Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Παλαιτσάκη
[email protected]
Τη δυνατότητα να αποφύγουν τον τεκμαρτό προσδιορισμό του ετήσιου φορολογητέου εισοδήματος του τρέχοντος έτους σε επίπεδο σημαντικά υψηλότερο από το πραγματικό, βάσει των τεκμηρίων της εφορίας (των αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης και των δαπανών απόκτησης περιουσιακών στοιχείων των άρθρων 31 και 32 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος), θα έχουν το 2019 εκατομμύρια φορολογούμενοι, επιλέγοντας μεταξύ οκτώ εναλλακτικών λύσεων για την κάλυψη των προστιθέμενων διαφορών εισοδήματος που προκύπτουν λόγω των τεκμηρίων. Με την κάλυψη των διαφορών αυτών θα γλιτώσουν από σημαντικού ύψους φορολογικές επιβαρύνσεις.
Ειδικά οι φορολογούμενοι με πολύ χαμηλά ετήσια πραγματικά εισοδήματα, εφόσον καταφέρουν να καλύψουν τις επιπλέον διαφορές φορολογητέου εισοδήματος που προκύπτουν από τα τεκμήρια, θα κατοχυρώσουν δικαιώματα είσπραξης κοινωνικών επιδομάτων, ενώ παράλληλα θα καταστούν δικαιούχοι μερικής ή ολικής απαλλαγής από τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ). Κι αυτό θα συμβεί επειδή, σε κάθε τέτοια περίπτωση, για να διαπιστωθεί εάν πληρούνται τα προβλεπόμενα εισοδηματικά κριτήρια, θα ληφθεί υπ' όψιν το πολύ χαμηλό πραγματικό ετήσιο εισόδημα κι όχι το πολύ πιο υψηλό τεκμαρτό εισόδημα που προκύπτει με βάση τα τεκμήρια.
Ειδικότερα, σε κάθε περίπτωση φορολογούμενου που θα καταφέρει να δικαιολογήσει τη διαφορά μεταξύ πραγματικού δηλωθέντος και υψηλότερου τεκμαρτού εισοδήματος, ο φόρος εισοδήματος και η ειδική εισφορά αλληλεγγύης θα υπολογιστούν με βάση το πραγματικό δηλωθέν εισόδημα του έτους 2018. Δεν θα ληφθεί υπ' όψιν, δηλαδή, το -υψηλότερο του πραγματικού- τεκμαρτό εισόδημα του φορολογούμενου, οπότε αυτός θα γλιτώσει από σημαντικού ύψους φορολογικές επιβαρύνσεις. Ταυτόχρονα, σε κάθε τέτοια περίπτωση, ως ετήσιο οικογενειακό εισόδημα για τον υπολογισμό διαφόρων επιδομάτων και απαλλαγών θα ληφθεί υπ' όψιν το πραγματικό δηλωθέν και όχι το υψηλότερο τεκμαρτό.
Η νομοθεσία
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία (παρ. 2 του άρθρου 34 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος) κάθε φορολογούμενος μπορεί να καλύψει τυχόν προστιθέμενη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος λόγω εφαρμογής τεκμηρίων, αναγράφοντας, στη φορολογική δήλωση που θα υποβάλει το 2019, για τα εισοδήματα του τρέχοντος έτους, έως και οκτώ διαφορετικές κατηγορίες ποσών, που είναι οι εξής:
1 Πραγματικά εισοδήματα τα οποία απέκτησαν το 2018 ο ίδιος, η σύζυγός του και τα εξαρτώμενα μέλη της οικογενείας του και τα οποία απαλλάσσονται από τον φόρο ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο. Ως τέτοια εισοδήματα θεωρούνται τα επιδόματα ανεργίας, το ΕΚΑΣ, τα κέρδη από μετοχές και αμοιβαία κεφάλαια, οι τόκοι από repos, έντοκα γραμμάτια και ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, οι τόκοι από καταθέσεις στις τράπεζες, τα επιδόματα επικινδυνότητας κ.λπ. Στην κατηγορία αυτή συμπεριλαμβάνονται και τα εισπραχθέντα εισοδήματα που απαλλάσσονται τόσο από τον φόρο όσο και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης, όπως για παράδειγμα τα επιδόματα τέκνων που εισπράχθηκαν από τον ΟΠΕΚΑ, οι μισθοί, οι συντάξεις και η πάγια αντιμισθία των ολικά τυφλών και των κινητικά αναπήρων 80% και άνω, η αποζημίωση λόγω διακοπής εργασιακής σχέσης κ.λπ.
