Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Με την εκτίμηση ότι μπορεί και φέτος να υπάρξει παραγωγή «υπερπλεονάσματος» φλερτάρει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης μετά και τη θετική εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού κατά τον Αύγουστο. Βέβαια, αρμόδια κυβερνητικά στελέχη παραδέχονται ότι υπάρχουν ακόμη αβεβαιότητες. Η δημοσιονομική επίπτωση από τη ρύθμιση των 120 δόσεων δεν έχει αποτυπωθεί ακόμη, καθώς σαφής εικόνα θα υπάρχει μετά το τέλος Σεπτεμβρίου. Η πορεία της οικονομίας είναι επίσης ένας άγνωστος πλην καθοριστικός παράγοντας, καθώς από τη μία υπάρχει η προσδοκία για υψηλότερη ανάπτυξη λόγω των ευνοϊκών φορολογικών μέτρων, αλλά από την άλλη υπάρχει η αβεβαιότητα για τις διεθνείς εξελίξεις.
Κρίσιμοι παράγοντες θεωρούνται επίσης η πορεία των εισπράξεων από τον ΦΠΑ (λόγω και των μειώσεων που έγιναν στους φορολογικούς συντελεστές), αλλά και η εμφάνιση τυχόν απρόβλεπτων μεταβολών, όπως μια καταδικαστική απόφαση δικαστηρίου για το ελληνικό δημόσιο όσον αφορά τις αναδρομικές διεκδικήσεις ή μια πιθανή απόφαση για οικονομική ενίσχυση της ΔΕΗ. Πάντως, κατά την εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού φαίνεται να δημιουργείται ήδη μια «άσπρη τρύπα» το μέγεθος της οποίας εκτιμάται αυτή τη στιγμή περίπου στα 500 εκατ. ευρώ. Το απόθεμα προκύπτει από την υποεκτέλεση του προϋπολογισμού στο σκέλος των δαπανών που αναμένεται να προκαλέσει εξοικονόμηση περίπου 250 εκατ. μέχρι το τέλος του έτους, από τη μη διάθεση του ποσού των 150 εκατ. που είχε δεσμευτεί για την επιδότηση των δανειοληπτών με τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια -δεν αναμένεται να διατεθούν παρά ελάχιστες χιλιάδες ευρώ μέχρι το τέλος του χρόνου-, αλλά και από τις καθυστερήσεις που έχουν παρατηρηθεί στις προσλήψεις δημοσίων υπαλλήλων, κάτι που εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε εξοικονόμηση δαπανών περίπου 30 εκατ. μέσα στο έτος.
Σαφής εικόνα για την εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού αναμένεται να υπάρξει στα μέσα Οκτωβρίου. Θα έχει προηγηθεί η διαπραγμάτευση με τους θεσμούς για το κλείσιμο της 4ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης, αλλά και η κατάθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού τόσο στην ελληνική Βουλή (σ.σ.: αναμένεται στις 7 Οκτωβρίου) όσο και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (σ.σ.: στις 15 Οκτωβρίου). Αν τότε υπάρξουν στοιχεία που να παραπέμπουν σε παραγωγή υπερπλεονάσματος και κατά τη φετινή χρονιά, τότε η κυβέρνηση θα εξετάσει το ενδεχόμενο να προχωρήσει σε κάποια νέα θετικά μέτρα, τα οποία όμως -όπως ξεκαθάρισε αρμόδια κυβερνητική πηγή- θα έχουν τη μορφή εφάπαξ και όχι μόνιμου χαρακτήρα. Για το οικονομικό επιτελείο υπάρχουν αρκετοί ακόμη άγνωστοι παράγοντες προς ξεκαθάρισμα:
1. Δεν έχει αποφασιστεί αν θα κατατεθεί μεσοπρόθεσμο σχέδιο δημοσιονομικής στρατηγικής μέσα στο έτος ή αν αυτή η εκκρεμότητα θα παραπεμφθεί για την επόμενη χρονιά. Το οικονομικό επιτελείο, εξηγεί αρμόδιο στέλεχος, θέλει να υπάρξει σαφής εικόνα για την πορεία της οικονομίας πάνω στην οποία θα μπορεί να στηριχτεί η πρόβλεψη για την πορεία του ΑΕΠ όχι μόνο το 2020, αλλά και τα επόμενα χρόνια.
