Από την έντυπη έκδοση
Περιθώριο μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου έχει η κυβέρνηση για τη συμφωνία με την Κομισιόν και την ΕΚΤ για το πλαίσιο της «προληπτικής γραμμής στήριξης», την οποία πλέον επιζητεί η κυβέρνηση, αφού ο δρόμος των αγορών για την αποκλειστική κάλυψη των δανειακών αναγκών της χώρας παραμένει κλειστός.
Αιτία της επίσπευσης των διαδικασιών συμφωνίας για την προληπτική στήριξη είναι το καταστατικό του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, που δεν επιτρέπει τη χρηματοδότηση χώρας της οποίας οι χρηματοδοτικές ανάγκες δεν είναι καλυμμένες για το προσεχές δωδεκάμηνο.
Ομως με την ολοκλήρωση της τρέχουσας αξιολόγησης που έχει διακοπεί και θα ξαναρχίσει τις αρχές Νοεμβρίου, η κυβέρνηση προσδοκά στην εκταμίευση συνολικού ποσού ύψους 7,1 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 3,5 δισ. ευρώ προέρχονται από το ΔΝΤ.
Για την εκταμίευσή τους δεν αρκεί μόνο η συμφωνία με την τρόικα, αλλά χρειάζεται και η παροχή εγγυήσεων προς το ΔΝΤ ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας θα είναι καλυμμένες μέχρι και το τέλος του 2015.
Το ίδιο το ΔΝΤ μέχρι τώρα εκτιμά πως η Ελλάδα έχει χρηματοδοτικό κενό ύψους 12,5 δισ. ευρώ το 2015, το οποίο διευρύνεται σε 25 δισ. ευρώ, εάν η Ελλάδα δεν λάβει το υπόλοιπο των δόσεων που απομένουν από τη δανειακή σύμβαση με το ΔΝΤ (12,5 δισ. ευρώ, μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2016).
Ειδική πιστωτική γραμμή
Στο πλαίσιο αυτό, όπως άλλωστε έδειξε και η άνοδος των επιτοκίων των ελληνικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά, υπάρχει αβεβαιότητα για την κάλυψη των δανειακών αναγκών του επόμενου έτους, η οποία με βάση τις χθεσινές ανακοινώσεις του πρωθυπουργού Αντ. Σαμαρά θα καλυφθεί με την «ειδική πιστωτική γραμμή».
Ωστόσο, για να ενεργοποιηθεί η γραμμή πιστωτικής διευκόλυνσης της Ελλάδας απαιτούνται άμεσες διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν και την ΕΚΤ ώστε να ολοκληρωθούν μέχρι το Δεκέμβριο και να μπορέσει το ΔΝΤ να εκταμιεύσει τη δόση των 3,5 δισ. ευρώ.
Τα περιθώρια δυσκολεύουν για την κυβέρνηση, καθώς οι δανειστές θέτουν ως προϋπόθεση της έναρξης των διαπραγματεύσεων για τη μετά μνημόνιο εποχή της Ελλάδας την ολοκλήρωση της τρέχουσας αξιολόγησης της τρόικας.
Δηλαδή η κυβέρνηση σε διάστημα δύο μηνών, θα πρέπει:
* Να ολοκληρώσει τη συμφωνία με την τρόικα, με την ατζέντα να παραμένει δύσκολη και να περιέχει «καυτά» ζητήματα για την κυβέρνηση.
* Να ξεκινήσει νέο κύκλο διαπραγμάτευσης, αυτή τη φορά μόνο με την Κομισιόν και την ΕΚΤ χωρίς το ΔΝΤ, για το πλαίσιο συμφωνίας που θα διέπει τη λειτουργία της ειδικής πιστωτικής γραμμής, αλλά και το πλαίσιο εποπτείας της Ελλάδας.
* Μετά τη συμφωνία με την τρόικα, αλλά χωρίς να προσδιορίζεται χρόνος, θα ξεκινήσουν και οι συζητήσεις για τις πρόσθετες παρεμβάσεις μείωσης του χρέους.
