Ραγδαία μείωση σημείωσαν οι ξένες άμεσες επενδύσεις σε όλο τον κόσμο το 2001, φτάνοντας τα 735 δισ. δολάρια, έναντι 1,3 τρισ. δολ. το 2000. Αυτό διαπιστώνεται στην ετήσια έκθεση World Investment Report 2002 της UNCTAD (Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών και το Εμπόριο και την Ανάπτυξη) που δόθηκε σήμερα στην δημοσιότητα, σε ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του ΟΗΕ στην Αθήνα.
Για τη μείωση αυτή ευθύνεται η ύφεση στην παγκόσμια οικονομία και μια χαλάρωση της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης. Και τα δύο φαινόμενα εντάθηκαν μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ και συνέβαλαν στην δραστική μείωση των διασυνοριακών συγχωνεύσεων και εξαγορών που λαμβάνουν χώρα κυρίως μεταξύ των βιομηχανικών χωρών.
Στο σκέλος της έκθεσης που αφορά την Ελλάδα οι ξένες άμεσες επενδύσεις, παρά τη διεθνή αρνητική συγκυρία, σημείωσαν αύξηση 43% και διαμορφώθηκαν το 2001 στα 1,56 δισ. δολάρια, έναντι 1,089 δισ. δολάρια το 2000. Αποφασιστικό ρόλο για αυτήν την ανάκαμψη διαδραμάτισε η είσοδος της Ελλάδας στην ΟΝΕ, η οποία συνοδεύτηκε από το αυξημένο ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών για τη χώρα μας.
Ομως δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια εφησυχασμού, τη στιγμή που ο Δείκτης Απόδοσης JAE (ενδεικτικός της επιτυχίας μιας χώρας να προσελκύει ξένες άμεσες επενδύσεις), ο λεγόμενος FDI Performance Index, βρίσκει την Ελλάδα μόλις στην 125η θέση σε σύνολο 140 χωρών.
Από την άλλη, στον Δείκτη Δυναμικού (FDI Potential Index), που παρέχει ενδείξεις για τη δυνατότητα μιας χώρας να προσελκύει ξένες άμεσες επενδύσεις, η Ελλάδα βρίσκεται στην 35η θέση, μια θέση πιο πάνω από την Πορτογαλία (36η) και μια θέση κάτω από την Κύπρο (34η).
Στο πλάισιο της παρατεταμένης διεθνούς οικονομικής ύφεσης και της αργής ανάκαμψης της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης, ιδίως στις ΗΠΑ, η UNCTAD δεν περιμένει ανάκαμψη στις κεφαλαιακές ροές ξένων άμεσων επενδύσεων (FDI) για το 2002. Παρά τη μείωση πάντως στις ροές των ξένων επενδύσεων, η διεθνής παραγωγή συνέχισε να αυξάνεται, αν και με πιο αργούς ρυθμούς.
Kάμψη στις ανεπτυγμένες χώρες
Επιπλέον σημαντικές ήταν οι διαφορές μεταξύ των διάφορων περιοχών του κόσμου όσον αφορά τις εξελίξεις στη εισροή/εκροή άμεσων κεφαλαίων. Η κάμψη στις ξένες επενδύσεις συγκεντρώθηκε στις ανεπτυγμένες χώρες (-59%), με περιορισμένες μόνο μειώσεις των ροών προς τις αναπτυσσόμενες χώρες (-14%), ενώ υπήρξε και μια μικρή αύξηση των επενδυτικών ροών προς την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (2%).
Σημαντικές, επίσης, ήταν και οι διαφοροποιήσεις ανάμεσα στις διάφορες γεωγραφικές περιοχές του Τρίτου Κόσμου, με χαμηλότερα επίπεδα εισροών στην Ασία και τη Λατινική Αμερική αλλά και αύξηση στην Αφρική. Η Αφρική, πάντως, ακόμη παραμένει περιθωριακός αποδέκτης ξένων επενδύσεων.
Μόνο τρεις ανεπτυγμένες χώρες ανέφεραν αυξημένες εισροές ξένων επενδύσεων τον περασμένο χρόνο, ενώ οι εισροές επενδύσεων αυξήθηκαν στην πλειοψηφία των χωρών του αναπτυσσόμενού κόσμου (77 από τις 146) και στις περισσότερες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (17 από 23 χώρες). Ανάμεσα στις δέκα πιο κερδισμένες χώρες, σε απόλυτα μεγέθη αυξήσεων, οι οκτώ ήταν αναπτυσσόμενες χώρες, με πρώτες το Μεξικό, την Κίνα και τη Νότια Αφρική. Ο ρόλος της Κίνας ως μεγαλύτερης αναπτυσσόμενης αποδέκτριας χώρας επενδύσεων ενισχύθηκε από την ένταξή της στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Ο ρόλος των πολυεθνικών στις εξαγωγές
Το ειδικό θέμα της φετινής ΕκΘεσης επικεντρώθηκε στις «πολυεθνικές εταιρείες και στην ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών». Ενώ ο κατάλογος με τις πρώτες εξαγωγικές χώρες του κόσμου κυριαρχείται από αναπτυγμένες χώρες, οι αναπτυσσόμενες χώρες και οι οικονομίες σε μετάβαση είναι εκείνες που απεκόμισαν τα σημαντικότερα κέρδη όσον αφορά το μερίδιο τους στις παγκόσμιες εξαγωγές μεταξύ του 1985 και του 2000.
Ο ρόλος των πολυεθνικών επιχειρήσεων στο παγκόσμιο εμπόριο διευρύνεται και αυτό αληθεύει ιδιαίτερα για τις χώρες που έχουν παρουσιάσει σημαντικές αυξήσεις εξαγωγών. Η Εκθεση περιλαμβάνει την σε βάθος ανάλυση έξι περιπτώσεων -Κίνα, Κόστα Ρίκα, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Μεξικό και Δημοκρατία της Κορέας- στις οποίες εξετάζεται η σχέση μεταξύ των πολυεθνικών επιχειρήσεων και των εξαγωγών σε επίπεδο επιχείρησης.
Για παράδειγμα, στην Κίνα το ποσοστό εξαγωγών των ξένων θυγατρικών (affiliates) στις συνολικές εξαγωγές της χώρας αυξήθηκε από 17% το 1991 σε 50% το 2001. Συμπερασματικά, καταλήγει η έκθεση, ένας αριθμός αναπτυσσόμενων χωρών και οικονομιών σε μετάβαση έχουν καταφέρει, χρησιμοποιώντας τις πολυεθνικές εταιρείες, να βελτιώσουν την εξαγωγική τους ανταγωνιστικότητα.
