Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Με τα περιθώρια αποκλίσεων από τους στόχους να είναι σχεδόν μηδενικά, το υπουργείο Οικονομικών καλείται από την επομένη κιόλας της ολοκλήρωσης της α’ αξιολόγησης να δώσει τη μάχη της εκτέλεσης του φετινού προϋπολογισμού.
Η δόση που θα εκταμιευτεί εντός των επόμενων ημερών θα εξασφαλίσει την κάλυψη των δανειακών υποχρεώσεων τουλάχιστον μέχρι το τέλος του έτους, αλλά και την αποπληρωμή περίπου του 50% των ληξιπρόθεσμων οφειλών που έχει συσσωρεύσει το Δημόσιο απέναντι στον ιδιωτικό τομέα.
Μάχη θα δοθεί για την εκτέλεση του προϋπολογισμού στο σκέλος των εσόδων. Από τον Μάιο μέχρι τον Δεκέμβριο θα πρέπει να εισπράττονται κατά μέσο όρο φορολογικά έσοδα της τάξεως των τεσσάρων δισ. ευρώ, όταν η μέση είσπραξη δεν ξεπέρασε τα 3,5 δισ. ευρώ κατά τη διάρκεια του πρώτου τετραμήνου.
Συνολικά, ο φοροεισπρατικός μηχανισμός θα πρέπει να συλλέξει 31,5 δισ. ευρώ στο διάστημα Μαΐου-Δεκεμβρίου, όταν στο πρώτο τετράμηνο οι εισπράξεις δεν ξεπέρασαν τα 14 δισ. ευρώ.
Κατά την ομιλία του την Κυριακή ο πρωθυπουργός εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι ο βασικός δημοσιονομικός στόχος του 2016 (πρωτογενές πλεόνασμα 0,5%) θα επιτευχθεί, κάτι που σημαίνει ότι ο αυτόματος «κόφτης» θα παραμείνει ανενεργός τον Μάιο του 2017 όταν θα ανακοινωθούν τα επίσημα στοιχεία για τις δημοσιονομικές επιδόσεις της Ελλάδας από τη Eurostat. Η πρωθυπουργική αισιοδοξία φαίνεται να στηρίζεται σε τρεις παράγοντες:
1. Στο γεγονός ότι το 2015 επιτεύχθηκε πλεόνασμα 0,7% σε πολύ πιο αντίξοες συνθήκες (δύο εκλογικές αναμετρήσεις, δημοψήφισμα, capital controls και οκτώ μήνες αβεβαιότητας λόγω διαπραγματεύσεων με τους δανειστές).
2. Στο ότι η ελληνική οικονομία έχει πιθανότητες να εμφανίσει θετικό ρυθμό ανάπτυξης από το 3ο τρίμηνο του έτους.
3. Στο ότι στο αναθεωρημένο μνημόνιο θα υπάρχει πρόβλεψη οι όποιες επιπρόσθετες δαπάνες γίνουν για το προσφυγικό να μη ληφθούν υπ’ όψιν κατά τον υπολογισμό του πρωτογενούς πλεονάσματος που θα ληφθεί υπ’ όψιν για να κριθεί αν εκπληρώνεται ο μνημονιακός στόχος.
Ο αστάθμητος παράγοντας έχει να κάνει κυρίως με την πορεία των δημόσιων εσόδων. Όπως και πέρυσι, έτσι και φέτος, νέα και παλαιά φορολογικά μέτρα συσσωρεύονται να εισπραχθούν στο β’ εξάμηνο του έτους, κάτι που θέτει υπό αμφισβήτηση τη δυνατότητα της αγοράς να αποδώσει τα προβλεπόμενα ποσά.
Ο φόρος εισοδήματος
Ουσιαστικά, επαναλαμβάνεται φέτος το ίδιο σκηνικό με πέρυσι. Η καταβολή του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων θα ξεκινήσει από τον Ιούλιο, παρά τις προσπάθειες η διαδικασία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων να ολοκληρωθεί φέτος νωρίτερα από κάθε άλλη χρονιά.
Μάλιστα, η πληρωμή του φόρου από την οποία το ελληνικό Δημόσιο προσβλέπει σε έσοδα τουλάχιστον τριών δισ. ευρώ δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί πριν από τον Νοέμβριο.
Η εκκαθάριση του ΕΝΦΙΑ δεν πρόκειται να ξεκινήσει πριν από το φθινόπωρο, ενώ μετά την απόφαση να ενταχθούν στον συμπληρωματικό φόρο και τα αγροτεμάχια, αναμένεται να προκύψουν δυσκολίες και σε τεχνικό επίπεδο οι οποίες θα καθυστερήσουν τη διαδικασία (σ.σ.: ουδέποτε μέχρι τώρα το υπουργείο Οικονομικών μπήκε στη διαδικασία να υπολογίσει την αντικειμενική αξία για κάθε αγροτεμάχιο ξεχωριστά).
Η αντίδραση των επαγγελματιών
Σε μεγάλο αστάθμητο παράγοντα αναμένεται να εξελιχθεί ο τρόπος αντίδρασης των επαγγελματιών στα αλλεπάλληλα μέτρα που ενεργοποιούνται.
Η σύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών με το εισόδημα για ένα εκατομμύριο επιτηδευματίες αποτελεί ισχυρό αντικίνητρο για την έκδοση τιμολογίων, πόσο μάλλον από τη στιγμή που θα συνδυαστεί με την αύξηση του ΦΠΑ από το 23% στο 24%.