Το ΤΧΣ και η «προληπτική στήριξη»
Σε ό,τι αφορά τα κεφάλαια ύψους περίπου 11 δισ. ευρώ, που υπάρχουν «κλειδωμένα» στο ΤΧΣ, σύμφωνα με δηλώσεις του επικεφαλής του ESM Κλ. Ρέγκλινγκ δεν είναι δυνατόν να αντληθούν παρά μόνο μετά από 6-9 μήνες και εφόσον έχει διαπιστωθεί ότι οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν εξασφαλίσει από τις αγορές τυχόν κεφάλαια που θα προκύψουν από τα stress tests.
Ωστόσο, ο πρωθυπουργός έχει ανακοινώσει από το βήμα της Βουλής πως το ποσό που θα απομείνει στο ΤΧΣ, μετά την κάλυψη των αναγκών των τραπεζών, θα επιστραφεί, για να μειωθεί ισόποσα το δημόσιο χρέος.
Αναφορικά με την προληπτική χρηματοδοτική στήριξη από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ), σύμφωνα με την Alpha Bank παρέχεται σε χώρες των οποίων η οικονομική και χρηματοοικονομική κατάσταση είναι σε βασικές γραμμές υγιής.
Δηλαδή, εξηγεί, παρέχεται αρχικά για περίοδο ενός έτους και ανανεώνεται μέχρι και δύο φορές, από έξι μήνες κάθε φορά.
Η χρηματοδοτική στήριξη ενεργοποιείται είτε με την εκταμίευση δανειακών κεφαλαίων από τον ΕΜΣ είτε με τη συμμετοχή του ΕΜΣ στην πρωτογενή αγορά ομολόγων της εν λόγω χώρας.
Οι δυσκολίες
Κοινή είναι η εκτίμηση και η αίσθηση πως η προαναγγελία εξόδου από το μνημόνιο και η υπαναχώρηση μετά τις αντιδράσεις των αγορών αδυνατίζουν τη διαπραγματευτική στάση της κυβέρνησης απέναντι στην τρόικα.
Οι ελεγκτές επιστρέφουν στην Αθήνα στις αρχές Νοεμβρίου και αφού ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των stress tests στις 26 Οκτωβρίου.
Δεν έχει αλλάξει κάτι στην ατζέντα, που σημαίνει πως εάν οι ελεγκτές επιμείνουν στα συμφωνηθέντα η κυβέρνηση θα έρθει σε πολύ δύσκολη θέση.
Χωρίς συμφωνία δεν εκταμιεύονται τα 7,1 δισ. ευρώ, μέχρι το Δεκέμβριο που χρειάζονται προκειμένου να καλυφθούν ανάγκες, ενώ δεν υπάρχει η επιλογή προσφυγής στις αγορές, αφού το ύψος των επιτοκίων έχει εκτοξευτεί.
Επίσης, ακόμη και εάν υποχωρήσουν τα επιτόκια βραχυπρόθεσμα, εάν προκύψει δυστοκία στη συμφωνία με την τρόικα θα αυξηθούν εκ νέου.
Διερεύνηση αν η χώρα πληροί τους όρους
Της προληπτικής χρηματοδοτικής στήριξης προηγείται μια αξιολόγηση κατά την οποία διερευνάται κατά πόσον η χώρα πληροί τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
1. Πλήρης συμμόρφωση με τις δεσμεύσεις που απορρέουν από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (σταθερή πορεία προς εξισορροπημένους προϋπολογισμούς).
2. Το δημόσιο χρέος να είναι σε πορεία αποκλιμάκωσης σε μόνιμη βάση.
3. Μεγάλα πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ή να είναι σε πορεία αποκλιμάκωσης.
4. Η χώρα να διατηρεί ομαλή πρόσβαση στις αγορές σε λογικά επιτόκια.
5. Η θέση της στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών να είναι βιώσιμη.
6. Η χώρα να μην έχει προβλήματα τραπεζικής φερεγγυότητας που να θέτουν σε συστημικό κίνδυνο τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος στην Ευρωζώνη.
