Παρότι η κρίση είναι διεθνής, τα μέτρα για την αντιμετώπισή της λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο από τις εκάστοτε κυβερνήσεις που ευλόγως ενδιαφέρονται πρωτίστως για τα ενδιαφέροντα των πολιτών τους, επισημαίνει ο νομπελίστας καθηγητής Οικονομικών, Τζόζεφ Στίγκλιτζ.
Χαρακτηρίζει ανησυχητική τη ροπή προς τον προστατευτισμό, στην οποία πρωτοστατούν οι ΗΠΑ οι οποίες έθεσαν τον όρο «buy America» στο πακέτο κινήτρων που χορήγησαν. Στην ουσία, όμως, συνεχίζει ο Στίγκλιτζ, 17 από τις χώρες της G20 έχουν λάβει προστατευτικά μέτρα –παρότι στη σύνοδο του Νοεμβρίου στην Ουάσιγκτον είχαν δεσμευτεί ότι δεν θα το κάνουν. Με την επικέντρωση, όμως, στις εθνικές και όχι στις παγκόσμιες επιπτώσεις της κρίσης, η παγκόσμια δυναμική περιορίζεται και η πορεία προς την παγκόσμια ανάκαμψη επιβραδύνεται.
Μολονότι υπάρχει μια σχετική ομοφωνία ότι όλες οι χώρες πρέπει να προχωρήσουν σε παροχή δημοσιονομικών κινήτρων, πολλές από τις αναπτυσσόμενες χώρες δεν διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους και για το λόγο αυτό απαιτείται συντονισμένη προσέγγιση για παροχή πρόσθετων χρηματοδοτήσεων στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Οι ανεπτυγμένες χώρες πρέπει να συνεισφέρουν με 1% στην παροχή κινήτρων: θα πρέπει να επιστρατευτούν άμεσα τα Ειδικά Τραβηκτικά Δικαιώματα (SDRs), «το νόμισμα του ΔΝΤ» που χρησιμοποιείται ειδικά για τη συνδρομή των χωρών που αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα, και ταυτόχρονα να διευρυνθούν οι προσπάθειες σε επίπεδο κράτους.
Είναι σημαντικό, σύμφωνα πάντα με τον νομπελίστα καθηγητή, η βοήθεια αυτή να δοθεί χωρίς τους καθιερωμένους περιορισμούς. Η επιβολή όρων θα αναγκάσει τις αναπτυσσόμενες χώρες να περιορίσουν την κατανάλωση και να αυξήσουν τα επιτόκια –μέτρα που αποδεικνύονται αντιπαραγωγικά: σκοπός της βοήθειας είναι η οικονομική ανάπτυξη των εν λόγω χωρών, οι οποίες με τη σειρά τους θα συμβάλλουν στην παγκόσμια ανάκαμψη.
Τα μαθήματα από την κρίση
Είναι πολλά τα μαθήματα που πρέπει να πάρουμε από αυτή την κρίση. Καταρχάς, χρειάζεται καλύτερη εποπτεία, υπογραμμίζει ο Στίγκλιτζ. Θεωρεί ωστόσο ότι οι μεταρρυθμίσεις δεν πρέπει να είναι μόνο «εξωραϊστικές» αλλά θα πρέπει να εκτείνονται πέραν του χρηματοοικονομικού κλάδου. Η ανεπαρκής εφαρμογή των νόμων περί ανταγωνισμού είναι αυτή που έχει οδηγήσει στη γιγάντωση των τραπεζών. Η ανεπαρκής εταιρική διακυβέρνηση ευνόησε την παροχή πακέτων κινήτρων με εξαιρετικά υψηλό επίπεδο κινδύνου και κοντόφθαλμη προοπτική, τα οποία δεν ωφέλησαν ούτε καν τους μετόχους.
Η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών που ασχολείται με θέματα μεταρρυθμίσεων στο διεθνές νομισματικό και χρηματοοικονομικό σύστημα, της οποίας προεδρεύει ο Στίγκλιτζ, προτείνει τη σύσταση ενός Συμβουλίου Συντονισμού της Παγκόσμιας Οικονομίας, το οποίο δεν θα συντονίζει μόνο την οικονομική πολιτική, αλλά θα αξιολογεί και την κατάσταση της οικονομίας, θα εντοπίζει τα κενά των παγκόσμιων θεσμικών πλαισίων και θα προτείνει λύσεις.
Πρέπει, επίσης, σύμφωνα πάντα με τον καθηγητή, να συσταθεί μια Παγκόσμια Αρχή Ανταγωνισμού, γιατί οι αγορές είναι παγκόσμιες. Πρέπει να βρεθεί ένας καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης των περιπτώσεων κατάρρευσης των κρατών, οι οποίες είναι συχνές σε περιόδους κρίσης. Πρέπει, τέλος, να βρεθεί ένας καλύτερος τρόπος διαχείρισης των κινδύνων που αντιμετωπίζουν οι αναπτυσσόμενες χώρες, ιδίως σε επίπεδο χρέους και ισοζυγίου κεφαλαίων.
Μία ακόμη σημαντική πρόταση της Επιτροπής είναι η θέσπιση ενός συστήματος παγκόσμιων αποθεμάτων. Το υπάρχον σύστημα –με το δολάριο ως βασικό αποθεματικό νόμισμα– παραπαίει. Το δολάριο αποδείχθηκε ευάλωτο, καθώς έντονες είναι οι ανησυχίες για ισχυρές μελλοντικές πληθωριστικές πιέσεις. Ταυτόχρονα, η διατήρηση τόσο υψηλών αποθεματικών για διασφάλιση των χωρών από τη συναλλαγματική αστάθεια δημιουργεί μια «πτωτική» προδιάθεση που οδηγεί σε εξασθένηση της οικονομίας. Το παράδοξο του συστήματος είναι ότι με αυτόν τον τρόπο, οι φτωχές χώρες δανείζουν στις ΗΠΑ τρισεκατομμύρια δολάρια με μηδενικό επιτόκιο, τη στιγμή που στο εσωτερικό τους υπάρχουν τεράστιες ανάγκες. Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι η σύσταση ενός νέου Συστήματος Παγκόσμιων Αποθεματικών είναι «εφικτή, μη πληθωριστική και εύκολα εφαρμόσιμη».
Πηγή: The Guardian
