Είχε την ατυχία να φτάσει στην Αθήνα ακριβώς τη μέρα που άρχισαν τα επεισόδια, με αποτέλεσμα να ακυρωθεί το πρόγραμμά του και να μείνει ουσιαστικά κλεισμένος στο ξενοδοχείο του, χωρίς να μπορέσει να επισκεφτεί ούτε την Ακρόπολη!
Συγγραφέας πολλών βιβλίων για την παγκόσμια οικονομία και το τραπεζικό σύστημα, ο δρ Gup αποδίδει, σε μεγάλο βαθμό, την κρίση στις Ηνωμένες Πολιτείες στην απότομη συγκέντρωση πληθυσμών σε αστικά κέντρα -Λας Βέγκας (Νεβάδα), Φοίνιξ (Αριζόνα, Ριβερσάιντ (Καλιφόρνια), Ατλάντα (Τζόρτζια), Ορλάντο (Φλόριντα). Όπως, επίσης, στην κυβερνητική πολιτική που ενθάρρυνε τις τράπεζες να ανταποκριθούν στις στεγαστικές ανάγκες των πληθυσμών αυτών με τη μαζική χορήγηση δανείων, καθώς και σε αλλαγές στο τραπεζικό μοντέλο, το οποίο επικρίνει κυρίως για έλλειψη διαφάνειας.
Εκτιμά ακόμη ότι οι κυβερνητικές αποφάσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης στοχεύουν στη σταθεροποίηση της οικονομίας και όχι στα αίτιά της, ενώ πιστεύει ότι οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί χρειάζονται αποτελεσματικές πολιτικές διαχείρισης κρίσεων και ισχυρούς εσωτερικούς ελέγχους.
- Θ' αρχίσω με την ερώτηση που απασχολεί όλο τον κόσμο: πόσο θα κρατήσει η ύφεση;
Μπορώ να σας με βεβαιότητα πως δεν γνωρίζω. Σύμφωνα, όμως, με τις καλύτερες προβλέψεις, τουλάχιστον δυο χρόνια. Ποικίλλει όμως ανάλογα με τις γεωγραφικές περιοχές και τους κλάδους δραστηριοτήτων.
- Και πόσο 'βαθιά' θα πάει;
Εξαρτάται από το πώς μετράτε αυτό το 'βαθιά'… Αρκετά βαθιά στο εθνικό ακαθάριστο προϊόν, αλλά θα αγγίξει τους διάφορους τομείς της οικονομίας στις Ηνωμένες Πολιτείες διαφορετικά. Δηλαδή, η επίδραση στο Ντιτρόιτ, όπου είναι η Τζένεραλ Μότορς θα είναι διαφορετική απ' ό, τι στη Νέα Υόρκη ή τη Φλόριντα. Έτσι, ένα μεγάλο νούμερο, για το εθνικό ακαθάριστο προϊόν, μπορεί να είναι παραπλανητικό. Μερικοί τομείς θα έχουν ανάπτυξη και άλλοι δεν θα αναπτυχθούν τόσο γρήγορα.
-Και σε ό,τι αφορά την απασχόληση ή μάλλον την κατάργηση θέσεων εργασίας;
Η ανεργία θα είναι πολύ υψηλή. Είναι ήδη υψηλή.
- Μεγαλύτερη απ' ό,τι σήμερα;
Ναι. Καθώς γλιστράμε στην ύφεση και μέχρι να ξαναβγούμε… Πάλι όμως πρέπει να τονίσουμε ότι ποικίλλει πολύ από πόλη σε πόλη κι από κλάδο σε κλάδο. Στην Google ή στη Microsoft θα είναι πολύ διαφορετική απ' ό,τι στην αυτοκινητοβιομηχανία. Υπάρχουν μεγάλες διαφορές. Η ιατρική βιομηχανία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται. Εξαρτάται πολύ από τη γεωγραφική περιοχή και τον κλάδο δραστηριότητας, έτσι ώστε ένας μεγάλος αριθμός, σε μια χώρα σαν τις Ηνωμένες Πολιτείες, να είναι παραπλανητικός.
-Πώς εκτιμάτε την κατάσταση στην Ευρώπη;
Δεν γνωρίζω τόσο καλά την κατάσταση όσο για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
-Τότε να μη σας ρωτήσω για την Ελλάδα…
Δεν γνωρίζω καθόλου.
