Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Oι επικεφαλής των μεγάλων κεντρικών τραπεζών του πλανήτη συγκεντρώνονται στο Τζάκσον Χολ του Γουαϊόμινγκ προκειμένου να αποτιμήσουν τις προοπτικές των οικονομιών τους, να προσδιορίσουν κινδύνους και να προτείνουν λύσεις. Τόσο η FED όσο και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχουν δείξει τον εμπορικό πόλεμο ως την κορυφαία πηγή ανησυχίας. Ωστόσο πολλοί αναλυτές θεωρούν άλλες εστίες πιο επικίνδυνες. Η επόμενη απειλή, προειδοποιούν, μπορεί να προέλθει από τις ίδιες τις κεντρικές τράπεζες.
Οι δυναμικές αυξήσεις επιτοκίων από τη FED θα μπορούσαν να φέρουν τα πάνω κάτω στις διεθνείς αγορές. Ο μεγάλος φόβος είναι ότι θα πυροδοτήσουν μεγάλες εκροές κεφαλαίων από τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες, αλλά και να ανακόψουν τους ρυθμούς μεγέθυνσης του αμερικανικού ΑΕΠ, σε μία περίοδο κατά την οποία η μεγαλύτερη οικονομία «οδηγεί» την παγκόσμια ανάκαμψη με υψηλές ταχύτητες, χάρη εν πολλοίς στις γενναιόδωρες φοροελαφρύνσεις του Ντόναλντ Τραμπ. Άλλες κεντρικές τράπεζες θα αναγκαστούν να ακολουθήσουν, με την εποχή του φθηνού χρήματος να φτάνει στο τέλος της.
Το να μπει φρένο στην πιστωτική επέκταση δεν είναι πρόβλημα. Το πόσο απότομα αυτό θα γίνει, όμως, έχει τη σημασία του, την ώρα που το παγκόσμιο χρέος, δημόσια και ιδιωτικό, σκαρφαλώνει σε επίπεδα υψηλότερα ακόμη και από εκείνα της προ παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης περιόδου. Το παγκόσμιο χρέος ανήλθε στα 247 τρισ. δολάρια το πρώτο τρίμηνο του έτους, δηλαδή στο 318% του παγκόσμιου ΑΕΠ, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του IIF. Πρόκειται για την πρώτη τριμηνιαία αύξηση εδώ και δύο χρόνια.
Στις ανεπτυγμένες οικονομίες νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ύστερα από μία περίοδο απομόχλευσης, έχουν αρχίσει και πάλι να δανείζονται από τράπεζες και αγορές, εκμεταλλευόμενα τον συνδυασμό των ισχυρών ρυθμών ανάπτυξης και του χαμηλού, προς το παρόν, κόστους δανεισμού. Το μεγαλύτερο πρόβλημα, ωστόσο, εντοπίζεται στις αναδυόμενες αγορές, όπως αποκαλύπτει και η περίπτωση της Τουρκίας ή της Αργεντινής. Ακόμη και χώρες, που δεν βρίσκονται στη δίνη γεωπολιτικών αντιπαραθέσεων και κυρώσεων βλέπουν τα νομίσματά τους να υποτιμούνται αισθητά έναντι του δολαρίου και άλλων μεγάλων νομισμάτων. Το βάρος των δανείων σε ξένο νόμισμα γίνεται ξαφνικά ασήκωτο.
Όσοι νομίζουν ότι τα τεκταινόμενα στις αναδυόμενες αγορές δεν πρέπει να απασχολούν τον υπόλοιπο κόσμο, θα πρέπει απλά να κοιτάξουν τα στοιχεία για τη διάχυση της τουρκικής κρίσης από την Ευρώπη έως και την... Ιαπωνία.
Δεν είναι, ωστόσο, μόνο οι αναδυόμενες αγορές, που ανησυχούν. Η Ευρωζώνη, με τις πολλαπλές πολιτικές και οικονομικές προκλήσεις, μένει πάντα στο προσκήνιο.
Το τρίτο μεγαλύτερο μέλος της, η Ιταλία, υπό την κυβέρνηση Λέγκας- Πέντε Αστέρων, οδηγείται σε σύγκρουση με άλλες χώρες στο προσφυγικό, αλλά και οδηγεί την οικονομία σε μονοπάτια ρίσκου. Το CNBC προειδοποιούσε σε χθεσινό δημοσίευμά του ότι από την Ιταλία θα μπορούσε να ξεκινήσει η επόμενη μεγάλη κρίση.
