Από την έντυπη έκδοση
Της Αγγελικής Κοτσοβού
[email protected]
Ο εμπορικός πόλεμος κλιμακώνεται και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές, ΗΠΑ και Κίνα, ανταλλάσσουν εκατέρωθεν δασμούς και προειδοποιούν γι’ ακόμη πιο σκληρή στάση. Ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ, όταν ισχυρίζεται ότι ο εμπορικός πόλεμος είναι καλός για τις ΗΠΑ και ότι γεμίζει με δισεκατομμύρια δολάρια τα ταμεία του αμερικανικού κράτους, δεν λέει όλη την αλήθεια. Παρότι έχει διαβεβαιώσει επανειλημμένως ότι η Κίνα θα πληρώσει το… μάρμαρο, ο οικονομικός του σύμβουλος, Λάρι Κούντλοου, έχει παραδεχθεί ότι οι αμερικανικές επιχειρήσεις επιβαρύνονται με τους δασμούς σε αγαθά που εισάγονται από την Κίνα.
Στη σινο-αμερικανική αντιπαράθεση, που απειλεί με μια νέα ύφεση την παγκόσμια οικονομία και κλονίζει τις αγορές, υπάρχουν νικητές και κυρίως ηττημένοι. Στους ηττημένους συμπεριλαμβάνονται οι αμερικανικές επιχειρήσεις και οι Αμερικανοί καταναλωτές και στην άλλη πλευρά του νομίσματος, το γιουάν και η κινεζική οικονομία, που ήδη έχει κατεβάσει ταχύτητα. Οι αμερικανικές εξαγωγές αγροτικών αγαθών, όπως η σόγια, βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα, όπως και ο κλάδος αυτοκινήτων και μοτοσικλετών.
Αμερικανικός αντίκτυπος
Οι Αμερικανοί εισαγωγείς, και όχι οι κινεζικές επιχειρήσεις, είναι εκείνοι που επιβαρύνονται με τους δασμούς, υπό τη μορφή των φόρων προς την αμερικανική κυβέρνηση. Οικονομολόγοι από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης, το Πανεπιστήμιο Πρίνστον και το Πανεπιστήμιο της Κολούμπια υπολόγισαν ότι οι δασμοί που έχουν επιβληθεί σε μεγάλο εύρος προϊόντων, από χάλυβα μέχρι πλυντήρια, κοστίζουν στις αμερικανικές επιχειρήσεις και τους καταναλωτές 3 δισ. δολάρια τον μήνα, υπό τη μορφή πρόσθετου φορολογικού κόστους. Παράλληλα, υπολόγισαν απώλειες άνω του 1 δισ. δολαρίων εξαιτίας της μειωμένης ζήτησης.
Σε ξεχωριστή ανάλυση, οικονομολόγοι της Παγκόσμιας Τράπεζας, μεταξύ των οποίων η Πινέλοπι Γκόλντμπεργκ, καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα ότι καταναλωτές και επιχειρήσεις των ΗΠΑ επωμίζονται το μεγαλύτερο μερίδιο του κόστους από τους δασμούς. Σύμφωνα με την ανάλυση, τα μεγαλύτερα «θύματα» του εμπορικού πολέμου που έχει κηρύξει ο Τραμπ στην Κίνα είναι οι Αμερικανοί αγρότες και εργάτες χαμηλής εξειδίκευσης σε πολιτείες που είχαν ψηφίσει τον Τραμπ στις εκλογές του 2016.
Η αμερικανική Ένωση Κατασκευαστών Εξοπλιστικών Μηχανημάτων έκρουσε πρόσφατα τον κώδωνα του κινδύνου για την απώλεια έως και 400.000 θέσεων εργασίας στον μεταποιητικό κλάδο των ΗΠΑ, προειδοποιώντας για «καταστροφικές συνέπειες» από τους αυξημένους δασμούς που επέβαλε από τις 10 Μαΐου ο Αμερικανός πρόεδρος σε κινεζικά αγαθά ύψους 200 δισ. δολαρίων.