-Δεδομένου ότι αφενός είμαστε στην ευρωζώνη και αφετέρου δεν έχουμε τοξικά προϊόντα..
Αυτό είναι πολύ καλό… Αλλά είστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και υπάρχουν αναγκαστικά κάποιες μεταδοτικές επιδράσεις… Πάντως, δεν έχω εικόνα για την οικονομία σας.
-Νομίζετε ότι το σημερινό 'σχέδιο διάσωσης' στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι αρκετό; Είναι ικανοποιητικό;
Νομίζω ότι ανταποκρίνεται στις αλλαγές την ώρα που αυτές εμφανίζονται .
-Δηλαδή βραχυπρόθεσμα;
Ίσως και λίγο πιο μακροπρόθεσμα… Νομίζω, όμως, ότι ο εκλεγμένος πρόεδρος Ομπάμα προτείνει την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης για ένα μακρύτερο χρονικό διάστημα και κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Αλλά δεν μπορείς να πεις τι θα συμβεί σε έξι μήνες ή ένα χρόνο.
-Θα μπορέσει να το εφαρμόσει;
Το ελπίζω, ναι.
-Θα χρειαστούν περισσότερα χρήματα, ένα νέο 'πακέτο';
Σωστά. Είναι πιθανό. Αν το χρειαζόμαστε θα πρέπει να το κάνουμε. Δεν έχουμε επιλογή. Χρειαζόμαστε ανάπτυξη. Η επιλογή μας είναι να αναπτυχθούμε ή να πεθάνουμε. Κι ο θάνατος δεν αποτελεί αποδεκτή εναλλακτική λύση.
-Σίγουρα όχι…
Είναι σα να διοικείς μια εταιρία. Όταν διοικείς μια εταιρία πρέπει είτε να αναπτυχθείς είτε να κλείσεις. Το ίδιο ισχύει για την οικονομία. Δεν έχουμε επιλογή. Πρέπει να βρούμε τρόπο να αναπτυχθούμε.
-Είπατε προηγουμένως ότι ο Μπαράκ Ομπάμα κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση…
Από την άποψη των ανθρώπων που επέλεξε κι από την άποψη του 'πακέτου' τόνωσης για το οποίο μίλησε και για το οποίο άκουσα στην τηλεόραση. Δεν με φώναξε να με ρωτήσει τη γνώμη μου!
- Ένα άλλο ζήτημα που έχει προκύψει, με αφορμή την κρίση, αφορά την κρατική παρέμβαση. Εσείς σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι πρέπει να παρεμβαίνει το κράτος;
Οι παρεμβάσεις γίνονται καθώς τα προβλήματα εμφανίζονται. Στόχος της κυβέρνησης είναι να επαναφέρει την οικονομία στο σωστό δρόμο. Αυτό παίρνει χρόνο και χρειάζονται διαφορετικές παρεμβατικές τεχνικές που ξέρεις ότι θα λειτουργήσουν σε βάθος χρόνου. Νομίζω ότι κάνουν το σωστό, τις σωστές παρεμβάσεις…
-Μήπως από το ελεύθερο εμπόριο γυρνάμε στις οργανωμένες αγορές;
Ελπίζω όχι. Νομίζω ότι το ελεύθερο εμπόριο τονώνει την ανάπτυξη και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, ως αποτέλεσμα ορισμένων προβλημάτων, θα υπάρξουν νέες ρυθμίσεις. Δεν πιστεύω όμως ότι θα επηρεάσουν το ελεύθερο εμπόριο, διότι ζούμε σε παγκόσμια οικονομία , έχουμε διαφορετικά προϊόντα και ανάγκες και μπορούμε να τα μοιραζόμαστε για να ζούμε καλύτερα.
- Σε πολιτικό επίπεδο, μπορούμε να μιλήσουμε για θάνατο του φιλελευθερισμού;
Δεν είμαι σίγουρος τι εννοείτε με φιλελευθερισμό. Είμαι υπέρ του ελεύθερου εμπορίου. Μερικές ρυθμίσεις είναι αναγκαίες για να τυποποιούνται τα πράγματα και ως αποτέλεσμα των προβλημάτων που έχουμε μπορεί να δούμε κάποιες νέες ρυθμίσεις, που δεν είναι αναγκαστικά κακές. Θα κάνουν όμως τα οικονομικά προϊόντα πιο διαφανή και θα κάνουν τους δημιουργούς αυτών των προϊόντων περισσότερο υπεύθυνους για την ποιότητά τους. Δεν νομίζω ότι είναι αναγκαστικά κακό να αλλάξουμε αυτό που συμβαίνει.
