Στην περαιτέρω απλοποίηση του φορολογικού συστήματος και της συναλλαγής των φορολογουμένων με αυτό, προχωρά αμέσως μετά την ψήφιση του νέου φορολογικού νομοσχεδίου το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης.
Προς την κατεύθυνση αυτή μελετάται ήδη η απλοποίηση των φορολογικών ελέγχων με τη θέσπιση αντικειμενικών κριτηρίων μέσω και του νέου point system το οποίο είναι προ των πυλών και, όπως έχει ήδη άλλωστε υπογραμμίσει ο υπουργός Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου, η σταδιακή κατάργηση του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων.
Παράλληλα, βέβαια, οι υπηρεσιακοί παράγοντες του υπουργείου σχεδιάζουν την επέκταση των ηλεκτρονικών συστημάτων, την αναμόρφωση των φορολογικών υπηρεσιών με στόχο την παροχή καλύτερων υπηρεσιών προς τους πολίτες, αλλά και την κωδικοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας.
Θα πρέπει να αναφερθεί ωστόσο ότι πρωταρχικός στόχος του οικονομικού επιτελείου, όπως αναφέρουν στενοί συνεργάτες του υπουργού, είναι η προσαρμογή του Κ.Β.Σ. στις σημερινές οργανωτικές ανάγκες των επιχειρήσεων και στις συνθήκες των συναλλαγών και των νέων δεδομένων που διαμορφώνονται στην αγορά.
Στο πλαίσιο αυτό η σταδιακή κατάργηση του Κ.Β.Σ., που θα γίνει με τρόπο φυσικά τέτοιο που θα διασφαλίζονται ταυτόχρονα τα συμφέροντα του δημοσίου, θα εξυπηρετεί τις ανάγκες των επιχειρήσεων όσον αφορά στην προσαρμογή τους στην ταχύτητα των εξελίξεων που ορίζει η τεχνολογία.
Είναι αξιοσημείωτο, εξάλλου, ότι στην ασύμμετρη έκβαση των φορολογικών ελέγχων σημαντικό ρόλο έχουν και οι διατάξεις του ΚΒΣ.
Η πλήρης κατάργησή του κρίνεται λοιπόν επιβεβλημένη όχι μόνο γιατί πληθώρα διατάξεών του έχουν ήδη ξεπεραστεί, αλλά και γιατί η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στον ΟΟΣΑ που έχει Κώδικα Βιβλίων, ο οποίος μέσα από ένα πλέγμα τυπολατρικών και αναχρονιστικών διατάξεων επιβάλλει περιορισμούς και αρκετές φορές παγίδες στον τρόπο διεξαγωγής των δραστηριοτήτων της επιχείρησης.
Μέχρι να γίνει όμως το βήμα αυτό, που πολλοί πάντως θεωρούν ακατόρθωτο για την ελληνική πραγματικότητα, η θέσπιση ενός νέου συστήματος ελέγχων με αντικειμενικά κριτήρια, που ήδη θα πρέπει να αναφέρουμε σχεδιάζουν οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου, κρίνεται αναγκαίο, αφενός διότι εντάσσεται στη νέα φιλοσοφία του οικονομικού επιτελείου που αφορά στη «γενικότερη απλοποίηση των διαδικασιών», αφετέρου δε γιατί το υπάρχον σύστημα οδηγεί σε λογιστικές διαφορές, που ουσιαστικά επιβαρύνουν υπέρμετρα τις επιχειρήσεις.
Νέο σύστημα ελέγχων
Οι αλλαγές που σχεδιάζει το οικονομικό επιτελείο θα συνδυαστούν και με τη θέσπιση ενός αντικειμενικότερου συστήματος αφενός όσον αφορά στην επιλογή των υποθέσεων, αφετέρου δε στον προσδιορισμό των αποτελεσμάτων.