«Οι δασμοί θα οδηγήσουν σε μείωση των εξαγωγών και θα οδηγήσουν στην απώλεια έως και 400.000 θέσεων εργασίας στον μεταποιητικό κλάδο σε βάθος δεκαετίας. Επιπλέον, θα δώσουν έναυσμα για “αντίποινα” από την πλευρά της Κίνας, πλήττοντας αμερικανικές επιχειρήσεις, αγρότες, κοινότητες και οικογένειες» προειδοποιεί ο Κιπ Άιντεμπεργκ, αντιπρόεδρος κυβερνητικών υποθέσεων στην Ένωση Κατασκευαστών Εξοπλιστικών Μηχανημάτων, που εκπροσωπεί περισσότερους από 1.000 κατασκευαστές γεωργικών, κατασκευαστικών και μεταλλευτικών μηχανημάτων.
- Τεχνολογία: H Apple, η μεγαλύτερη εταιρεία τεχνολογίας, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα. Στη συνεδρίαση της «Μαύρης Δευτέρας», με την Κίνα να ανακοινώνει αντίποινα, επιβάλλοντας αυξημένους δασμούς σε αμερικανικά προϊόντα 60 δισ. δολαρίων, η μετοχή της Apple υπέστη απώλειες 6%, μεγαλύτερες από την πτώση 2,6% του Dow Jones. H Apple είναι ιδιαίτερα ευάλωτη απέναντι στη σινο-αμερικανική κόντρα, για δύο βασικούς λόγους: Πρώτον, διότι συναρμολογεί τα IPhones κυρίως στην Κίνα. Η Κέιτ Χάμπερτι, αναλύτρια της Morgan Stanley, εκτιμά ότι ένας δασμός 25% στο iPhones θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση τιμής 160 δολαρίων για το iPhone XS. Εάν η Apple απορροφήσει τον δασμό αυτό θα συνεπαγόταν 23% μείωση των κερδών ανά μετοχή για το 2020. Ο άλλος λόγος είναι ότι μεγάλο μέρος των εσόδων της Apple προέρχεται από την πώληση προϊόντων στην κινεζική αγορά. Η Apple είχε το 2018 έσοδα 51 δισ. ευρώ από την ευρύτερη Κίνα, που περιλαμβάνει το Χονγκ Κονγκ και την Ταϊβάν. Πρόκειται για την τρίτη σημαντικότερη αγορά για τον αμερικανικό τεχνολογικό κολοσσό, μετά τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Πέραν της Apple και οι κατασκευαστές επεξεργαστών επηρεάζονται από τα αντίποινα της Κίνας. Η Intel Corporation έχει ήδη υποβαθμίσει τις προβλέψεις της για τα έσοδα του 2019, επικαλούμενη εξασθένηση της κινεζικής ζήτησης.
- Αυτοκίνητα/μοτοσικλέτες: Η Fiat Chrysler προέβλεψε ότι το υψηλότερο κόστος πρώτων υλών, εξαιτίας των δασμών, συνεπάγεται πρόσθετες επιβαρύνσεις 750 εκατ. δολαρίων για φέτος. Για την General Motors ο λογαριασμός πρόσθετων εξόδων ανέρχεται στο ένα δισ. δολάρια. Και η Ford Motor στα αποτελέσματα του 2018 ενέγραψε κόστη περίπου 750 εκατ. δολαρίων εξαιτίας των δασμών.
H εταιρεία μοτοσικλετών Harley-Davidson έχει προειδοποιήσει ότι οι δασμοί αναμένεται να οδηγήσουν σε πρόσθετο κόστος μεταξύ 100 και 120 εκατ. δολαρίων για το 2019, πέραν των 23,7 εκατ. δολαρίων του 2018.
- Boeing: Η αμερικανική εταιρεία αεροσκαφών αποτελεί τον μεγαλύτερο εξαγωγέα της Αμερικής και η Κίνα τη σημαντικότερη εξαγωγική της αγορά. Η κόντρα Ουάσιγκτον-Πεκίνου δεν θα μπορούσε να έλθει σε χειρότερη στιγμή για την Boeing, που προσπαθεί να διαχειριστεί την κρίση των 737 ΜΑΧ. Η κινεζική αγορά είναι από τις σημαντικότερες για τις εταιρείες αεροσκαφών, με την Boeing να προβλέπει ζήτηση 7.690 αεροσκαφών έως το 2037.
