Ο ελληνικός εκδοτικός χώρος χαρακτηρίζεται ως κατακερματισμένος, αποτελούμενος από μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων οι οποίες δραστηριοποιούνται στην έκδοση ή/και στην εισαγωγή βιβλίων.
Το μικρό μέγεθος των περισσοτέρων επιχειρήσεων προσφέρει ευελιξία και δυνατότητα εξειδίκευσης, αλλά δημιουργεί και προβλήματα, όπως για παράδειγμα μειωμένη ρευστότητα, η οποία προκύπτει από τη συγκέντρωση αποθεμάτων αδιάθετων βιβλίων και τη διαφορά στους συντελεστές ΦΠΑ, δυσκολία εξοικονόμησης πόρων για επενδύσεις, προώθησης των προϊόντων τους κ.ά.
Τα συμπεράσματα αυτά προέκυψαν από την κλαδική μελέτη την οποία εκπόνησε πρόσφατα η Διεύθυνση Μελετών Οικονομικού Περιβάλλοντος της ICAP:
Ένα σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις του κλάδου σχετίζεται με ορισμένους γλωσσικούς και γεωγραφικούς παράγοντες, οι οποίοι δρουν ανασταλτικά στην αύξηση της παραγωγής και των πωλήσεών τους. Ο μικρός σχετικά πληθυσμός της χώρας και η περιορισμένη διάδοση της ελληνικής γλώσσας διεθνώς, εμποδίζουν την ανάπτυξη τόσο της εγχώριας αγοράς, όσο και των εξαγωγών. Συνεπώς, οι εκδοτικές επιχειρήσεις δυσχεραίνονται στην επίτευξη οικονομιών κλίμακας, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν αυξημένο κόστος.
Η αγορά των εκδόσεων βιβλίων είναι διασπαρμένη, με αποτέλεσμα τα μερίδια ακόμα και των μεγαλύτερων επιχειρήσεων του κλάδου να είναι σχετικά περιορισμένα Κατά το 2006 δραστηριοποιήθηκαν 730 εκδοτικοί οίκοι από 374 που υπήρχαν το 1996. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται τάση ισχυροποίησης των μεγάλων εταιρειών έκδοσης και εισαγωγής βιβλίων εις βάρος των μικρού και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεων.
Η ζήτηση για τα εξεταζόμενα προϊόντα επηρεάζεται από μία σειρά παραγόντων στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και η τιμή σε συνδυασμό με το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών. Ο δείκτης τιμών καταναλωτή για τα βιβλία αυξήθηκε την περίοδο 1995-2006, με μέσο ετήσιο ρυθμό 4,5%. Η ζήτηση των βιβλίων διαμορφώνεται επίσης από το βαθμό αναγνωσιμότητας ο οποίος με τη σειρά του είναι συνάρτηση της κουλτούρας και του μορφωτικού επιπέδου ενός λαού, καθώς και από το μέγεθος του πληθυσμού και το βαθμό διάδοσης της ελληνικής γλώσσας, στοιχεία τα οποία σχετίζονται με τα περιθώρια ανάπτυξης της εγχώριας αγοράς, καθώς και τη δυνατότητα διείσδυσης των ελληνικών εκδόσεων σε ξένες αγορές.
Ο αριθμός των νέων τίτλων βιβλίων που εκδόθηκαν το 2006 παρουσίασε αύξηση 9,0% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η συνολική αξία της αγοράς παρουσίασε διακυμάνσεις την εξεταζόμενη εξαετία. Πιο συγκεκριμένα η αγορά εμφάνισε αύξηση κατά 8,8% για το 2005/04 και 8,9% για το 2006/05. Όπως προαναφέρθηκε, η εγχώρια αγορά βιβλίων είναι κατακερματισμένη και τα μερίδια (βάσει αξίας) των επιχειρήσεων οι οποίες δραστηριοποιούνται στον εξεταζόμενο κλάδο κυμαίνονται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. Ο δείκτης συγκέντρωσης των τεσσάρων (4) πρώτων βάσει της εξεταζόμενης δραστηριότητας ανήλθε περίπου στο 16% το 2006.
Στα πλαίσια της μελέτης έγινε και χρηματοοικονομική ανάλυση των επιχειρήσεων του κλάδου βάσει επιλεγμένων αριθμοδεικτών. Επίσης, συνετάχθη ομαδοποιημένος ισολογισμός βάσει αντιπροσωπευτικού δείγματος 48 επιχειρήσεων του κλάδου, για τις οποίες υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία ισολογισμών των χρήσεων 2004-2005. Όπως προκύπτει από τα δεδομένα αυτά, το σύνολο του ενεργητικού του δείγματος αυξήθηκε κατά 4,5% το 2005 σε σχέση με το 2004, ενώ το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων σημείωσε αύξηση 5,8% την ίδια περίοδο. Οι συνολικές πωλήσεις των επιχειρήσεων του δείγματος αυξήθηκαν κατά 2,6% το 2005 σε σχέση με το 2004. Τόσο το μικτό και λειτουργικό όσο και το τελικό καθαρό αποτέλεσμα (κέρδη προ φόρου) παρουσίασαν άνοδο κατά 3,3%, 2,5% και 2,8% αντίστοιχα για το 2005/04. Ο δείκτης αποδοτικότητας του ιδίου κεφαλαίου διαμορφώθηκε σε 19,6% το 2005 από 20,2% το 2004. Περαιτέρω, το 2005 το περιθώριο μικτού κέρδους κυμάνθηκε ελαφρώς υψηλότερα από τα επίπεδα του 2004 (2004: 41,7, 2005: 42,2) ενώ ο δείκτης δανειακής επιβάρυνσης το 2005 κυμάνθηκε στα επίπεδα του προηγούμενου έτους.
Σύμφωνα με παράγοντες της εξεταζόμενης αγοράς, για να βελτιωθεί η βιωσιμότητά του κλάδου θα πρέπει να ακολουθηθούν μια σειρά από ενέργειες όπως: Περιορισμός των τίτλων σε συνδυασμό με καλύτερη παρακολούθηση της ζήτησης και διεύρυνση των αγορών, κυρίως στην επαρχία, καλύτερος προσδιορισμός του αριθμού των αντιτύπων (τιράζ), έτσι ώστε να καλύπτουν οριακά τις απαιτήσεις, δυναμικότερη αξιοποίηση των τεχνικών προώθησης των πωλήσεων και χρήση προπαραγγελιών για κάλυψη σημαντικού μέρους της ζήτησης προ της έκδοσης.
Ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας ο οποίος πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη εφόσον οι παράμετροί του επηρεάζουν την αγορά βιβλίου, είναι τα κανάλια διάθεσης και διανομής ιδιαίτερα δε τα βιβλιοπωλεία τα οποία αποτελούν την πλέον σημαντική κατηγορία σημείων διάθεσης. Στα πλαίσια αυτά θα πρέπει να ληφθεί μια σειρά μέτρων με σκοπό τη βελτίωση του συστήματος παραγγελιών και διανομής. Επιπρόσθετα θα πρέπει να επιδιωχθεί ο εκσυγχρονισμός των βιβλιοπωλείων και η καλύτερη εικόνα τους προς το καταναλωτικό κοινό, παράγοντας ο οποίος εξαρτάται άμεσα από τη βελτίωση της επαγγελματικής κατάρτισης και του επιπέδου των εργαζόμενων σε βιβλιοπωλεία.