2. Δεν είναι σαφές αν και με ποιον τρόπο θα αποτυπωθούν στον κρατικό προϋπολογισμό του 2020 τα έσοδα από τα κέρδη των ελληνικών ομολόγων (ANFAs και SMPs). Αυτό το στοιχείο είναι καθοριστικό και για τον τρόπο με τον οποίο θα συνταχθεί το προσχέδιο του προϋπολογισμού, όπως επίσης και το τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού το οποίο θα κατατεθεί τον Νοέμβριο στη Βουλή.
Εκτέλεση στο οκτάμηνο
Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού, για την περίοδο Ιανουαρίου - Αυγούστου 2019, παρουσιάζεται έλλειμμα στο ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού ύψους 1,591 δισ., έναντι στόχου για έλλειμμα 4,976 δισ. που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2019, για το αντίστοιχο διάστημα του 2019 και ελλείμματος 2,677 δισ. το αντίστοιχο διάστημα του 2018. Το 8μηνο έκλεισε με πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 2,903 δισ., έναντι στόχου για πρωτογενές έλλειμμα 272 εκατ. και πρωτογενούς πλεονάσματος 1,124 δισ. για την ίδια περίοδο το 2018.
Τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 33,127 δισ., παρουσιάζοντας αύξηση κατά 2,421 δισ. ή 7,9% έναντι του στόχου. Η αύξηση αυτή οφείλεται:
- Στην είσπραξη ποσού 1,119 δισ. που αφορά το τίμημα (εκτός ΦΠΑ) της επέκτασης της σύμβασης παραχώρησης του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, που είχε αρχικά εκτιμηθεί ότι θα εισπραχθεί στο έτος 2018. Αυτό το ποσό δεν λαμβάνεται βέβαια υπόψη κατά τον υπολογισμό του μνημονιακού πρωτογενούς πλεονάσματος παρά μόνο στον υπολογισμό του πλεονάσματος κατά ESA 2010.
- Στην είσπραξη ποσού 644 εκατ. από ANFAs τον Μάιο 2019 που δεν είχε προβλεφθεί στον προϋπολογισμό 2019. Δεν είναι ακόμη σαφές αν θα αλλάξει κάτι στον τρόπο λογιστικού χειρισμού του συγκεκριμένου ποσού, το οποίο επίσης δεν λαμβάνεται υπόψη στο μνημονιακό πρωτογενές πλεόνασμα. Το ενδιαφέρον, σε κάθε περίπτωση, επικεντρώνεται στις διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς και ειδικά στις σχετικές πολιτικές αποφάσεις που θα πρέπει να ληφθούν από το Εurogroup μέσα στη χρονιά. Επίσης, ασαφές παραμένει και το αν θα υπάρξει και δεύτερη εκταμίευση κερδών από τα ελληνικά ομόλογα μέσα στο τρέχον έτος.
Τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 36,107 δισ., αυξημένα κατά 2,739 δισ. ή 8,2% έναντι του στόχου. Οι επιστροφές εσόδων ανήλθαν σε 2,98 δισ., αυξημένες κατά 319 εκατ. από τον στόχο (2,661 δισ.). Τα έσοδα του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ανήλθαν σε 1,521 δισ., αυξημένα κατά 38 εκατ. έναντι του στόχου. Ειδικότερα, τον Αύγουστο 2019 το σύνολο των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε στα 4,539 δισ., αυξημένο κατά 287 εκατ. σε σχέση με τον μηνιαίο στόχο. Τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 5,007 δισ., αυξημένα έναντι του μηνιαίου στόχου κατά 354 εκατ. ευρώ. Τα έσοδα του ΠΔΕ ανήλθαν σε 374 εκατ., αυξημένα κατά 285 εκατ. έναντι του στόχου. Οι επιστροφές εσόδων του Αυγούστου 2019 ανήλθαν σε 468 εκατ., σημειώνοντας αύξηση κατά 66 εκατ. έναντι του μηνιαίου στόχου (402 εκατ. ευρώ).
Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου - Αυγούστου 2019 ανήλθαν στα 34,718 δισ. και παρουσιάζονται μειωμένες κατά 965 εκατ. έναντι του στόχου (35,683 δισ.). Οι κυριότερες αιτίες της εμφανιζόμενης αρνητικής απόκλισης είναι: α) η μειωμένη δαπάνη τόκων, έναντι του στόχου κατά 205 εκατ. ευρώ, β) η υποεκτέλεση του ΠΔΕ κατά 380 εκατ. και γ) οι μικρότερες έναντι του στόχου πληρωμές οπλικών συστημάτων κατά 251 εκατ., οι οποίες δεν επηρεάζουν άμεσα το δημοσιονομικό αποτέλεσμα, καθότι σύμφωνα με τη μεθοδολογία ESA το έλλειμμα επηρεάζεται από τις φυσικές παραλαβές.
Μειωτικά έναντι του στόχου λειτούργησε και η πίστωση ύψους 982 εκατ. που είχε προβλεφθεί προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα πληρωμής, κατά το 2019, των εφάπαξ χρηματικών ποσών του νόμου 4575/2018 σε περίπτωση μη ολοκλήρωσης των πληρωμών εντός του 2018 (στις πιστώσεις υπό κατανομή). Επισημαίνεται ότι οι πληρωμές που υλοποιήθηκαν έως και τον Αύγουστο του 2019 και αφορούν υπουργικές αποφάσεις εκδοθείσες το 2018, ήταν ύψους 326 εκατ. (εμφανίζονται στη στήλη της πραγματοποίησης στη γραμμή «Παροχές σε εργαζόμενους»).
Αντίθετα, αυξητικά έναντι του στόχου λειτούργησε η μεταβίβαση στον ΕΦΚΑ 971 εκατ. για τη χορήγηση της 13ης σύνταξης.
Στις πιστώσεις υπό κατανομή συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων και οι πιστώσεις του τακτικού αποθεματικού, οι οποίες κατά τη διάρκεια του έτους μεταφέρονται σε άλλες μείζονες κατηγορίες για την πραγματοποίηση των σχετικών πληρωμών.
Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου - Αυγούστου 2019 παρουσιάζονται αυξημένες σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2018 κατά 928 εκατ., κυρίως λόγω: α) των αυξημένων επιχορηγήσεων προς τους ΟΚΑ κατά 874 εκατ. κυρίως για τη χορήγηση της 13ης σύνταξης και την καταβολή οικογενειακών επιδομάτων τα οποία πλέον εμφανίζονται στις «Μεταβιβάσεις», ενώ το 2018 ήταν στην κατηγορία «Κοινωνικές Παροχές», β) των αυξημένων πληρωμών για τόκους κατά 693 εκατ. και γ) των αυξημένων δαπανών ΠΔΕ κατά 523 εκατ. ευρώ.
Με αντίρροπο χαρακτήρα (μειωμένη δαπάνη σε σχέση με πέρυσι) κινήθηκαν οι πληρωμές για καταπτώσεις εγγυήσεων, κατά 826 εκατ. ευρώ. Ειδικότερα, τον Αύγουστο 2019 το σύνολο των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε στα 4,262 δισ., μειωμένο κατά 338 εκατ. σε σχέση με τον μηνιαίο στόχο, με κυριότερη αιτία την υποεκτέλεση του ΠΔΕ κατά 217 εκατ. ευρώ.
Αισιοδοξία
Ο αρμόδιος για το Γενικό Λογιστήριο υφυπουργός Οικονομικών Θόδωρος Σκυλακάκης εμφανίστηκε χθες αισιόδοξος ότι η χρονιά θα κλείσει με πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ. Αιτία της αισιοδοξίας, η πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού τον Αύγουστο, μήνα κατά τον οποίο τα έσοδα είχαν υπέρβαση 287 εκατ. έναντι του στόχου. Τα φορολογικά έσοδα ξεπέρασαν τον στόχο παρά το γεγονός ότι τον Αύγουστο αναμενόταν υστέρηση λόγω της εφαρμογής των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ σε εστίαση, ηλεκτρική ενέργεια και τρόφιμα, μια μείωση η οποία δεν είχε προϋπολογιστεί τον περασμένο Νοέμβριο όταν και «κλείδωνε» ο προϋπολογισμός του 2019.
