Τις συνέπειες της πληθυσμιακής γήρανσης στις χώρες τις Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης εξετάζει η τελευταία μελέτη του ομίλου Adecco, ενώ, παράλληλα, περιγράφει τις απαραίτητες αλλαγές που θα πρέπει να υιοθετηθούν από οργανισμούς και κράτη στο πλαίσιο της αντιμετώπισής της.
Παράλληλα, η παρούσα μελέτη εξετάζει τον αντίκτυπο της έλλειψης δεξιοτήτων, όπως αυτή καταγράφηκε στο πρώτο τεύχος «Inovantage-Ιούνιος 2018», σε συνδυασμό με τη δημογραφική μεταβολή. Συγκεκριμένα, η μελέτη αυτή πραγματεύεται τη γήρανση του πληθυσμού και τις επιπτώσεις της σε τρεις βασικούς τομείς: την οικονομία, την απασχόληση των νέων και την ενσωμάτωση του αυτοματισμού στο εργασιακό περιβάλλον.
Σύμφωνα με την τελευταία αναθεώρηση των προοπτικών του Παγκόσμιου Πληθυσμού (2015), περίπου το 12% του παγκόσμιου πληθυσμού (>900 εκατομμύρια άνθρωποι) ήταν ηλικίας 60 ετών και άνω το 2015. Ο αριθμός αυτός προβλέπεται πως θα συνεχίσει να αυξάνεται στο μέλλον, μιλώντας έτσι για το ταχύτερα αναπτυσσόμενο τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού. «Σε αυτό το περιβάλλον, οι εργοδότες και οι οργανισμοί σε όλο τον κόσμο καλούνται να ανακαλύψουν νέους τρόπους, ώστε το ανθρώπινο δυναμικό τους να παραμένει ενεργό, καθώς μεγαλώνει. Η επιτυχία αυτής της προσπάθειας προϋποθέτει καινοτόμο τρόπο σκέψης στο κομμάτι της διαχείρισης ανθρώπινων πόρων και της οργάνωσης των οργανισμών, αξιοποίηση της τεχνολογίας, αλλά και οικοδόμηση κοινωνικών δικτύων, τα οποία να μπορούν να προσαρμόζονται ανάλογα με τις απαιτήσεις των κοινωνικών αυτών ομάδων, προωθώντας την ανάδειξή τους σε ενεργούς πολίτες» επισημαίνει ο όμιλος Adecco.
Οι δημογραφικές παράμετροι και οι συνέπειες στην οικονομία
Χρησιμοποιώντας case studies από χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, η μελέτη του ομίλου Adecco διερευνά πώς «γκριζάρει» ο κόσμος και προσπαθεί να αναδείξει τρόπους, ώστε η γήρανση του πληθυσμού να πάψει να μεταφράζεται σε επιβράδυνση της ανάπτυξης. Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, η πρόοδος της ιατρικής, σε συνδυασμό με τις κατάλληλες διαρθρωτικές αλλαγές σε επίπεδο πολιτικής, απασχόλησης και εκπαίδευσης, μπορούν να αποτελέσουν τη λύση στο πρόβλημα της γήρανσης πληθυσμού που αντιμετωπίζει η Ευρώπη.
Με βάση τα στοιχεία της μελέτης, «οι τρεις βασικοί παράγοντες που επιταχύνουν τη γήρανση του ευρωπαϊκού πληθυσμού είναι η πτώση στα ποσοστά γεννήσεων, σε συνάρτηση με τη βελτίωση του προσδόκιμου ζωής, αλλά και τη μετανάστευση του εργατικού δυναμικού. Η μετανάστευση εμφανίζεται να έχει μεγαλύτερη βαρύτητα ακόμα και από τη βελτίωση του προσδόκιμου ζωής, καθώς το φαινόμενό της κορυφώνεται στο ηλικιακό γκρουπ 30-55, το οποίο αντιπροσωπεύει το κομμάτι του πληθυσμού με τη μεγαλύτερη αναπαραγωγική ικανότητα.
