Από την έντυπη έκδοση
Της Έφης Τριήρη
[email protected]
Οι εμπορικές εντάσεις απειλούν τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας, που είναι οι καλύτερες εδώ και επτά έτη, προειδοποίησε χθες ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), παρότι αναθεώρησε ανοδικά τις προβλέψεις του για την παγκόσμια οικονομία το 2018 και το 2019 στο 3,9% -οι υψηλότερες από το 2011- έναντι προηγούμενης εκτίμησης για 3,6% και για τα δύο έτη.
Η ανοδική αναθεώρηση αποδίδεται στην εκτίμηση ότι οι φορολογικές μειώσεις στις ΗΠΑ θα ενισχύσουν την οικονομική ανάπτυξη. Η ανάκαμψη των επιχειρηματικών επενδύσεων παγκοσμίως θα μπορούσε να διατηρήσει τον ρυθμό αύξησης του παγκόσμιου εμπορίου στο 5% φέτος, προβλέπει ο ΟΟΣΑ. Όμως, θεωρεί ότι η παγκόσμια οικονομία είναι ευάλωτη στις εμπορικές εντάσεις που έχουν προκύψει μετά την απόφαση του Αμερικανού προέδρου να επιβάλει δασμούς. Για τον λόγο αυτό, ο διεθνής οργανισμός προέτρεψε τις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο να συνεργαστούν μεταξύ τους για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της υπερβάλλουσας παραγωγής στις αγορές χάλυβα και έτσι να αποφευχθεί ένας παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος. Σημειώνεται ότι οι δυτικές χώρες έχουν πληγεί από την κατάρρευση των τιμών χάλυβα. Η χαμηλότερη ζήτηση για το προϊόν και έως πρόσφατα η αυξανόμενη παραγωγή στην Κίνα έχουν οδηγήσει σε περικοπές θέσεων εργασίας στη βιομηχανία χάλυβα και σε μείωση των τιμών. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, ο μόνος τρόπος για τη διευθέτηση του προβλήματος είναι μέσω των διεθνών κανόνων εμπορίου. «Ο εμπορικός προστατευτισμός παραμένει βασικός κίνδυνος που θα μπορούσε να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη, τις επενδύσεις και την απασχόληση» εκτιμά ο ΟΟΣΑ.
«Τύμπανα πολέμου»
Τα βέλη τους διασταυρώνουν αυτή τη στιγμή οι μεγάλες εμπορικές δυνάμεις του πλανήτη, με τις ΗΠΑ στο επίκεντρο να επιβάλλουν δασμούς 25% στις εισαγωγές χάλυβα και 10% στις εισαγωγές αλουμινίου. Η κίνηση αυτή φέρει πλέον στο προσκήνιο την απειλή ενός γενικευμένου εμπορικού πολέμου, που είχε ήδη «ανάψει» σε διμερή μέτωπα, αλλά τώρα τείνει να λάβει παγκόσμιες διαστάσεις, με καταστροφικές συνέπειες για παγκόσμια οικονομία, βιομηχανικούς κλάδους αλλά και καταναλωτές.
Τα πρώτα «τύμπανα» αυτού του πολέμου τα έκρουσε στις αρχές του έτους ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στο Νταβός, όπου προέταξε το δόγμα του «Πρώτα η Αμερική», εξαπολύοντας σφοδρή επίθεση στις «αρπακτικές», όπως τις χαρακτήρισε, εμπορικές πρακτικές κάποιων χωρών. Λίγες ημέρες νωρίτερα είχε δώσει το εναρκτήριο λάκτισμα ενός εμπορικού πολέμου ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και στο Πεκίνο, ενδεχομένως και με άλλες ασιατικές οικονομίες, με την απόφασή του να επιβάλει δασμούς στις εισαγωγές φωτοβολταϊκών και πλυντηρίων από Κίνα και Ν. Κορέα αντίστοιχα, κάνοντας χρήση ενός παλαιού νόμου των ΗΠΑ που στοχεύει στην προστασία των αμερικανικών βιομηχανιών. Στις εισαγωγές φωτοβολταϊκών οι δασμοί θα φτάσουν στο 30% το πρώτο έτος και μετά θα περιοριστούν σταδιακά ωσότου να υποχωρήσουν στο 15% το τέταρτο έτος. Αναφορικά με τους δασμούς στα εισαγόμενα πλυντήρια, τα πρώτα τρία χρόνια θα ανέλθουν στο 50%.
Η κατάσταση κορυφώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ υλοποίησε τις μακρόχρονες απειλές του, ανακοινώνοντας και επίσημα την επιβολή δασμών σε χάλυβα και αλουμίνιο, προκαλώντας τα πυρά των μεγάλων εμπορικών εταίρων των ΗΠΑ, που απείλησαν με αντίμετρα και προσφυγή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ). Προχώρησε δε ένα βήμα περαιτέρω, προειδοποιώντας ότι θα επιβάλει φόρο και στις εισαγωγές αυτοκινήτων από την Ε.Ε.