Πολλά από αυτά τα ποσά προσυμπληρώνονται πλέον από τις υπηρεσίες της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) στους αντίστοιχους κωδικούς του ηλεκτρονικού εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης. Αυτό θα συμβεί και στις δηλώσεις του 2019 εφόσον οι φορείς που κατέβαλαν τα ποσά αυτά εντός του 2018 μπορούν να αποστείλουν ηλεκτρονικά στην ΑΑΔΕ τα αρχεία με τα σχετικά στοιχεία.
Εφόσον οι φορείς που κατέβαλαν τα ποσά αυτά στον φορολογούμενο δεν θα μπορέσουν να υποβάλουν ηλεκτρονικά στην ΑΑΔΕ τα σχετικά αρχεία, τότε ο φορολογούμενος που έχει εισπράξει τα εν λόγω ποσά εντός του 2018 θα χρειαστεί να τα αναγράψει ο ίδιος σε άλλους κωδικούς του πίνακα 6 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης, που θα υποβάλει το 2019. Στην περίπτωση αυτή, ο φορολογούμενος θα πρέπει να έχει συγκεντρώσει και να έχει διαφυλάξει τα δικαιολογητικά έγγραφα που αποδεικνύουν την είσπραξη των ποσών αυτών, δηλαδή τις βεβαιώσεις που οφείλουν να έχουν εκδώσει τα νομικά πρόσωπα τα οποία κατέβαλαν τα συγκεκριμένα ποσά.
2 Χρηματικά ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα και αποκτήθηκαν εντός του 2018 από τον φορολογούμενο. Τέτοια ποσά είναι π.χ. το εφάπαξ που έλαβε ο φορολογούμενος ως συνταξιούχος, μια αποζημίωση που εισέπραξε από την ασφαλιστική του εταιρεία κ.λπ. Και στην περίπτωση αυτή, ο φορολογούμενος θα πρέπει να συγκεντρώσει και να διαφυλάξει τα δικαιολογητικά έγγραφα που αποδεικνύουν την είσπραξη των ποσών αυτών, δηλαδή τις βεβαιώσεις που οφείλουν να έχουν εκδώσει οι νομικές οντότητες οι οποίες κατέβαλαν τα συγκεκριμένα ποσά.
3 Κάθε έσοδο ή τίμημα που εισέπραξε ο φορολογούμενος εντός του 2018 από την πώληση περιουσιακών στοιχείων του. Ως έσοδα από την πώληση περιουσιακών στοιχείων λαμβάνονται υπ' όψιν τα ποσά που εισέπραξε ο φορολογούμενος από την πώληση ακινήτων, αυτοκινήτων, κινητών πραγμάτων συνολικής αξίας άνω των 10.000 ευρώ, μετοχών, ομολόγων, εντόκων γραμματίων μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων και άλλων κινητών αξιών, μείον το κόστος απόκτησης.
Εάν το κόστος απόκτησης του πωληθέντος εντός του 2018 περιουσιακού στοιχείου θεωρείτο «τεκμήριο» τη χρονιά κατά την οποία αποκτήθηκε και ο φορολογούμενος επικαλείται ανάλωση κεφαλαίου του έτους εκείνου, τότε το τίμημα το οποίο καταβλήθηκε τη χρονιά εκείνη για την απόκτησή του δεν θα πρέπει να αφαιρείται από το τίμημα στο οποίο πωλήθηκε εντός του 2018 και θα πρέπει να λαμβάνεται υπ' όψιν ολόκληρο το ποσό του τιμήματος για την κάλυψη της πρόσθετης διαφοράς εισοδήματος.
Για να αποδείξει ο φορολογούμενος την είσπραξη ποσού από την πώληση περιουσιακού του στοιχείου πρέπει να έχει στη διάθεσή του και να προσκομίσει, εφόσον του ζητηθεί, κυρωμένο αντίγραφο συμβολαίου ή προσυμφώνου ή βεβαίωση του συμβολαιογράφου από τα οποία προκύπτουν τα χρηματικά ποσά που εισέπραξε. Για αγοραπωλησία αυτοκινήτων μεταξύ ιδιωτών αρκεί μία υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986 από τους δύο συναλλασσόμενους.
4 Εισοδήματα και έσοδα που αποκτήθηκαν τα έτη προ του 2018, δεν ξοδεύτηκαν μέχρι τις 31/12/2017 και αναλώθηκαν εντός του 2018. Πρόκειται για τη μέθοδο κάλυψης τεκμηρίων μέσω «ανάλωσης κεφαλαίου παρελθόντων ετών».
