας στην Κύπρο να επιστρέψει στις αγορές ομολόγων τον Ιούνιο του 2014.

«Η Κύπρος αποτελεί ακόμη ένα success story της Ευρωζώνης, που επιβεβαιώνει για μία ακόμη φορά ότι η αρχή της χορήγησης δανείων με ευνοϊκούς όρους σε αντάλλαγμα την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων αποδίδει καρπούς» τονίζει ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ, χαιρετίζοντας την έξοδο της Μεγαλονήσου από το μνημόνιο.

Το ελληνικό «δράμα» συμπληρώνει αισίως έξι χρόνια, μόνο που οι υπόλοιποι συντελεστές αποχωρούν σιγά σιγά, αφήνοντας μόνη την Αθήνα επί σκηνής.

Η «συνταγή» γνωστή σε όλους, δοκιμασμένη και, εφόσον εφαρμοστεί σωστά, οδηγεί και στα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, που είναι μια οικονομία ανταγωνιστική, ικανή να σταθεί μόνη της στα πόδια της.

Σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει, «δεν είναι οι πιο δυνατοί εκείνοι που επιβιώνουν ή οι πιο έξυπνοι, αλλά εκείνοι που ανταποκρίνονται καλύτερα στις αλλαγές», σύμφωνα με τη θεωρία του Δαρβίνου. Ας δοκιμάσουμε κι εμείς, έστω και για αλλαγή, να αλλάξουμε κατεύθυνση. 

Από την έντυπη έκδοση

Των Αγγελικής Κοτσοβού και Νατάσας Στασινού

Νέα εποχή για την Κύπρο, με τη Λευκωσία να ολοκληρώνει σήμερα με επιτυχία το τριετές πρόγραμμα οικονομικής διάσωσης, ύψους δέκα δισ. ευρώ, που είχε λάβει από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ESM), αφήνοντας πίσω της την εποχή του μνημονίου και της σκληρής λιτότητας -μετά την Ιρλανδία και την Πορτογαλία- ατενίζοντας όμως ένα μέλλον με αρκετές προκλήσεις, όπως το «αγκάθι» των επισφαλών δανείων, αλλά και τον κίνδυνο να βρεθούν τα κυπριακά ομόλογα εκτός του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης που εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Η Κύπρος εξέρχεται του προγράμματος διάσωσης έχοντας χρησιμοποιήσει το 70% του διαθέσιμου ποσού των δέκα δισ. ευρώ, με τον ESM να έχει εκταμιεύσει συνολικά 6,3 δισ. ευρώ και τη Λευκωσία να έχει λάβει περίπου ένα δισ. ευρώ δάνεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, με τις κυπριακές αρχές να μην κάνουν χρήση του υπόλοιπου ποσού των 2,7 δισ. ευρώ, όπως δήλωσε ο Κλάους Ρέγκλινγκ, γενικός διευθυντής του ESM. «Το δημοσιονομικό έλλειμμα της Κύπρου σχεδόν εξαλείφθηκε, ο κυπριακός τραπεζικός τομέας εξυγιάνθηκε και η ανταγωνιστικότητα της κυπριακής οικονομίας αποκαταστάθηκε» επισήμανε ο επικεφαλής του ESM, αποδίδοντας εύσημα στην κυβέρνηση της Λευκωσίας, αλλά και στον κυπριακό λαό για τις προσπάθειες.

«Συγχαίρω την κυβέρνηση και τον λαό της Κύπρου για τα επιτεύγματά τους στη διάρκεια της τελευταίας τριετίας. Η χώρα κατάφερε να αποκαταστήσει την οικονομική ανάπτυξη και να τακτοποιήσει τα δημόσια οικονομικά με ρυθμούς ταχύτερους του αναμενομένου. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας της Κύπρου -που ήταν και η βασική «πηγή» της κρίσης- αναδιαρθρώθηκε, ανακεφαλαιοποιήθηκε και συρρικνώθηκε σε μέγεθος, ενώ εκσυγχρονίστηκε και το εποπτικό πλαίσιο. Η χώρα κατάφερε να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και επέστρεψε στην αγορά ομολόγων, όπου συνεχίζει να αναχρηματοδοτεί το χρέος της με βιώσιμα επιτόκια» ανέφερε ο κ. Ρέγκλινγκ.