Θα πρέπει να αναφερθεί μάλιστα ότι το νέο point system, ανεξάρτητα από το εάν θα είναι ίδιο ή παρεμφερές με το προηγούμενο, αναμένεται να κινείται στην ίδια φιλοσοφία δηλαδή για κάθε παράβαση να καταλογίζεται ένας συγκεκριμένος αριθμός μορίων στον παραβάτη.
Αυτό που θα επιδιώξει, πάντως, σε κάθε περίπτωση το οικονομικό επιτελείο θα είναι η επιλογή των προς έλεγχο επιχειρήσεων να γίνεται με αντικειμενικά κριτήρια, να μειωθούν οι αντιδικίες ανάμεσα στις επιχειρήσεις και στη διοίκηση, ενώ ενδέχεται να μειωθούν τα πρόστιμα για επουσιώδεις παραβάσεις ή παραλείψεις και από την άλλη πλευρά να γίνουν ακόμη πιο αυστηρά για σοβαρές υποθέσεις.
Εξετάζεται μάλιστα σοβαρά με την επαναφορά του point system, με βάση το προηγούμενο ή όποιο νέο «μοντέλο», να μην προβλέπονται πλέον πρόστιμα κάθε φορά που θα συλλαμβάνεται μια επιχείρηση ή ένας ελεύθερος επαγγελματίας να υποπίπτει σε κάποια φορολογική παράβαση σύμφωνα και με τις εισηγήσεις των αρμοδίων υπηρεσιακών παραγόντων.
Αυτό ειδικά το μέτρο κρίνεται πολύ θετικά από τους παράγοντες της αγοράς, κυρίως την περίοδο αυτή κατά την οποία η πραγματική οικονομία εξακολουθεί να βρίσκεται στη δίνη της ύφεσης.
Με βάση το σχέδιο που έχει υποβληθεί στο υπουργείο για κάθε παράπτωμα οι παραβάτες θα πρέπει να χρεώνονται με βαθμούς ποινής έτσι ώστε ύστερα από συγκεκριμένο αριθμό παραβάσεων και ανάλογα με τη σοβαρότητά τους, να επιβάλλονται στις επιχειρήσεις και στους ελεύθερους επαγγελματίες οι προβλεπόμενες από το νόμο κυρώσεις.
Κυρώσεις και μόρια
Κυρώσεις που θα ποικίλουν, καθώς θα εξαρτώνται από τα μόρια ελέγχου που θα έχουν συγκεντρώσει οι παραβάτες και τους αντίστοιχους συντελεστές αποτελεσμάτων με τους οποίους θα πολλαπλασιάζονται για να προσδιοριστεί το ύψος της φορολογητέας ύλης που δεν έχει δηλωθεί.
Οι συντελεστές των αποτελεσμάτων θα εφαρμόζονται μετά την προσθήκη του ποσού της φορολογητέας ύλης που αποδεδειγμένα έχει διαφύγει της φορολογίας και μόνο μετά την οριστικοποίηση των παραβάσεων.
Όσον αφορά ειδικότερα στις παραβάσεις του τακτικού ελέγχου θα επιδρούν αυξητικά επί των εσόδων, αφού διαμορφωθεί η βάση υπολογισμού με την προσθήκη φορολογητέας ύλης που αποδεδειγμένα έχει διαφύγει της φορολογίας.
Ο έλεγχος θα ενεργείται κατά προτεραιότητα όταν υπάρχουν ουσιαστικές παραβάσεις του Κ.Β.Σ. για φοροδιαφυγή, όταν δεν υποβληθούν δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος, ΦΠΑ ή άλλων φορολογικών αντικειμένων, όταν επί επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών που δεν διαθέτουν αξιόλογα αποθέματα ή επί ελευθέρων επαγγελματιών δηλώθηκαν μεγάλα ποσά δαπανών ή τα καθαρά κέρδη προσδιορίστηκαν με την εφαρμογή συντελεστή και όχι με λογιστικό τρόπο.
