Από την έντυπη έκδοση
Του Λάμπρου Καραγεώργου
[email protected]
Έντονη επίθεση δέχεται το ελληνικό νηολόγιο από τα «ανοικτά νηολόγια» ή τα νηολόγια τα επονομαζόμενα ως «σημαιών ευκαιρίας», όπως καταδεικνύουν και τα πλέον πρόσφατα στοιχεία για τον ελληνόκτητο στόλο της Ελληνικής Επιτροπής Ναυτιλιακής Συνεργασίας του Λονδίνου. Τα «ανοικτά νηολόγια» κερδίζουν συνεχώς θέσεις σε βάρος του ελληνικού νηολογίου όσο βελτιώνουν τις υπηρεσίες τους και την ποιοτική τους στάθμη, καθώς όλο και περισσότερα ελληνόκτητα πλοία εγγράφονται σε αυτά και εγκαταλείπουν την ελληνική σημαία.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Committee, η ελληνική σημαία, όπως έγραψε ήδη η «Ν», υποχώρησε στην τρίτη θέση στην προτίμηση των Ελλήνων εφοπλιστών με βάση υπολογισμού τον αριθμό των πλοίων, καθώς ο υπό ελληνική σημαία στόλος ελληνόκτητων πλοίων άνω των 1.000 gt αποτελείται από 747 πλοία, 75.209.907 dwt και είναι μικρότερος κατά 62 πλοία σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο του 2016, που αποτελούνταν από 809 πλοία (75.209.907 dwt) και αποτελούν το 22,8% του συνόλου των dwt του ελληνόκτητου στόλου.
Στην πρώτη θέση πέρασε η σημαία των Marshall Islands που «κέρδισε» επιπλέον 74 ελληνόκτητα πλοία και έφτασε τα 791, 62.190.301 dwt (πάνω από το 18,9% του συνόλου των dwt του ελληνόκτητου στόλου και στη δεύτερη θέση η σημαία της Λιβερίας την οποία προτίμησαν 775 ελληνόκτητα πλοία, 60.362.365 dwt). Πάντως, με βάση υπολογισμού τους dwt η ελληνική σημαία εξακολουθεί να κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των σημαιών που προτιμούν οι Έλληνες εφοπλιστές, γεγονός που σημαίνει ότι η σημαία της χώρας μας συγκεντρώνει μεγαλύτερης χωρητικότητας πλοία.
Ο διεθνής εφοπλισμός
Πάντως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η τάση αποφυγής των εθνικών νηολογίων δεν αφορά μόνο τον ελληνόκτητο στόλο και τους Έλληνες εφοπλιστές, αλλά υιοθετείται σχεδόν από το σύνολο του διεθνούς εφοπλισμού. Μάλιστα, σύμφωνα με τα καταγεγραμμένα δεδομένα, ο ελληνικός εφοπλισμός εξακολουθεί να υποστηρίζει την ελληνική σημαία σε πολύ υψηλότερα ποσοστά από ό,τι οι ξένοι συνάδελφοί τους τις δικές τους εθνικές σημαίες. Έτσι το 87,43% του στόλου της Ιαπωνίας είναι νηολογημένο σε άλλες σημαίες, ενώ και το 90,1% του γερμανικού εμπορικού στόλου αποφεύγει τη γερμανική σημαία.
Η καλύτερη εικόνα που εμφανίζουν ορισμένες χώρες με μεγάλο στόλο όπως π.χ. η Κίνα οφείλεται σύμφωνα με ναυτιλιακούς παράγοντες στην ύπαρξη του cabotage και συνεπώς στην υποχρέωση των πλοίων να είναι στην εθνική σημαία. Οι λόγοι που οι εφοπλιστές ανά τον κόσμο επιλέγουν τα ανοικτά νηολόγια είναι κυρίως η έλλειψη γραφειοκρατίας στις εγγραφές και διαγραφές πλοίων. Επίσης ως ένα βαθμό επηρεάζει και η έλλειψη όρων σε ό,τι αφορά την εθνικότητα των απασχολούμενων αξιωματικών και κατώτερου πληρώματος στα πλοία. Συνήθως τα ισχυρά εθνικά νηολόγια απαιτούν και ένα ελάχιστο αριθμό ναυτικών από τη χώρα σημαίας. Το ελληνικό νηολόγιο π.χ. απαιτεί από 4-6 Έλληνες αξιωματικούς ανάλογα με το μέγεθος του πλοίου.