Ουσιαστικά, πρόκειται για θέσεις που είχε παρουσιάσει κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του, ενώ επανειλημμένως είχε εκφράσει τη δυσφορία του για το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ, που φτάνει ετησίως περίπου τα 800 δισ. δολάρια, αποδίδοντάς το στις «πολύ χαζές» εμπορικές συμφωνίες των ΗΠΑ, οι οποίες -όπως είπε- προσέφεραν για χρόνια ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε άλλες χώρες. Πέρυσι, το αμερικανικό εμπορικό έλλειμμα διαμορφώθηκε στα 556 δισ. δολάρια, ενώ το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την Κίνα ανήλθε στα 375 δισ. δολάρια, με την Ιαπωνία στα 69 δισ. δολάρια και με τη Γερμανία στα 65 δισ. δολάρια.
Η Ευρώπη πέρασε δυναμικά στην αντεπίθεση ασκώντας πολιτικές πιέσεις, με την κατάρτιση λίστας με αμερικανικά προϊόντα αξίας 2,8 δισ. ευρώ, στα οποία θα μπορούσε να επιβληθούν δασμούς. Η λίστα με στοχευμένα αμερικανικά προϊόντα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ενδύματα, καλλυντικά, μοτοσικλέτες, τζιν, ουίσκι μπέρμπον και στέλνει σαφές πολιτικό μήνυμα στην Ουάσιγκτον για το οικονομικό κόστος που θα έχει μία τέτοια κίνηση. Και αυτό επειδή κάποια από τα προϊόντα αυτά προέρχονται από επαρχίες που είναι σημαντικές για το αμερικανικό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Για παράδειγμα, η Harley Davidson εδρεύει στο Γουισκόνσιν, πατρίδα του προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων Πολ Ράιαν, ενώ το μπέρμπον προέρχεται κυρίως από το Κεντάκι, πατρίδα του επικεφαλής των Ρεπουμπλικανών στη Γερουσία Μιτς ΜακΚόνελ. Τις έντονες αντιδράσεις τους έχουν εκδηλώσει όλοι οι μεγάλοι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων Γερμανία, Γαλλία, Κίνα, Ιαπωνία, προειδοποιώντας ότι θα λάβουν αντίμετρα με όλους τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται, ενώ τις φωνές τους κατά της κίνησης Τραμπ έχουν ενώσει και κορυφαίοι οργανισμοί, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) και ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).
Η επικείμενη επιβολή δασμών θα σημάνει λιγότερες εξαγωγές στις ΗΠΑ και πιθανώς μείωση της παραγωγής στα ευρωπαϊκά εργοστάσια. Δεν αποκλείεται, δε, πολλοί Ευρωπαίοι εργαζόμενοι στον κλάδο να χάσουν τις δουλειές τους, αυξάνοντας έτσι ακόμη περισσότερο τον ήδη πολύ υψηλό δείκτη ανεργίας σε ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη. Και δεν είναι μόνο αυτό. Προβλήματα θα προκύψουν και από τις ξαφνικές μετατοπίσεις της παγκόσμιας προσφοράς χάλυβα, καθώς χώρες-παραγωγοί, όπως η Κίνα, η Ιαπωνία και η Βραζιλία, αναμένεται να αναζητήσουν νέες αγορές στη γηραιά ήπειρο, με αποτέλεσμα η Ευρώπη να βρεθεί αντιμέτωπη με υπερπροσφορά.
Από την επιβολή δασμών, ο Αμερικανός πρόεδρος έχει ήδη εξαιρέσει το Μεξικό και τον Καναδά, με το επιχείρημα ότι οι δύο αυτές χώρες φέρονται «δίκαια στις εμπορικές συναλλαγές» τους με τις ΗΠΑ, κίνηση που μεταφράζεται, εμμέσως πλην σαφώς, ως μοχλός πίεσης προς τον Καναδά και το Μεξικό να υποχωρήσουν στις ξεχωριστές συνομιλίες που διεξάγονται για την εμπορική συμφωνία NAFTA.
Επίσης, έχει φανεί ιδιαίτερα διαλλακτικός με την Αυστραλία, λέγοντας ότι εργάζεται για να την εξαιρέσει, ενώ το αντίστοιχο αίτημα της Ε.Ε. να εξαιρεθεί και αυτή από τους δασμούς έχει πέσει μέχρι στιγμής στο κενό.
Η όλη αυτή υπόθεση έχει προκαλέσει τριγμούς και στο εσωτερικό των Ρεπουμπλικάνων, με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρεξ Τίλερσον, να απομακρύνεται χθες αιφνιδιαστικά από το αξίωμά του με μία απλή ανακοίνωση του κ. Τραμπ στον λογαριασμό του στο Twitter. Οι φήμες λένε ότι ο ρεαλιστής, πρώην άνθρωπος της αγοράς Ρεξ Τίλερσον είχε συγκρουστεί πολλάκις με το αφεντικό του, διαφωνώντας με τις ακραίες επιλογές του. Tην προηγούμενη εβδομάδα, ο Γκάρι Κον, κορυφαίος οικονομικός σύμβουλος της αμερικανικής προεδρίας και πολέμιος των τάσεων προστατευτισμού στην κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, υπέβαλε την παραίτησή του.