Οι συγκεκριμένες προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος και σε περίπτωση παρέκκλισης, η χώρα συμφωνεί στη λήψη διορθωτικών μέτρων.
Η συμμόρφωση της χώρας αξιολογείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με τη συνδρομή και της EΚΤ.
Εάν η χρηματοδοτική στήριξη παρασχεθεί υπό τον όρο λήψης διορθωτικών μέτρων ή κάθε φορά που εκταμιεύονται πόροι σε περίπτωση που δεν έχουν αρχικά συμφωνηθεί διορθωτικά μέτρα, ενεργοποιείται μια διαδικασία ενισχυμένης επιτήρησης, σύμφωνα με την οποία η χώρα λαμβάνει, εφόσον απαιτείται, συγκεκριμένα μέτρα που να θεραπεύουν τις χρηματοδοτικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ή μπορεί να αντιμετωπίσει στο μέλλον.
Σε περίπτωση παρέκκλισης από τα συμφωνηθέντα ή σε περίπτωση εκταμίευσης της χρηματοδοτικής στήριξης τίθεται σε ισχύ μια διαδικασία επαναξιολόγησης ως προς τη σκοπιμότητα διατήρησης ή άρσης της προληπτικής χρηματοδότησης και αντικατάστασης με πλήρες πρόγραμμα προσαρμογής.
Οπως εκτιμούν οι αναλυτές της Alpha Bank, η χώρα που θα ενταχθεί στο σύστημα προληπτικής χρηματοδοτικής στήριξης, είτε γίνει χρήση πόρων είτε όχι, είναι σε καθεστώς διαρκούς επιτήρησης και λήψης πρόσθετων μέτρων.
Η «καυτή» ατζέντα
Τα θέματα που περιλαμβάνονται στην ατζέντα που πρέπει να συμφωνήσει η κυβέρνηση με την τρόικα είναι:
* Ο προϋπολογισμός του 2015 και ο κίνδυνος λήψης νέων μέτρων. Είναι προφανές ότι οι προβλέψεις του προσχεδίου δεν ισχύουν και θα εξεταστούν από μηδενική βάση, με τον κίνδυνο να ζητηθούν νέες παρεμβάσεις να είναι ορατός.
* Το χρηματοδοτικό κενό της διετίας 2015-16, που θα προσδιοριστεί μετά τα αποτελέσματα των stress tests των τραπεζών.
* Το ασφαλιστικό, για το οποίο το ισχύον μνημόνιο προβλέπει μέτρα, που θα εφαρμοστούν από την 1-1-2015. Η τρόικα συνδέει το ασφαλιστικό και τα προβλεπόμενα ελλείμματα των Ταμείων με τη βιωσιμότητα των δημοσιονομικών μεγεθών. Αναμένονται με ενδιαφέρον οι αντιδράσεις των ελεγκτών στις αναλογιστικές μελέτες, ενώ τα μέτρα που προτείνουν οι ελεγκτές είναι επώδυνα, καθώς περιλαμβάνουν μειώσεις συντάξεων.
* Το εργασιακό, με τους ελεγκτές να μην υποχωρούν από τις θέσεις τους, για απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, το δικαίωμα ανταπεργίας των εργοδοτών, την αλλαγή του πλαισίου κήρυξης απεργιών και το ψαλίδισμα των προνομίων των συνδικαλιστών, που δεν θα έπρεπε καν να υφίστανται.
* Τις απολύσεις από το Δημόσιο, καθώς, με βάση την ισχύουσα συμφωνία κυβέρνησης - τρόικας, μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου πρέπει να πραγματοποιηθούν 5.500 απολύσεις, που αποτελεί πρόβλημα για την κυβέρνηση.
* Το νέο μισθολόγιο στο δημόσιο τομέα.
* Τα «κόκκινα» δάνεια, καθώς προέκυψε πως οι ελεγκτές ζητούν συνολική ρύθμιση για τα δάνεια επιχειρήσεων και νοικοκυριών.
ΠΑΝΟΣ ΚΑΚΟΥΡΗΣ - [email protected]