Εδώ να σημειωθεί ότι οι Έλληνες εφοπλιστές πολλές φορές έχουν επισημάνει και την έλλειψη που παρατηρείται σε ικανούς Έλληνες αξιωματικούς για τη στελέχωση των πλοίων με αποτέλεσμα να τα εγγράφουν σε ξένες σημαίες. Σημειώνεται ότι στην περίπτωση που το πλοίο είναι στην ελληνική σημαία θα πρέπει να υλοποιεί μία πολιτική στελέχωσης που απαιτεί στην πράξη την ύπαρξη ενός μεγαλύτερου αριθμού αξιωματικών από όσους προβλέπει η σύνθεσή του γιατί πρέπει να καλυφθούν και οι ανάγκες αναπλήρωσης του προσωπικού (άδεις κ.λπ.), αλλά και της ανανέωσης.
Σύμφωνα με τους επικριτές των «σημαιών ευκαιρίας», οι πραγματικοί λόγοι προτίμησής τους από τους εφοπλιστές είναι οι μειωμένες απαιτήσεις που έχουν τα νηολόγια αυτά στην τήρηση της διεθνούς νομοθεσίας από τα πλοία. Ωστόσο, αυτό τείνει πλέον να είναι μύθος, τουλάχιστον για ορισμένα από τα «ανοικτά» νηολόγια, καθώς έχουν αρχίσει να επιτυγχάνουν ποιοτικούς δείκτες υψηλότερους αυτών των ισχυρών εθνικών νηολογίων. Άλλωστε η βελτίωση της ποιοτικής τους εικόνας επιτρέπει στα πλοία που φέρουν τη σημαία τους να έχουν καλύτερη αντιμετώπιση από τους κρατικούς μηχανισμούς ελέγχου στα διάφορα λιμάνια σε όλο τον κόσμο.
Σημασία έχει και η διαχείριση
Σε ό,τι αφορά το φορολογικό καθεστώς θα πρέπει να σημειωθεί ότι στη χώρα μας δεν υφίσταται πλέον καμία διαφορά στη φορολόγηση του πλοίου, είτε αυτό έχει υψωμένη ελληνική είτε ξένη σημαία. Τα τελευταία χρόνια και μετά την ψήφιση της σχετικής ρύθμισης (άρθρο 24 του Ν. 4110/2013) επιβλήθηκε φόρος και στα πλοία με ξένη σημαία κατ’ αναλογία αυτών με ελληνική. Μετά την εξέλιξη αυτή αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία το γεγονός ότι η διαχείριση του ελληνόκτητου στόλου γίνεται από την Ελλάδα. Καθώς και τα έσοδα του ελληνικού δημοσίου είναι αυξημένα και η απασχόληση στη στεριά αλλά και στη θάλασσα ενισχύεται, ενώ ενδυναμώνεται και ο Πειραιάς ως διεθνές ναυτιλιακό κέντρο.
Προφανώς θετικό αντίκτυπο θα έχει και η περαιτέρω ενίσχυση της σημαίας και για τον λόγο αυτό και το υπουργείο Ναυτιλίας εξετάζει τη λήψη κάποιων μέτρων βελτίωσης της ελκυστικότητάς της. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι και οι θεσμικοί φορείς του εφοπλισμού επιδιώκουν το ελληνικό νηολόγιο να παραμένει ισχυρό ανεξάρτητα εάν κατά περιόδους αυξομειώνεται η δύναμή του, γιατί μόνο με ισχυρό νηολόγιο η χώρα μας μπορεί να παίζει σημαίνοντα ρόλο στα διεθνή ναυτιλιακά forum, προστατεύοντας τα καλώς εννοούμενα συμφέροντα της ναυτιλίας.