Αυτός ο παράγοντας, σε συνδυασμό με τη μείωση των γεννήσεων, επιτείνουν ακόμα περισσότερο τη γήρανση του πληθυσμού. Βάσει των παραπάνω, γίνεται όλο και πιο επιτακτική η υιοθέτηση μίας ολοκληρωμένης προσέγγισης σχετικά με την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, εξετάζεται η μετάβαση από την παραδοσιακή αντίληψη των φάσεων ζωής σε μία πιο προοδευτική αντίληψη, όπου οι ηλικιακοί φραγμοί και διαχωρισμοί καταρρίπτονται, στοχεύοντας στην ένταξη και την ενσωμάτωση στον επαγγελματικό κόσμο εργαζομένων ενός διευρυμένου ηλικιακού φάσματος.
Η παράταση του εργασιακού βίου, μέσω της διατήρησης υψηλού επιπέδου απασχολησιμότητας του γηράσκοντος εργατικού δυναμικού, είναι απαραίτητη. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί, συνδυάζοντας την ενίσχυση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων της ηλικιακής αυτής ομάδας με πολιτικές απασχόλησης, εκπαίδευσης και κοινωνικής προστασίας, ώστε να βελτιωθούν οι προοπτικές επανένταξης αυτών των ατόμων στην αγορά εργασίας. Οι κυβερνήσεις στο μέλλον θα κληθούν να εντάξουν εισοδηματικά κίνητρα στις πολιτικές ενθάρρυνσης της επανένταξης αυτού του πληθυσμού στην αγορά εργασίας, καταργώντας παράλληλα τα αντίστοιχα κίνητρα για πρόωρη έξοδο» σημειώνεται στη μελέτη.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, του ΟΟΣΑ και άλλων οργανισμών, οι ευέλικτοι κανόνες προστασίας της απασχόλησης συνδέονται με αυξημένη προσέλκυση εργαζομένων στην αγορά εργασίας και έχουν θετική επίδραση στη συμμετοχή συγκεκριμένων ομάδων, οι οποίες παραδοσιακά αντιμετώπιζαν εμπόδια στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας (γυναίκες, άτομα προχωρημένης ή μικρής ηλικίας). Σε αυτήν την κατεύθυνση, βασικό στοιχείο αποτελεί η δημιουργία ενός πλαισίου κατάρτισης το οποίο θα υποστηρίζει ενεργά τη διά βίου μάθηση.
Αυτοματισμός και ενίσχυση της απασχολησιμότητας
Ο παράγοντας «αυτοματισμός» θεωρείται ότι αποτελεί έναν από του βασικούς κινδύνους για το μέλλον του γηράσκοντος εργατικού δυναμικού. Ενδεικτικά, αναφέρεται, στο πλαίσιο της μελέτης ότι στα κράτη της περιοχής που εξετάζεται, οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας απασχολούνται σε θέσεις όπου περί το 50% των καθηκόντων τους περιλαμβάνει αυτοματοποιημένες διαδικασίες, κάνοντάς τους έτσι πιο επιρρεπείς στον κίνδυνο του αυτοματισμού.
«Συνεπώς, οι επιχειρήσεις μπορούν να επωφεληθούν, επενδύοντας στην αύξηση της παραγωγικότητας των μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένων με τη βοήθεια του αυτοματισμού. Η επένδυση των εταιρειών σε μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενους, μέσω προγραμμάτων σταθερής επανεκπαίδευσης, θα τους βοηθήσει να αναπτυχθούν και να ανακατανεμηθούν στο χώρο εργασίας, προσφέροντας και στις ίδιες τις επιχειρήσεις μία νέα πηγή ζωτικότητας σε έναν κόσμο όπου το νεαρό εργατικό δυναμικό συρρικνώνεται, καθώς και την ευκαιρία να αναβαθμίσουν το μείγμα των υπηρεσιών που προσφέρουν» επισημαίνεται στη μελέτη.