- Σόγια: Οι τιμές στα προθεσμιακά συμβόλαια σόγιας υποχώρησαν σε ναδίρ 11 ετών τη Δευτέρα, κάτω από τα οκτώ δολάρια ανά μπούσελ, καθώς η κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου σβήνει τις ελπίδες για τους Αμερικανούς παραγωγούς να αρχίσουν και πάλι να πωλούν το προϊόν στην Κίνα -τη μεγαλύτερη χώρα κατανάλωσης προϊόντων σόγιας. Παρά τη μικρή ανάκαμψη στις επόμενες συνεδριάσεις, από τις αρχές του έτους οι τιμές υποχωρούν 17%. Η Κίνα απορροφά το 60% με 65% των παγκόσμιων εξαγωγών σόγιας και οι ΗΠΑ εξάγουν σχεδόν το ήμισυ της παραγωγής στην ασιατική χώρα. Η Κίνα έχει επιβάλει ήδη δασμούς 25% στην αμερικανική σόγια.
Κινεζικές επιπτώσεις
Από τις αρχές Μαΐου, τότε που άρχισε να κλιμακώνεται η εμπορική ένταση, το γιουάν έχει υποτιμηθεί πάνω από 2% έναντι του δολαρίου, έχοντας υποχωρήσει στα χαμηλότερα επίπεδα πενταμήνου, πλησιάζοντας το ψυχολογικά ευαίσθητο όριο των 7 γιουάν. Με τις αναταράξεις να συμπαρασύρουν το κινεζικό νόμισμα, ένα σενάριο μείωσης των τοποθετήσεων του Πεκίνου σε αμερικανικό κρατικό χρέος δεν φαντάζει πλέον και τόσο ακραίο. Η Κίνα θα ρευστοποιούσε αμερικανικά κρατικά ομόλογα όχι ως αντίποινα εναντίον της Ουάσιγκτον, αλλά για να υπερασπισθεί το εθνικό της νόμισμα, στην περίπτωση που συνεχίσει να κατρακυλάει επικίνδυνα, τόσο λόγω εμπορικής αντιπαράθεσης αλλά και λόγω της οικονομικής επιβράδυνσης.
Ο κινεζικός «δράκος» ασθμαίνει εξαιτίας της εμπορικής αντιπαράθεσης, ενώ και η παγκόσμια ανάπτυξη απειλείται εξαιτίας του εμπορικού πολέμου. Η Κίνα παραμένει ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ, με τις εξαγωγές να αυξάνονται κατά 7% το 2018, στα 539 δισ. δολάρια. Παρ’ όλα αυτά, οι εμπορικές ροές μειώθηκαν 9% στο πρώτο τρίμηνο εξαιτίας της εμπορικής αντιπαράθεσης. Την ίδια χρονιά η Κίνα εισήγαγε αμερικανικά αγαθά αξίας 120 δισ. δολαρίων.
Ευρωπαϊκή ευκαιρία
Ο Τραμπ φαίνεται ότι προς το παρόν έχει στρέψει εξ ολοκλήρου τα βέλη του προς την Κίνα. Η Ουάσιγκτον εμφανίζεται έτοιμη να αναβάλει για έξι μήνες την απόφαση για την επιβολή δασμών στις εισαγωγές αυτοκινήτων και ανταλλακτικών, δασμοί που θα έπλητταν κυρίως τις αυτοκινητοβιομηχανίες της Ευρώπης.
Οι αυξήσεις των αμερικανικών δασμών σε κινεζικά αγαθά επιτρέπουν σε άλλες χώρες και ειδικότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση να διεκδικήσουν μέρος από τις κινεζικές εξαγωγές, άνω των 200 δισ. δολαρίων, που υπόκεινται σε καθεστώς δασμολόγησης, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών. Η έκθεση, με τίτλο «Εμπορικοί πόλεμοι: Οι απώλειες και τα κέρδη», τονίζει ότι οι «διμερείς δασμοί αλλάζουν τα δεδομένα στην παγκόσμια ανταγωνιστικότητα προς όφελος των επιχειρήσεων από χώρες που δεν επηρεάζονται άμεσα από τους δασμούς».