Ο επικεφαλής του ESM κατέστησε όμως σαφές ότι το τέλος του προγράμματος δεν σημαίνει και το τέλος των μεταρρυθμίσεων για την Κύπρο. «Χρειάζονται περισσότερες προσπάθειες για την αντιμετώπιση των επισφαλών δανείων... Το σημαντικότερο ζήτημα για την Κύπρο είναι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια του τραπεζικού τομέα, καθώς η αναλογία τους στο συνολικό δανειακό χαρτοφυλάκιο είναι η υψηλότερη στην Ευρώπη» σημείωσε ο κ. Ρέγκλινγκ ενώ κάλεσε τη Λευκωσία να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και να διατηρήσει τη δημοσιονομική πειθαρχία.

Το επόμενο «στοίχημα» για την Κύπρο αποτελεί η «ψήφος» εμπιστοσύνης από τους οίκους αξιολόγησης, ώστε να επιστρέψουν τα κυπριακά κρατικά ομόλογα σε βαθμίδα investment-grade και να είναι επιλέξιμα για αγορές από την ΕΚΤ.

Η έξοδος από το μνημόνιο εγκυμονεί τον κίνδυνο να βρεθούν τα κυπριακά κρατικά ομόλογα εκτός του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, λόγω της χαμηλής πιστοληπτικής τους αξιολόγησης. Η ΕΚΤ είχε εφαρμόσει ειδική εξαίρεση (waiver), αγοράζοντας κυπριακά ομόλογα για όσο διάστημα η Λευκωσία ήταν σε πρόγραμμα στήριξης. Με τη λήξη του προγράμματος, όμως, η Κύπρος κινδυνεύει να βρεθεί εκτός της «ομπρέλας» της ΕΚΤ.

Αξίζει να θυμηθούμε σε αυτό το σημείο πώς οδηγήθηκε η Κύπρος στο σχέδιο διάσωσης και τι μέτρα χρειάστηκε να λάβει.

Γιατί χρειάστηκε βοήθεια η Κύπρος;

Η υιοθέτηση του ευρώ οδήγησε σε ταχύτατη ανάπτυξη του τραπεζικού τομέα της χώρας, ο οποίος κατά τις ημέρες της «δόξας» του, το 2009, ήταν εννέα φορές μεγαλύτερος από το ΑΕΠ της κυπριακής οικονομίας. Η έκθεση των κυπριακών τραπεζών σε ελληνικά ομόλογα, η αύξηση των επισφαλών δανείων, αλλά και οι «φτωχές» επιδόσεις διαχείρισης ρίσκου έθεσαν το τραπεζικό σύστημα υπό πίεση. Παράλληλα η χώρα άρχισε να βλέπει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της να πλήττεται και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών να αυξάνεται αισθητά, με αποτέλεσμα να χάσει την πρόσβαση στις αγορές. Το τελειωτικό χτύπημα έδωσε η καταστροφική έκρηξη στη Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» τον Ιούλιο του 2011.

Ποιο ήταν το ύψος του δανείου;

Το σχέδιο στήριξης που συμφωνήθηκε το Μάρτιο του 2013 ήταν 10 δισ. ευρώ. Χάρη, ωστόσο, στην ταχύτερη των προσδοκιών ανάκαμψη της οικονομίας, τη συμμετοχή των ιδιωτών στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και την επιστροφή στις αγορές, η Κύπρος χρησιμοποίησε μόνο τα 7,3 δισ. ευρώ.

Ποια μέτρα επιβλήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος;

Η Κύπρος αναγκάστηκε σε μία δραστική αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και συρρίκνωσή του κατά περίπου 50%, προκειμένου να λάβει τη στήριξη. Παράλληλα προέβη σε μείωση των δημόσιων δαπανών και έθεσε σε εφαρμογή διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς της. Απέφυγε την αύξηση της φορολογίας.

