Τη σταθερότητα και την «φυσιολογικότητα» επιζητούν σήμερα περισσότερο από καθετί άλλο οι επενδυτές και οι αρμόδιες αρχές, οι οποίοι μετά τη μεγαλύτερη οικονομική τρικυμία των τελευταίων δεκαετιών αναζητούν τη νηνεμία, παρατηρεί ο Economist.
Παρά τις αισιόδοξες προβλέψεις του ΔΝΤ για παγκόσμια ανάπτυξη 3,5% το 2010 και την ανοδική πορεία των χρηματιστηρίων, μια προσεκτικότερη ματιά στο σημερινό οικονομικό τοπίο εγείρει ανησυχίες, καθώς απέχει σημαντικά από τα «φυσιολογικά» επίπεδα. Η ανεργία καλπάζει, η βιομηχανική δραστηριότητα ατονεί, οι καταναλωτικές δαπάνες συρρικνώνονται και οι δημόσιοι προϋπολογισμοί διογκώνονται.
Η επιστροφή στη νέα «φυσιολογική» τάξη πραγμάτων μπορεί να γίνει με δύο τρόπους, σύμφωνα με το βρετανικό περιοδικό. Με βάση το πρώτο σενάριο, η παγκόσμια οικονομία θα επιστρέψει στους προ της κρίσης ρυθμούς ανάπτυξης χωρίς να καλύψει το χαμένο έδαφος –κάτι που συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις σύμφωνα με το ΔΝΤ. Το δεύτερο και πιο απαισιόδοξο σενάριο μιλά για σταθεροποίηση της ανάπτυξης στα σημερινά χαμηλά επίπεδα, με χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στις επενδύσεις, την απασχόληση και την παραγωγικότητα σε σύγκριση με την προ κρίσης εποχή.
Η διαφορά μεταξύ των δύο σεναρίων είναι τεράστια, καθώς σε περίπτωση μόνιμης υποβάθμισης των δυνατοτήτων ανάπτυξης των οικονομικών, το μέλλον διαγράφεται ζοφερό εξαιτίας της μείωσης των εισοδημάτων και των μικρότερων προσδοκιών.
Την πιθανότητα αυτή καλούνται να εξαλείψουν οι εποπτικές αρχές και για να το κάνουν αυτό θα πρέπει να καταφύγουν σε διάφορα «κόλπα»: τόνωση της ζήτησης χωρίς την εξάντληση των δημόσιων οικονομικών, καταστολή της ανεργίας χωρίς να αποτραπεί η μετακίνηση των εργαζομένων από τους παλιούς στους νέους κλάδους και, το σημαντικότερο, ενίσχυση της καινοτομίας και του εμπορίου που αποτελούν τις βασικότερες ατμομηχανές της ανάπτυξης.
Αυτό που έχει μεγαλύτερη προτεραιότητα, πάντως, είναι η τόνωση της ζήτησης, καθώς και η εξισορρόπηση των παγκόσμιων δαπανών: οι Αμερικανοί θα πρέπει να κάνουν «κράτει», ενώ οι φτωχότερες χώρες πρέπει να αυξήσουν τις καταναλωτικές τους δαπάνες και να μειώσουν τις αποταμιεύσεις. Καθώς, όμως, η αύξηση των ιδιωτικών δαπανών είναι αργή διαδικασία, η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας θα βασιστεί περισσότερο σε δημόσια κεφάλαια. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να εξυγιάνουν τα δημόσια οικονομικά τους, αλλά μόνο όταν ανακάμψει ο ιδιωτικός τομέας και το βάρος θα πέσει στις περικοπές των καταναλωτικών δαπανών.
Η επιστροφή στη «φυσιολογικότητα» θα εξαρτηθεί κατά κύριο λόγο από το ρυθμό της παραγωγικότητας και στις αναπτυγμένες χώρες αυτός θα κριθεί από την καινοτομία, ενώ σημαντικός είναι και ο ρόλος του εμπορίου. Και οι δύο αυτοί τομείς, όμως, περνούν κρίση, καθώς, για παράδειγμα, οι εταιρείες έχουν περικόψει τις δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη λόγω οικονομικής στενότητας.
Οι αναδυόμενες οικονομίες θα πρέπει να επανεξετάσουν την εξάρτηση της ανάπτυξής τους από τις εξαγωγές, ενώ τόσο τα πλούσια όσο και τα φτωχά κράτη θα μπουν στον πειρασμό του παρεμβατισμού. Θα πρέπει, όμως, να αποφύγουν τις πολιτικές ενίσχυσης συγκεκριμένων κλάδων μέσω επιδοτήσεων ή προστατευτικών μέτρων. Μόνο με το να αφήσουν τις δυνάμεις της αγοράς να λειτουργήσουν αυτόνομα θα επιτευχθεί αύξηση της παραγωγικότητας. Ωστόσο, «η έννοια της φυσικολογικότητας δεν θα πρέπει να συνοδεύεται από εφησυχασμό», όπως αναφέρουν οι χώρες του G20 στο ανακοινωθέν τους. Μπορεί η φουρτούνα να έχει περάσει, αλλά για τη νηνεμία υπάρχει πολύς δρόμος ακόμη –και αυτόν θα τον διανύσουν οι αρμόδιες αρχές.