Στο μεταξύ, με αφορμή το γεγονός ότι η σημαία των Marshall Islands («RMI») ανέβηκε στην πρώτη θέση της κατάταξης των σημαιών που προτιμά ο ελληνόκτητος στόλος (41 στο σύνολο τους) ο Θεόφιλος Ξενακούδης, Director, Worldwide Business Operations και γενικός διευθυντής του γραφείου στον Πειραιά, δήλωσε μεταξύ άλλων: «Το γραφείο του νηολoγίου των Marshall Islands (RMI) στον Πειραιά είναι το δεύτερο μεγαλύτερο από τα 27 συνολικά γραφεία που αποτελούν το παγκόσμιο δίκτυο του νηολογίου του RMI. Πριν από κάθε εγγραφή ενός πλοίου στο νηολόγιο του RMI, αξιολογούμε προσεκτικά τόσο το πλοίο όσο και τη διαχειρίστρια εταιρεία, ενώ κατά το χρονικό διάστημα παραμονής ενός πλοίου στο νηολόγιο, συνεργαζόμαστε στενά με τις εταιρίες έτσι ώστε να διασφαλίσουμε ότι τα πλοία πληρούν τις ποιοτικές προδιαγραφές και τα υψηλά στάνταρ που θέτει το νηολόγιο». Ο κ. Ξενακούδης κατέληξε εκφράζοντας την ικανοποίησή του που «οι Έλληνες πλοιοκτήτες συνεχίζουν να διατηρούν το νηολόγιο του RMI σε τόσο υψηλή εκτίμηση, σύμφωνα με την έρευνα για την ελληνική ναυτιλία από το Greek Shipping Co-operation Committee τον Μάρτιο του 2017, που επιβεβαιώνει ότι το νηολόγιο των Marshall Islands είναι η πρώτη επιλογή των Ελλήνων πλοιοκτητών».
Υψηλές επιδόσεις
Αποκαλυπτική για τις επιδόσεις των «σημαιών ευκαιρίας» είναι η έκδοση «Shipping Industry Flag State Perfomance Table 2016/2017» του Διεθνούς Ναυτικού Επιμελητηρίου (ICS).
Η έκδοση καταγράφει τη «συμπεριφορά» του κράτους σημαίας σε μία σειρά απαιτήσεων, όπως π.χ. εάν η σημαία είναι στην επονομαζόμενη «Λευκή Λίστα» των Οργανισμών που ελέγχουν τα πλοία (Paris MOU ή το Tokyo Mou) ή ακόμη εάν βρίσκεται στο πρότυπο πρόγραμμα «Qualship 21» που έχει συστήσει η Αμερικανική Ακτοφυλακή (USCG).
Η έκδοση καταγράφει επίσης πόσες από τις διεθνείς συνθήκες του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) έχει υιοθετήσει η «σημαία», την ηλικία του στόλου της κάθε σημαίας και μία σειρά άλλων απαιτήσεων, όπως εάν ανταποκρίνεται στα αιτήματα του ΙΜΟ για την κατάθεση διαφόρων εκθέσεων, κ.λπ.
Από την ανάγνωση της έκδοσης προκύπτει ότι «ανοικτά νηολόγια» όπως της Λιβερίας, του Παναμά, των Marshall Island έχουν πολύ καλύτερες ή τουλάχιστον ισάξιες με τις επιδόσεις της ελληνικής σημαίας.
Επίσης, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Ιουνίου του 2016, που αφορούν τις επιδόσεις του κράτους σημαίας όπως τα καταγράφει το Paris Mou, στις πρώτες είκοσι καλύτερες θέσεις των κρατών που βρίσκονται στη Λευκή Σημαία περιλαμβάνονται και πέντε σημαίες χωρών που έχουν «ανοικτά νηολόγια» και μάλιστα με επιδόσεις πολύ καλύτερες από αυτές της ελληνικής σημαίας, που βρίσκεται στη 19η θέση.
Καλύτερες επιδόσεις εμφανίζουν τα νηολόγια των Βahamas (βρίσκεται στην όγδοη θέση), των Marshall Islands (βρίσκεται στην 11η θέση), των Isle of Man (13η θέση), Cayman Islands (16η θέση) και Bermuda (17η θέση).