Το υψηλότερο κόστος στο εμπόριο μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ θα αναγκάσει τις επιχειρήσεις να στραφούν μακριά από τις υφιστάμενες εφοδιαστικές αλυσίδες της Ανατολικής Ασίας, όμως ο αντίκτυπος των δασμών δεν πρόκειται να ωφελήσει ιδιαίτερα τις επιχειρήσεις των ΗΠΑ, διαπιστώνει η έκθεση. Η μελέτη προβλέπει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι ο μεγαλύτερος κερδισμένος από τη σινο-αμερικανική κόντρα, διεκδικώντας 70 δισ. δολάρια από το σινο-αμερικανικό εμπόριο. «Η Ε.Ε. θα αναλάβει 70 δισ. του εμπορίου ΗΠΑ-Κίνας. Ιαπωνία, Μεξικό και Καναδάς θα αναλάβουν 20 δισ. κάθε χώρα» αναφέρεται στην έκθεση.
Η Ε.Ε. αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Κίνας, με τις ευρωπαϊκές εξαγωγές προς την κινεζική αγορά να ανέρχονται στα 209 δισ. ευρώ το 2018.
Η στάση της Ουάσιγκτον προσφέρει στην Ευρωπαϊκή Ένωση μια ευκαιρία που δεν πρέπει να χάσει, αναφέρει και το ινστιτούτο Bruegel. Ο Τραμπ φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει ότι η Ε.Ε. παραμένει σημαντικός σύμμαχος, παρά το εμπορικό πλεόνασμα που εμφανίζει έναντι των ΗΠΑ. Η «ανακωχή» όμως παραμένει εύθραυστη και οι εμπορικοί πόλεμοι έχουν πάντοτε παράπλευρες απώλειες για τις επιχειρήσεις σε τρίτες χώρες. Η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία Daimler, για παράδειγμα, έχει προειδοποιήσει ότι ο σινο-αμερικανικός εμπορικός πόλεμος καθιστά πιο ακριβές τις εξαγωγές της.
Από την άλλη πλευρά, όπως επισημαίνεται στην ανάλυση του Bruegel, οι εμπορικοί πόλεμοι γεννούν ευκαιρίες για επιχειρήσεις και τομείς σε τρίτες χώρες. Για παράδειγμα, οι Ευρωπαίοι εξαγωγείς θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τους δασμούς σε αμερικανικά αγαθά, με αύξηση -για παράδειγμα- των ευρωπαϊκών αγροτικών προϊόντων που εξάγονται στην Κίνα.
Ίσως όμως η μεγαλύτερη ευκαιρία που προσφέρει ο εμπορικός πόλεμος στην Ευρώπη να αποτελεί το γεγονός ότι, εν μέσω ασφυκτικών πιέσεων από τις ΗΠΑ, το Πεκίνο ίσως αναζητήσει νέους συμμάχους.
Η Κίνα δεν έχει τα περιθώρια να επιτρέψει τη δημιουργία ενός ενιαίου μετώπου μεταξύ ΗΠΑ, Ιαπωνίας και Ε.Ε. Γι’ αυτό και το Πεκίνο τείνει «κλάδο ελαίας» προς τις Βρυξέλλες, που με τη σειρά τους μπορούν να αλλάξουν προς ίδιον συμφέρον τους κανόνες του παιχνιδιού, ζητώντας ίση μεταχείριση μεταξύ ευρωπαϊκών και κινεζικών επιχειρήσεων και μεγαλύτερο άνοιγμα της κινεζικής αγοράς.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η Κίνα θα αλλάξει εκ βάθρων το οικονομικό της μοντέλο. Υπάρχουν όμως βάσιμοι λόγοι να πιστεύει κανείς ότι θα προβεί σε κάποιες υποχωρήσεις.
«Καμπανάκια» για την παγκόσμια οικονομία
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υποβάθμισε τον Απρίλιο τις προβλέψεις του για την παγκόσμια ανάπτυξη το 2019, για τρίτη φορά από τον περασμένο Οκτώβριο, ενώ προειδοποίησε για περαιτέρω επιβράδυνση αν δεν λήξει ο εμπορικός πόλεμος. Η παγκόσμια οικονομία προβλέπεται να αναπτυχθεί με ρυθμό 3,3% το 2019, τον χαμηλότερο από το 2016, εξαιτίας της επιβράδυνσης στην Ευρωζώνη και στην Κίνα.
