Της Λέττας Καλαμαρά
[email protected]
Ανατροπές, ανακατατάξεις, ριζικές αλλαγές στην αγορά εργασίας με κύριο χαρακτηριστικό την επικράτηση της τηλεργασίας επέφερε το φαινόμενο Covid 19, σύμφωνα με την έρευνα που εκπόνησε το Νοέμβριο του 2021 (30/10-10/12/21) το Εργαστήριο Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών σε εργαζομένους οργανισμών και επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα ως συνέχεια της αντίστοιχης έρευνας που έτρεξε τον Νοέμβριο του 2020 σε παρόμοιο δείγμα, με σκοπό τη διαχρονική σύγκριση.
Επιγραμματικά, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, το αποτύπωμα του φαινομένου του covid 19 ήταν πιο έντονο το 2021 στον τομέα της εργασίας σε σύγκριση με το 2020.
Το 42% των ερωτώμενων δήλωσαν ότι αυξήθηκαν οι ώρες εργασίας τους σε σχέση με πριν την πανδημία. Το 50% των ερωτώμενων πλέον διαθέτουν εμπειρία τηλεργασίας, ενώ πριν την πανδημία μόνο το 30% είχε τέτοια εμπειρία.
Οι εργοδότες παρείχαν εργαλεία υποστήριξης της τηλεργασίας στο 63% των ερωτώμενων.
Από τους εργαζόμενους που δεν έχουν τηλεργαστεί ποτέ, το 20% θα ήθελε να τηλεργαστεί.
Το 85% αυτών που τηλεργάζονται σήμερα επιθυμούν να συνεχίσουν την τηλεργασία (πολύ: 20%, αρκετά: 37%, μέτρια: 27%).
Το 84% προτιμούν είτε μία τακτικότητα στην τηλεργασία (μία φορά ή περισσότερες ανά εβδομάδα 50,5%), είτε εφαρμογή της τηλεργασίας όποτε αυτό χρειάζεται (34%).
Η πλειοψηφία αναγνωρίζει ότι η τηλεργασία τους διευκολύνει με διάφορους τρόπους (κυρίως εξοικονόμηση χρόνου και πόρων).
Γενικά οι ερωτώμενοι δεν νιώθουν ότι η τηλεργασία επηρεάζει την απόδοσή τους στην εργασία (είτε θετικά είτε αρνητικά).
Επίσης, δεν νιώθουν ότι η τηλεργασία επηρεάζει τα επίπεδα άγχους τους στην εργασία.
Πιο αρνητικοί στην τηλεργασία εμφανίστηκαν οι μεγαλύτεροι σε ηλικία και αυτοί που στη δουλειά τους «βοηθούν άλλους ανθρώπους (πχ. εκπαίδευση, ιατρική, νοσηλευτική, παροχή πληροφοριών, κ.λπ.)» και πιο θετικοί όσοι κυρίως εργάζονται «με νούμερα, αρχεία ή μηχανές, με δεδομένο και τακτικό τρόπο».
Οι προβλέψεις των περισσότερων ερωτώμενων για την τηλεργασία, είναι ότι θα διευρυνθεί η χρήση της στο μέλλον. Αυτή η πεποίθηση είναι πιο ισχυρή το 2021 από το 2020 και σε όσους έχουν εμπειρία τηλεργασίας. Όπως τονίζουν οι αναλυτές της έρευνας, από τις περαιτέρω αναλύσεις, φάνηκε ότι όλοι οι παράγοντες μπορούν σε δεύτερο επίπεδο να συνενωθούν σε ένα μέγεθος που το ονόμασαν «θετική στάση απέναντι στην τηλεργασία».