Πώς ανταποκρίθηκε η οικονομία

Υστερα από τρία χρόνια ύφεσης η κυπριακή οικονομία επέστρεψε το 2015 σε ανάπτυξη, με ρυθμούς 1,6%. Φέτος το ΑΕΠ της προβλέπεται να μεγεθυνθεί κατά 1,5% και το 2017 κατά 2%. Το δημοσιονομικό έλλειμμα συρρικνώθηκε πέρυσι στο 1% από περίπου 6% το 2012, ενώ η Κύπρος έχει επιστρέψει για δανεισμό στις αγορές από τον Ιούνιο του 2014, όταν και εξέδωσε πενταετές ομόλογο με επιτόκιο 4,85%. Να σημειωθεί ότι έως και το 2013 η απόδοση των κυπριακών πενταετών ομολόγων ήταν σχεδόν 14%.

Πότε πρέπει να αποπληρωθούν τα δάνεια;

Η Κύπρος θα πρέπει να αποπληρώσει τα δάνεια του ESM από το 2025 έως το 2031. Ο Μηχανισμός θα συνεχίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις στην κυπριακή οικονομία, ώστε να διασφαλίσει την έγκαιρη επιστροφή των κεφαλαίων. Μεταξύ άλλων έχει προβλεφθεί ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης στη βάση του οποίου ο ESM θα εντοπίζει κινδύνους και θα συστήνει διορθωτικές κινήσεις.

Εκτός μνημονίου βρίσκεται από σήμερα η Κύπρος, καθώς ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) ανακοίνωσε και επισήμως, την ολοκλήρωση του τριετούς προγράμματος βοήθειας.

Το πακέτο στήριξης της κυπριακής οικονομίας προέβλεπε την παροχή οικονομικής βοήθειας 10 δισ. ευρώ. Ωστόσο, η Λευκωσία αποφάσισε να κάνει χρήση μόλις 7,3 δισ. ευρώ, καθώς το εναπομείναν ποσό των 2,7 δισ. ευρώ ουδέποτε εκταμιεύτηκε.

Η καταβολή των 7,3 δισ. ευρώ πραγματοποιήθηκε σε εννέα δόσεις, από τον Μάιο του 2013 έως τον Οκτώβριο του 2015. Η αποπληρωμή τους είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει το 2025 και να ολοκληρωθεί το 2031.

Ο επικεφαλής του Μηχανισμού, Κλάους Ρέγκλινγκ, συνεχάρη την κυπριακή κυβέρνηση και τον κυπριακό λαό, διαμηνύοντας ότι «η Κύπρος κατάφερε να αποκαταστήσει την οικονομική ανάπτυξη και να επιδιορθώσει τη δημοσιονομική της κατάσταση».

Μάλιστα, εξήρε το γεγονός ότι αυτά τα επιτεύγματα υλοποιήθηκαν σε χρόνο, ταχύτερο του αναμενόμενου. «Η χώρα ανέκτησε την εμπιστοσύνη των επενδυτών και επέστρεψε στις αγορές ομολόγων, χρηματοδοτώντας το χρέος της σε βιώσιμα επίπεδα» πρόσθεσε.

Βέβαια, ξεκαθάρισε ότι η ολοκλήρωση του προγράμματος δεν σηματοδοτεί και τον τερματισμό των μεταρρυθμίσεων, καλώντας τη Λευκωσία να συνεχίσει να υλοποιεί τη συμφωνηθείσα μεταρρυθμιστική ατζέντα, με στόχο τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, την αναμόρφωση της αγοράς εργασίας και τη διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας.

«Η Κύπρος αποτελεί ένα ακόμη success story, επιβεβαιώνοντας εκ νέου τη βασική αρχή της παροχής δανείων με ευνοϊκούς όρους, σε αντάλλαγμα για την επιτυχή εφαρμογή των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων» κατέληξε ο Ρέγκλινγκ.

naftemporiki.gr