Σε μια περίοδο κρίσης, η είδηση αυτή θα έπρεπε να θεωρείται καλή: η τιμή του βαρελιού πετρελαίου, που είχε πέσει στα 32 δολάρια τον Δεκέμβριο του 2008, ξεπέρασε και πάλι το φράγμα των 60 δολαρίων. Οι οδηγοί των αυτοκινήτων θα πρέπει βέβαια να πληρώνουν περισσότερα για να γεμίσουν το ντεπόζιτο, αλλά η αύξηση της τιμής του πετρελαίου δεν αποτελεί ένδειξη πως αφήνουμε την κρίση πίσω; Oτι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα άρχισαν και πάλι να κινούν τις μηχανές τους; Oτι οι καταναλωτές άρχισαν και πάλι να ξοδεύουν και οι επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν;
Δυστυχώς, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Η ζήτηση είναι άτονη. Για πρώτη φορά από το 1945, η παγκόσμια κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος αναμένεται φέτος να μειωθεί. Σε όλα τα λιμάνια του κόσμου, δεξαμενόπλοια έτοιμα να βουλιάξουν από το βάρος περιμένουν να αυξηθούν κι άλλο οι τιμές για να παραδώσουν εκατομμύρια τόνους που δεν ξέρουν τι να τους κάνουν. Γιατί λοιπόν η τιμή του πετρελαίου διπλασιάστηκε μέσα σε δύο μήνες; Επειδή, σε μεγάλο βαθμό, οι traders άρχισαν και πάλι να κερδοσκοπούν με τον «μαύρο χρυσό». Και στις αρχές του 2008, άλλωστε, ο λόγος που οι τιμές των πρώτων υλών είχαν φτάσει σε ύψη ρεκόρ ήταν η κερδοσκοπία.
Υποβοηθούμενες από τα κράτη, οι τράπεζες έχουν την αίσθηση ότι, γι' αυτές, η μεγάλη κρίση πέρασε. Ολα πρέπει λοιπόν να ξαναγίνουν όπως πριν. Κι ας είχε ανακοινώσει τον περασμένο μήνα ο όμιλος G20 στο Λονδίνο ότι «καταλυτικό ρόλο στην κρίση έπαιξε η αδυναμία της ρύθμισης και του ελέγχου του χρηματοπιστωτικού τομέα». Πιο διακριτικοί, αλλά εξίσου αποφασισμένοι, οι οικονομικοί «παίκτες» συνεχίζουν τις αδιαφανείς πρακτικές τους. Δεν περνάει μήνας, για παράδειγμα, που μια τράπεζα ή ένα χρηματιστήριο να μη δημιουργεί ένα «παράλληλο χρηματιστήριο», το οποίο λειτουργεί μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα. Οι Αγγλοσάξωνες έχουν ήδη κατασκευάσει έναν όρο: dark pools. Σας άρεσαν τα subprimes και τα άλλα τιτλοποιημένα προϊόντα όπου οι τραπεζίτες, εν αγνοία σας, τοποθετούσαν τις οικονομίες σας; Αύριο θα λατρέψετε το Xetra Midpoint Smartpool, το Chi-X-Delta και το NeuroDark.
Εκτός από την αδιαφάνεια, ο άλλος παράγων που προκάλεσε την κρίση ήταν η απληστία. Κι εδώ, όλα αλλάζουν... για να μην αλλάξει τίποτα. Είναι αλήθεια ότι το μεταβλητό μέρος των απολαβών θα μειωθεί ελαφρώς, αλλά στις Ηνωμένες Πολιτείες το σταθερό μέρος θα αυξηθεί από 50% σε 100%. Οπως εξηγεί ο Κένεθ Λιούις, γενικός διευθυντής της Bank of America που οφείλει τη σωτηρία της στα 45 δισεκατομμύρια δολάρια με τα οποία την ενίσχυσε το κράτος, ο στόχος της τράπεζας είναι να επιστρέψει το συντομότερο δυνατόν αυτή τη βοήθεια. Και τι είναι το πρώτο που θα κάνει στη συνέχεια; «Θα επανεξετάσουμε το σύστημα των αμοιβών και θα επαναφέρουμε τα μπόνους».
Ο Κένεθ Λιούις λέει δυνατά αυτό που οι συνάδελφοί του δεν τολμούν να πουν: πως όταν δουλεύεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα, το να κερδίζεις εκατομμύρια δολάρια ή ευρώ είναι «φυσιολογικό».
Στο βιβλίο του «Το χρήμα χωρίς αφέντη», ο Σαρλ-Ανρί Φιλιπί (πρώην συνεργάτης του Λοράν Φαμπιούς και μέχρι πρόσφατα διευθυντής του γαλλικού υποκαταστήματος της HCBC) εξηγεί πώς, με την πάροδο των αιώνων, το χρήμα από μέσο χειραφέτησης έγινε θρησκεία. Και η απληστία έγινε ένα πραγματικό σύστημα διακυβέρνησης.
Βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής της κρίσης. Τα έκτακτα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν (διάσωση τραπεζών, πακέτα ανάκαμψης) ελήφθησαν. Μένει το πιο ουσιαστικό: να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη. Στο μεταξύ, όσοι έχουν τη δύναμη να πλουτίσουν ξανά, βιάζονται. Ετοιμάζοντας την επόμενη κρίση.
Πηγή: Le Monde, ΑΠΕ-ΜΠΕ