Περισσότερες ώρες εργασίας
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εργαζόμενοι που συμμετείχαν στην έρευνα έχουν σε μεγάλο βαθμό βιώσει συνέπειες της πανδημίας στην εργασία τους, πιθανώς περισσότερο από όσο το 2020, αφού το 41,6% (αντίστοιχο ποσοστό τον Νοέμβριο του 2020, 37,4%) δήλωσαν ότι οι ώρες εργασίας τους αυξήθηκαν, 14% (έναντι 9,5% το 2020) δήλωσαν ότι μειώθηκαν οι ώρες εργασίας τους, ενώ μόνο 46,6% (45,6% το 2020) δήλωσαν ότι οι ώρες εργασίας τους έμειναν σταθερές.
Αρκετοί δήλωσαν ότι η πανδημία τους βρήκε σε διαδικασία αναζήτησης απασχόλησης οπότε ακυρώθηκαν συνεντεύξεις, ακυρώθηκαν προτάσεις συνεργασίας, κλπ.
Η γενικότερη εμπειρία τηλεργασίας πριν την πανδημία περιορίζεται στο 28,1% του δείγματος με 71,9% των ερωτηθέντων να μην έχουν εμπειρία τηλεργασίας σε κανέναν εργοδότη πριν από την πανδημία. Σε αντίθεση, τον Νοέμβριο του 2021, το 54% των εργαζομένων έχουν πλέον εμπειρία τηλεργασίας στον τρέχοντα ή σε προηγούμενο εργοδότη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από αυτούς που δεν έχουν καθόλου εμπειρία τηλεργασίας και αντιπροσωπεύουν περίπου το 50% του δείγματος, το 40% δε θα ήθελε να εργαστεί έτσι, άλλο ένα 40% δηλώνει αδιάφορο για την τηλεργασία (ούτε προτίμηση ούτε αποφυγή), αλλά υπάρχει κι ένα 20% που δηλώνουν ότι θα ήθελαν να έχουν τη δυνατότητα της τηλεργασίας, παρόλο που δεν την έχουν δοκιμάσει.
Σχετικά με την πρακτική της τηλεργασίας η πλειονότητα των εργοδοτών (63%), περισσότεροι από ότι το 2020, παρείχαν εργαλεία υποστήριξης της τηλεργασίας, κυρίως φορητούς υπολογιστές, λογισμικό και εργαλεία πρόσβασης/ επικοινωνίας. Στην κατηγορία «λογισμικό» αναφέρθηκαν πιο συχνά τα: MS Teams, Zoom, MS Office, Citrix, Anydesk, ERPs, Softone, σύνδεση με server, Webex, αλλά και εξειδικευμένα προγράμματα, π.χ. διαχείρισης έργου, βιομηχανικού σχεδιασμού, κ.α.
Αξίζει να σημειωθεί πως η συχνότητα αναφοράς σε εξοπλισμό από τον εργοδότη ήταν μεγαλύτερη το 2021 σε σύγκριση με την ίδια έρευνα το 2020, γεγονός που μάλλον δείχνει ότι οι εργοδότες μπόρεσαν πλέον να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες ή ότι συνέχισαν την τηλεργασία, παρέχοντας όμως καλύτερες συνθήκες για την πραγματοποίησή της.
Επιθυμία τηλεργασίας
Το 85% αυτών που τηλεργάζονται σήμερα επιθυμούν να συνεχίσουν την τηλεργασία. Αναφορικά με τη συχνότητα της τηλεργασίας, οι περισσότεροι προτιμούν την κατάσταση που βιώνουν αυτή τη στιγμή και η προτίμηση για περισσότερη ή λιγότερη τηλεργασία δείχνουν εξίσου δημοφιλείς. Είναι ενδιαφέρον ότι ελάχιστοι ανέφεραν ότι θα ήθελαν είτε να τηλεργαστούν αποκλειστικά/ τις περισσότερες ημέρες (6,3%), είτε ποτέ ξανά (9,4%).
Η πλειοψηφία φαίνεται να προτιμούν είτε μία τακτικότητα στην τηλεργασία (μία φορά ή περισσότερες ανά εβδομάδα 50,5%), είτε εφαρμογή της τηλεργασίας όποτε αυτό χρειάζεται (34%). Ας σημειωθεί όμως ότι αυτοί που τηλεργάζονται αποκλειστικά τη στιγμή της έρευνας, είναι και σημαντικά πιο θετικοί στην υψηλή αναλογία τηλεργασίας προς εργασία δια ζώσης.