Ο κίνδυνος αύξησης της φοροδιαφυγής εντοπίζεται και σε άλλους χώρους, όπως για παράδειγμα στον κλάδο των ξενοδοχείων (ειδικά των μικρών επιχειρήσεων που λειτουργούν με μεμονωμένους πελάτες), στις συναλλαγές που θα γίνονται στα νησιά, ειδικά σε αυτά που θα χάσουν το ειδικό καθεστώς ΦΠΑ, ή στον κλάδο των τσιγάρων (λόγω περαιτέρω αύξησης του λαθρεμπορίου).
Η κυβέρνηση θα επιδιώξει να στείλει άμεσα στη Βουλή τόσο το νομοσχέδιο για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου σε τσιγάρα και οινοπνευματώδη όσο και το νομοσχέδιο για την ενίσχυση των ηλεκτρονικών πληρωμών.
Ακόμη όμως και να ψηφιστούν αυτά τα νομοσχέδια μέσα στον Ιούνιο, όπως προβλέπει ο σχεδιασμός, είναι δύσκολο τα μέτρα να αποδώσουν μέσα στο έτος.
Σε κάθε περίπτωση, στην κυβέρνηση υπάρχει αισιοδοξία ότι στο δεύτερο εξάμηνο θα ανακοπεί -και λόγω τουρισμού- η ύφεση, κάτι που θα έχει θετικές επιπτώσεις και στα έσοδα, παρά την επιβολή των νέων μέτρων.
Δανειακές υποχρεώσεις
Η εκταμίευση ποσού ύψους περίπου 7 δισ. ευρώ, για την κάλυψη των δανειακών υποχρεώσεων της Ελλάδας, σημαίνει πως καλύπτονται οι υποχρεώσεις της ουσιαστικά μέχρι το τέλος του έτους.
Τα 3 δισ. ευρώ θα διατεθούν για την αποπληρωμή των υποχρεώσεων του Ιουνίου και του Ιουλίου (περίπου 750 εκατ. ευρώ στο ΔΝΤ και 2,3 δισ. για τα ελληνικά ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ). Από τον Σεπτέμβριο μέχρι και το τέλος του έτους υπάρχουν λήξεις περίπου 750 εκατ.
Με τα δανεικά, όμως, θα πρέπει να πληρωθούν και οι τόκοι. Για να βγει το 2016 απαιτούνται περίπου 3 δισ. καθώς η συνολική φετινή δαπάνη ανέρχεται στα 5,9 δισ., εκ των οποίων προς το παρόν έχουν πληρωθεί τα 2,8 δισ. ευρώ.
Ληξιπρόθεσμες οφειλές
Η ολοκλήρωση της α’ αξιολόγησης βρίσκει τους φορείς της γενικής κυβέρνησης να έχουν συσσωρεύσει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τους ιδιώτες ύψους άνω των 6 δισ. ευρώ.
Ήδη από το τέλος Μαρτίου τα χρέη των φορέων της γενικής κυβέρνησης ανέρχονταν στα 5,575 δισ. ευρώ, με τις πιθανότητες τα στοιχεία του Απριλίου και του Μαΐου να δείξουν περαιτέρω αύξηση να είναι πολλές. Και αυτό διότι από τις αρχές του 2016 η κυβέρνηση εφαρμόζει περιοριστική πολιτική στο σκέλος των δημοσίων δαπανών.
Με βάση τα στοιχεία του Απριλίου, οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού ήταν στο τετράμηνο μειωμένες κατά 2,279 δισ. ευρώ έναντι του στόχου καθώς περιορίστηκαν στα 16,167 δισ. ευρώ έναντι στόχου 18,446 δισ. ευρώ.
Το Δημόσιο χρωστάει τα μεγαλύτερα ποσά στους προμηθευτές του ΕΟΠΥΥ (περίπου 1,684 δισ. ευρώ) και στους νέους συνταξιούχους του Δημοσίου (σ.σ.: οι οφειλές του Ταμείου Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων έχουν διαμορφωθεί στα 663 εκατ. ευρώ και προέρχονται κυρίως από την αναβολή στην καταβολή των εφάπαξ βοηθημάτων).
Περίπου 1,146 δισ. ευρώ χρωστούν και τα νοσοκομεία στους προμηθευτές τους. Από τη σημερινή απόφαση του Eurogroup θα εξαρτηθεί το τελικό ποσό που θα δοθεί για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου.
Στο πιο αισιόδοξο σενάριο θα δοθούν περίπου 3,7 δισ. ευρώ. Ωστόσο, αυτό το ποσό αναμένεται να πέσει σταδιακά στην αγορά με ρυθμό περίπου 700-800 εκατ. ευρώ μηνιαίως. Έτσι, μέχρι το τέλος του 2016 υπολογίζεται ότι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου θα έχουν περιοριστεί και πάλι στα επίπεδα των τριών δισ. ευρώ, περίπου όσο ήταν και τον Δεκέμβριο του 2014.
Ο αρχικός σχεδιασμός του μνημονίου που έγινε τον Αύγουστο του 2015 προέβλεπε τη δέσμευση ποσού της τάξεως των 7 δισ. ευρώ για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου -εκ των οποίων τα 3,4 δισ. ευρώ μέσα στο 2016- και πλήρη αποπληρωμή των υποχρεώσεων μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2017.