Σοβαρές παραβάσεις
Ωστόσο πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι για σοβαρές φορολογικές παραβάσεις, όπως π.χ. τα πλαστά και εικονικά φορολογικά στοιχεία, τα πρόστιμα όχι μόνο δεν πρόκειται να καταργηθούν αλλά θα είναι ακόμη πιο «τσουχτερά».
Όσον αφορά στο πλαίσιο που θα θεσμοθετηθεί για τον τρόπο επιλογής των επιχειρήσεων που πρόκειται να ελεγχθούν αυτό θα προβλέπει αντικειμενικά κριτήρια, ενώ για το λόγο αυτό αναμένεται ότι θα καταρτιστεί και ειδικός πίνακας με τις βασικές φορολογικές παραβάσεις οι οποίες θα προσανατολίζουν τη διαδικασία επιλογής των επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών που θα ελεγχθούν κατά προτεραιότητα βάσει του οικονομικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζουν.
Τα βασικά σημεία
Επισημαίνεται ότι μεταξύ των αντικειμενικών κριτηρίων που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για τη διενέργεια των ελέγχων είναι:
* ουσιαστικές παραβάσεις του ΚΒΣ ή δελτία πληροφοριών ή άλλα στοιχεία για φοροδιαφυγή.
* η μη υποβολή δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος, ΦΠΑ ή άλλων φορολογικών αντικειμένων.
* η ύπαρξη μεγάλων πιστωτικών υπολοίπων ΦΠΑ που δεν δικαιολογούνται από το αντικείμενο δραστηριότητας της επιχείρησης.
* οι κατασχέσεις βιβλίων και στοιχείων ή φορολογικών ταμιακών μηχανών ή φορολογικών μηχανισμών.
* η απώλεια βιβλίων και στοιχείων ή φορολογικών ταμιακών μηχανών ή φορολογικών μηχανισμών.
* η δήλωση μεγάλων ποσών δαπανών από ελεύθερους επαγγελματίες ή από επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών που δεν διαθέτουν αξιόλογα αποθέματα.
* τα καθαρά κέρδη που δεν προσδιορίστηκαν κατά τις κείμενες διατάξεις ή δεν εφαρμόστηκε ο προβλεπόμενος συντελεστής καθαρών κερδών.
* η αδικαιολόγητη διαφορά μεταξύ συμπληρωματικών στοιχείων των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος και δηλώσεων ΦΠΑ.
* η δήλωση έστω και σε μία από τις εκκρεμείς διαχειριστικές περιόδους ζημίας από την εκμετάλλευση της επιχείρησης ή από την άσκηση του ελευθέριου επαγγέλματος.
* η διαπίστωση χαμηλού συντελεστή μεικτού και καθαρού κέρδους.
* η χρήση αναπτυξιακών νόμων.
* η απαλλαγή από το ΦΠΑ.
* τα υπέρογκα ποσά ενδοκοινοτικών συναλλαγών που εμφανίζονται κατά τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της επιχείρησης ή δυσανάλογα τέτοια ποσά σε σχέση με το συνήθη ετήσιο κύκλο εργασιών της.
* τα στοιχεία που έχουν οι ελεγκτικές υπηρεσίες για επαναλαμβανόμενες αιτήσεις από άλλα κράτη - μέλη για αμοιβαία συνδρομή.
* δηλώσεις των οποίων επίκειται ο χρόνος παραγραφής με τα μεγαλύτερα εισοδήματα.
* δηλώσεις με τα μεγαλύτερα ακαθάριστα εισοδήματα από κάθε κατηγορία.
Προς την κατεύθυνση εξάλλου της «γενικότερης απλούστευσης διαδικασιών και μέτρων» θα πρέπει, όπως ομολογούν τα ίδια στελέχη, να γίνει επιτέλους πράξη και η απλοποίηση όλων των φορολογικών εντύπων για την καλύτερη εξυπηρέτηση των υπόχρεων, ή να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την ηλεκτρονική υποβολή τους μέσω των συστημάτων της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΡΟΣ
