Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Κούρου
[email protected]
Ο «κίνδυνος» των τεκμηρίων επιστρέφει από φέτος, έπειτα από έναν χρόνο αναστολής για περισσότερους από 1,5 εκατ. φορολογούμενους που είχαν πληγεί από την πανδημία, και εκατοντάδες χιλιάδες υπόχρεοι μπορεί να πέσουν στην «παγίδα» τους, κυρίως λόγω της αύξησης των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων.
Αλλαγές ή παρεμβάσεις στο «καθεστώς» δεν έχουν υπάρξει, παρά το γενικότερο κύμα μέτρων που έχουν ληφθεί για στήριξη φυσικών και νομικών προσώπων, γεγονός που σημαίνει ότι ελεύθεροι επαγγελματίες, μισθωτοί, συνταξιούχοι, επαγγελματίες κ.ά. οι οποίοι δεν θα μπορέσουν να δικαιολογήσουν τις τεκμαρτές τους δαπάνες θα φορολογηθούν με βάση τα τεκμήρια που ισχύουν.
Δεν αποκλείεται ωστόσο, λόγω της αύξησης των νέων αντικειμενικών αξιών, που, εκτός από τον ΕΝΦΙΑ και τους 20 φόρους και τέλη που επηρεάζουν, έχουν αντίκτυπο και στα τεκμήρια διαβίωσης, να υπάρξουν κάποιες διορθωτικές «πινελιές» λίγο πριν ανοίξουν οι «πύλες» του Taxis για να υποδεχθούν τις φετινές φορολογικές δηλώσεις τον Μάρτιο, οπότε και θα υπάρχουν στη διάθεση της ΑΑΔΕ αναλυτικά στοιχεία και εικόνα των εισοδημάτων του 2021.
Είναι αξιοσημείωτο άλλωστε, με βάση τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, ότι στην «τσιμπίδα» των τεκμηρίων έπεσαν περίπου 2 εκατ. φορολογούμενοι κατά την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων το 2020, για τα εισοδήματα που απέκτησαν στη διάρκεια του 2019.
Συγκεκριμένα, ενώ 1.849.361 φορολογούμενοι είχαν αρχικά δηλώσει εισοδήματα ύψους 3,2356 δισ. ευρώ, τελικά φορολογήθηκαν για την απόκτηση 8,4 δισ., δηλαδή γίνεται φανερό ότι ο υπολογισμός των εισοδημάτων τους με βάση τα τεκμήρια οδήγησε στη φορολόγησή τους για πρόσθετα έσοδα ύψους 5,2 δισ. ευρώ. Από το σύνολο μάλιστα των εν λόγω υπόχρεων οι περισσότεροι, περίπου 600.000, διαμένουν στην Αττική, ενώ άλλοι 330.000 στη Μακεδονία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τεκμήρια διαβίωσης με τα οποία θα βρεθούν και πάλι αντιμέτωποι οι φορολογούμενοι είναι τα εξής:
* Οι κατοικίες: το τεκμήριο υπολογίζεται με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της ιδιοκατοικούμενης, ή μισθωμένης, ή της δωρεάν παραχωρούμενης κύριας κατοικίας.
* Τα αυτοκίνητα: το τεκμήριο για τα αυτοκίνητα διαμορφώνεται ανάλογα με τα κυβικά εκατοστά και ξεκινάει από τα 4.000 ευρώ για αυτοκίνητα μέχρι 1.200 κ. εκ.
* Τα δίδακτρα που καταβάλλονται για ιδιωτικά σχολεία και εκπαιδευτήρια.
* Η δαπάνη για οικιακές βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό.
* Τα σκάφη αναψυχής: το τεκμήριο υπολογίζεται με βάση τα μέτρα.
* Οι πισίνες: το τεκμήριο υπολογίζεται με βάση την επιφάνειά τους και διαμορφώνεται ανάλογα με το αν είναι εξωτερική ή εσωτερική.
Επισημαίνεται ότι με βάση την ισχύουσα νομοθεσία το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης διαμορφώνεται στις 3.000 ευρώ αν κάποιος φορολογούμενος είναι άγαμος, ή έγγαμος, ή διαζευγμένος, ή χήρος, ή μέρος συμφώνου συμβίωσης κι έχει επιλέξει να υποβάλλει τη δήλωσή του χωριστά από τη σύζυγο, ή τον σύζυγο, ή το έτερο μέρος συμφώνου συμβίωσης, ή στις 5.000 ευρώ αν είναι έγγαμος ή έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης κι έχει επιλέξει να υποβάλλει κοινή δήλωση με την ή τον σύζυγο ή με το έτερο μέρος του συμφώνου συμβίωσης (2.500 ευρώ για τον καθέναν).
Κατοικίες
Αναλυτικότερα, όσον αφορά το τεκμήριο για την κύρια κατοικία υπολογίζεται κλιμακωτά ως εξής:
- μέχρι και 80 τ.μ. κύριοι χώροι, 40 ευρώ ανά τ.μ.
- από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 65 ευρώ ανά τ.μ.
- από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 110 ευρώ ανά τ.μ.
- από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 200 ευρώ ανά τ.μ.
- από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 400 ευρώ ανά τ.μ.
Επίσης, για τους βοηθητικούς χώρους της κύριας κατοικίας ισχύει τεκμήριο 40 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας του ακινήτου.
Τα ανωτέρω εξάλλου ποσά προσαυξάνονται κατά 20% για τις μονοκατοικίες, κατά 40% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ. και κατά 70% για κατοικίες που η αντικειμενική τους αξία υπερβαίνει τις 5.000 ευρώ/τετραγωνικό. Τα συγκεκριμένα ωστόσο τεκμήρια είναι μειωμένα κατά 50% για τις δευτερεύουσες κατοικίες.
Αυτοκίνητα
Από την άλλη πλευρά, τα τεκμήρια διαβίωσης για τα επιβατικά Ι.Χ. καθορίζονται ως εξής:
- για αυτοκίνητα μέχρι και 1.200 κ.ε. ισχύει τεκμήριο 4.000 ευρώ.
- για αυτοκίνητα μεγαλύτερα των 1.200 κ.ε. και μέχρι 2.000 κ.ε., προστίθενται 600 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.
- για αυτοκίνητα άνω των 2.000 κ.ε. και μέχρι 3.000 κ.ε., προστίθενται 900 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.
- για αυτοκίνητα άνω των 3.000 κ.ε. προστίθενται 1.200 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.
Όλα τα ανωτέρω ποσά, τα οποία ισχύουν και για αυτοκίνητα μικτής χρήσης, καθώς και για αυτοκίνητα τύπου τζιπ, μειώνονται φυσικά ανάλογα με την παλαιότητά τους, η οποία υπολογίζεται από το έτος πρώτης κυκλοφορίας τους στην Ελλάδα, κατά ποσοστό 30% για χρονικό διάστημα κυκλοφορίας πάνω από 5 και μέχρι 10 έτη και κατά ποσοστό 50% για χρονικό διάστημα πάνω από 10 έτη.
Πώς δικαιολογούνται
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι για να αποφύγουν φέτος οι φορολογούμενοι την «παγίδα» των τεκμηρίων, θα πρέπει να φροντίσουν να καλύψουν την τυχόν διαφορά που προκύπτει αναγράφοντας στη φορολογική τους δήλωση ποσά που έχουν εισπράξει αλλά και για τα οποία θα φέρουν το βάρος της απόδειξης. Στο πλαίσιο αυτό έχουν επτά λύσεις:
1. Ανάλωση κεφαλαίου προηγουμένων ετών: Με τον τρόπο αυτό οι φορολογούμενοι μπορούν να καλύψουν την όποια πρόσθετη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος έχει προκύψει λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων, επικαλούμενοι μάλιστα εισοδήματα και έσοδα δηλωθέντα ακόμη και πριν από δεκαετίες.
2. Λήψη δωρεών ή γονικών παροχών: Απαραίτητη φυσικά προϋπόθεση είναι ότι θα πρέπει να έχουν γίνει εντός του 2021. Επίσης, για να αναγνωριστούν θα πρέπει οι δωρεές χρηματικών ποσών να γίνουν μέσω τραπεζών και να δηλωθούν στην εφορία. Τα ποσά των δωρεών και γονικών παροχών αποτελούν τεκμήριο για τον δωρητή.
3. Δάνεια: Αυτά θα πρέπει να έχουν ληφθεί κατά το οικείο έτος και να αποδεικνύονται με συμβολαιογραφικό έγγραφο ή ιδιωτικό έγγραφο βεβαίας χρονολογίας.
4. Χρηματικά ποσά που προέρχονται από τη διάθεση περιουσιακών στοιχείων: Αφορούν την πώληση ακινήτων, αυτοκινήτων, κινητών πραγμάτων, μετοχών, ομολόγων, εντόκων γραμματίων μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων και άλλων κινητών αξιών στο οικείο έτος. Από το τίμημα πώλησης που εισπράχθηκε εντός του 2021 αφαιρείται το κόστος απόκτησης, δηλαδή το τίμημα που καταβλήθηκε σε κάποιο προηγούμενο έτος για την αγορά του περιουσιακού στοιχείου.
5. Χρηματικά ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα κατά τις ισχύουσες διατάξεις (π.χ. το εφάπαξ λόγω συνταξιοδότησης, μια αποζημίωση από ασφαλιστική εταιρεία κ.λπ.).
6. Πραγματικά εισοδήματα: Πρέπει να έχουν αποκτηθεί στο οικείο έτος, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, από τον ίδιο το φορολογούμενο, τη σύζυγό του και τα εξαρτώμενα μέλη του και τα οποία απαλλάσσονται από τον φόρο ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο. Τέτοια εισοδήματα αποτελούν η αποζημίωση λόγω απόλυσης από την εργασία, τα κέρδη από αμοιβαία κεφάλαια, οι τόκοι από έντοκα γραμμάτια και ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, οι τόκοι από καταθέσεις στις τράπεζες κ.λπ.
7. Χρηματικά ποσά συναλλάγματος: Αναγκαία προϋπόθεση είναι όπως ο φορολογούμενος που το εισήγαγε στην Ελλάδα, να μπορεί να δικαιολογήσει την απόκτησή του στην αλλοδαπή. Επισημαίνεται ότι για τα ποσά που εισάγονται, απαιτείται πρωτότυπο παραστατικό που εκδίδει η τράπεζα με το οποίο θα μπορεί να εξακριβωθεί ότι ο φορολογούμενος είναι ο δικαιούχος του εισαγόμενου χρηματικού κεφαλαίου, το ύψος του εισαγόμενου ποσού, το νόμισμα, και η χώρα προέλευσης.