Με την «ανάλωση κεφαλαίου», ο φορολογούμενος μπορεί να ανατρέξει στις φορολογικές δηλώσεις προηγούμενων διαδοχικών ετών (όσων ετών θέλει) και να προβεί στις ακόλουθες ενέργειες:
* Να αθροίσει τα ποσά των πάσης φύσεως εισοδημάτων (από μισθούς, συντάξεις, ενοίκια, επιχειρήσεις, τόκους καταθέσεων, μερίσματα, υπεραξίες από πώληση μετοχών κ.λπ.) και τα ποσά των εσόδων από πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων, τα οποία έχει αναγράψει στις δηλώσεις των παρελθόντων ετών.
* Από το άθροισμα εισοδημάτων και εσόδων προηγούμενων ετών που θα προκύψει, θα πρέπει στη συνέχεια να αφαιρέσει τα ποσά που ελήφθησαν υπ' όψιν στις ίδιες φορολογικές δηλώσεις ως τεκμήρια διαβίωσης (για κατοικίες, ΙΧ αυτοκίνητα, πισίνες, σκάφη, υπηρετικό προσωπικό κ.λπ.) καθώς και τα ποσά που δήλωσε στις ίδιες δηλώσεις ότι δαπάνησε για να αποκτήσει περιουσιακά στοιχεία (ακίνητα, ΙΧ αυτοκίνητα, σκάφη, κινητά αντικείμενα μεγάλης αξίας κ.λπ.).
Το καθαρό ποσό που θα προκύψει από τις παραπάνω μαθηματικές πράξεις είναι το «κεφάλαιο» των προηγούμενων ετών που μπορεί ο φορολογούμενος να «σχηματίσει» και να εμφανίσει στην εφορία ως προϊόν αποταμίευσης. Από κει και πέρα, σε κάθε περίπτωση, από το «κεφάλαιο» που θα σχηματιστεί με τον τρόπο αυτό, ο φορολογούμενος μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα μέρος για να καλύψει την πρόσθετη διαφορά εισοδήματος που θα του προσδιορίζουν τα τεκμήρια.
Η αναλυτική καταγραφή όλων των παραπάνω ποσών (εισοδημάτων, δαπανών, καθαρού κεφαλαίου) μπορεί να γίνει χειρόγραφα σε ένα απλό φύλλο χαρτιού ή ηλεκτρονικά σε πρόγραμμα Excell, με τη μορφή ενός πίνακα εσόδων, δαπανών και καθαρού «κεφαλαίου».
5 Χρηματικά ποσά που εισήγαγε στην Ελλάδα ο φορολογούμενος το 2018, είτε σε ευρώ είτε σε συνάλλαγμα, εφόσον η απόκτησή τους στο εξωτερικό δικαιολογείται. Για την απόδειξη των ποσών αυτών απαιτείται το πρωτότυπο παραστατικό που εκδίδει κάθε τράπεζα όταν εισάγονται χρηματικά κεφάλαια από το εξωτερικό. Μεταξύ των παραστατικών περιλαμβάνεται και η μοναδική βεβαίωση αγοράς συναλλάγματος.
6 Δάνεια που έλαβε ο φορολογούμενος εντός του 2018 από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους. Η σύναψη δανείου με τραπεζικό ίδρυμα αποδεικνύεται από το κείμενο της σύμβασης που έχει υπογραφεί από τον φορολογούμενο, ενώ η σύναψη δανείου με ιδιώτη αποδεικνύεται από συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο που έχει χαρτοσημανθεί. Σε κάθε περίπτωση το αποδεικτικό έγγραφο που επικαλείται ο φορολογούμενος θα πρέπει να έχει βέβαιη ημερομηνία για τη συνομολόγηση του δανείου. Από την ημερομηνία πρέπει να προκύπτει ότι το δάνειο ελήφθη εντός του 2018 και πριν από την πραγματοποίηση της δαπάνης αγοράς περιουσιακού στοιχείου που πρόκειται να δικαιολογηθεί.
7 Ποσά που εισέπραξε το 2018 ο φορολογούμενος είτε από δωρεές είτε από γονικές παροχές. Για να αποδείξει ο φορολογούμενος ότι εισέπραξε εντός του 2018 τέτοια ποσά, θα πρέπει να έχει στη διάθεσή του (ώστε εάν χρειαστεί να μπορεί να προσκομίσει στις φορολογικές αρχές) σχετικό πιστοποιητικό του αρμοδίου προϊσταμένου ΔOY από το οποίο προκύπτει ότι η δωρεά ή η γονική παροχή έγινε πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2018.
8 Κέρδη από λαχεία, ΠPO-ΠO, Λόττο, Tζόκερ, Προκαθορισμένο Στοίχημα κ.λπ. τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ, εφόσον έχει τη σχετική βεβαίωση από τον OΠAΠ ή από την εταιρεία που διενεργεί τις κληρώσεις των λαχείων.