-Πιστεύετε ότι πρέπει να υπάρχει αυστηρότερος έλεγχος σε παγκόσμιο επίπεδο;
Περισσότερος έλεγχος, όχι. Καλύτερος έλεγχος, ναι. Υπάρχει ήδη μεγάλη παγκόσμια συνεργασία στο θέμα του ελέγχου. Αλλά κανένας οργανισμός δεν μπορεί να υποχρεώσει χώρες και τράπεζες να κάνουν πράγματα, μπορεί απλώς να κάνει εισηγήσεις …Υπάρχουν μεγάλες αλλαγές στην τεχνολογία, στον τρόπο που γίνονται οι δουλειές, και είναι δύσκολο να αναγνωριστούν όλοι οι κίνδυνοι που ενέχονται στις τεχνολογικές αλλαγές. Μερικές φορές ο κίνδυνος αναγνωρίζεται μόνο όταν ανακύπτει το πρόβλημα.
-Είστε αισιόδοξος για την πορεία των πραγμάτων;
Ναι, νομίζω ότι κινούμαστε προς τη σωστή κατεύθυνση. Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο αναλαμβάνουν δράσεις για να ωθήσουν την οικονομία μπροστά, υπάρχει πολύ καλός συντονισμός.
-Να ελπίσουμε πως σε δυο χρόνια από τώρα, τα πράγματα θα είναι καλύτερα;
Ελπίζω, ναι. Δεν έχουμε φτάσει ακόμη στον πάτο, γλιστράμε προς τα εκεί, αλλά μετά θα αρχίσουμε να ανεβαίνουμε.
Τα αίτια
-Ο σον αφορά τα αίτια αυτής της κρίσης, πού μπορούμε να τα εντοπίσουμε;
Ένα από τα αίτια, στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι οι αλλαγές σχετικά με το πού ζουν οι άνθρωποι. Παράδειγμα, το Λος ¶ντζελες, όπου ο πληθυσμός υπερβαίνει σήμερα κατά πολύ αυτόν της χώρας σας. Όταν έχετε λοιπόν πλήθη ανθρώπων που συγκεντρώνονται σε μια περιοχή, αυτό επιδρά στην κρίση της στέγης. Η κυβερνητική πολιτική συνέβαλε στην τόνωση των επενδύσεων στον τομέα αυτό. Υπάρχουν πολλά αίτια που προκύπτουν ταυτόχρονα. Δεν υπάρχει μόνο μία αιτία, ώστε να μπορείς να πεις, αυτό φταίει. Οι τράπεζες σίγουρα έπαιξαν σημαντικό ρόλο, δεν υπάρχει αμφιβολία, αλλά δεν είχαν αναγκαστικά συνείδηση του ρίσκου που έπαιρναν.
Σύγκριση με το 1929
-Πολύς λόγος γίνεται για το χαρακτήρα και τις διαστάσεις της σημερινής κρίσης. Πιστεύετε ότι είναι η σοβαρότερη ή μεγαλύτερη κρίση από το 1929;
Στη δεκαετία του 1980 είχαμε μια μεγάλη κρίση όπου ένας μεγάλος αριθμός χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων κατέρρευσε, κι αυτή που θα δούμε τώρα είναι ίσως η πιο κοντινή, σε ό, τι αφορά τον τομέα της στέγασης. Αλλά σε ό,τι αφορά την αυτοκινητοβιομηχανία ή άλλες βιομηχανίες, οι αγορές αλλάζουν κι εξελίσσονται με τέτοιους ρυθμούς που είναι πολύ δύσκολο να συγκρίνουμε με κάτι που συνέβη δεκαπέντε ή είκοσι χρόνια πριν… Οι ιστορικές συγκρίσεις, όταν έχουμε εντελώς διαφορετική τεχνολογία και προοπτικές ανάπτυξης, μπορεί να είναι παραπλανητικές.
ΚΑΡΙΝΑ ΛΑΜΨΑ