Πιθανώς αυτό να δείχνει ότι η αγορά εργασίας προσαρμόζεται, με αποτέλεσμα να προσφέρεται τηλεργασία από αυτούς που είναι περισσότερο διατεθειμένοι να την εκτελέσουν.
Οι τηλεργαζόμενοι φαίνεται να συμφωνούν ότι η τηλεργασία τους διευκολύνει και ότι τους στηρίζουν κατά την τηλεργασία οι συνάδελφοί τους. Όμως, δεν θεωρούν ότι η τηλεργασία ενισχύει την παραγωγικότητά τους (ούτε όμως ότι τη μειώνει) ή ότι συμβάλει στη μείωση του άγχους (ούτε και στην αύξηση όμως). Επίσης, κατά μέσο όρο δεν συμφωνούν ούτε διαφωνούν ότι λαμβάνουν υποστήριξη από τον εργοδότη για να τηλεργαστούν.
Η θετική στάση απέναντι στην τηλεργασία, σε αντίθεση με τα αποτελέσματα της ίδιας έρευνας το 2020, δεν φαίνεται να συνδέεται με τον αριθμό των παιδιών του ερωτώμενου, με το εκπαιδευτικό υπόβαθρο του ερωτώμενου, πιθανώς γιατί η εμπειρία της τηλεργασίας απλώθηκε σε ευρύτερο φάσμα επαγγελμάτων, με το μέγεθος του οργανισμού, πιθανώς γιατί με τη διεύρυνση της εμπειρίας της τηλεργασίας, μπόρεσαν και οι μικρότεροι σε μέγεθος εργοδότες να την εφαρμόσουν αποτελεσματικά. Αξίζει να σημειωθεί όμως ότι οι τηλεργαζόμενοι στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις ένιωσαν σημαντικά μεγαλύτερη υποστήριξη από τους εργοδότες και τους συναδέλφους τους, από ό,τι οι εργαζόμενοι στις μικρότερες.
Αρνητικοί
Όπως και το 2020 έτσι και το 2021 οι μεγαλύτεροι σε ηλικία και οι εργαζόμενοι με μεγαλύτερη εμπειρία είχαν αρνητικότερη στάση απέναντι στην τηλεργασία και επιθυμούν λιγότερο τη συνέχειά της. Επίσης, πιο αρνητικοί στην τηλεργασία ήταν οι επαγγελματίες που κυρίως «βοηθούν άλλους ανθρώπους (πχ. εκπαίδευση, ιατρική, νοσηλευτική, παροχή πληροφοριών, κ.λπ.)», οι επαγγελματίες που «ηγούνται και πείθουν ανθρώπους ή πουλάνε πράγματα και ιδέες» επιθυμούν σε σημαντικά μικρότερο βαθμό από άλλους να συνεχίσουν να τηλεργάζονται. Αντιθέτως, πιο θετικοί στην τηλεργασία ήταν όσοι κυρίως εργάζονται «με νούμερα, αρχεία ή μηχανές, με δεδομένο και τακτικό τρόπο».
Όπως και το 2020 έτσι και το 2021 οι περισσότεροι υποστηρίζουν ότι η χρήση της τηλεργασίας θα διευρυνθεί. Αυτοί που τηλεργάζονται είναι σημαντικά πιο θετικοί στις εκτιμήσεις τους για το μέλλον της τηλεργασίας από αυτούς που δεν τηλεργάζονται, πιθανώς γιατί είναι πιο εξοικειωμένοι και αντιλαμβάνονται τα οφέλη της. Επίσης, το 2021 η πρόβλεψη για διεύρυνση της χρήσης της τηλεργασίας είναι πιο ισχυρή, ανεξάρτητα από την εμπειρία τηλεργασίας των ερωτώμενων.
