Από την έντυπη έκδοση
Συνέντευξη στον Στέλιο Παπαπέτρου
[email protected]
Την άμεση επανεξέταση της κυβερνητικής πρότασης για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας προτείνει ο Σάββας Ρομπόλης, ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου και επί σειρά πολλών ετών πρώην επιστημονικός διευθυντής του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε στη «Ναυτεμπορική», ο κ. Ρομπόλης με νηφάλιο και επιστημονικά τεκμηριωμένο λόγο εξηγεί τους λόγους για τους οποίους υπάρχει ανάγκη συνολικής επανεξέτασης των ποσοστών αναπλήρωσης των συντάξεων, τα οποία κατά την εκτίμησή του θα προκαλέσουν στους νέους συνταξιούχους μειώσεις συντάξεων από 15% έως και 30%. Επισημαίνει ότι με τα ποσοστά αναπλήρωσης οι συντάξεις θα κινούνται στο όριο φτώχειας των 655 ευρώ και προειδοποιεί ότι εάν δεν εξευρεθούν οι αναγκαίοι πόροι για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού, τότε το φθινόπωρο του 2017 θα οδηγηθούμε εκ των πραγμάτων σε νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο!
Ο κ. Ρομπόλης δεν αφήνει να περάσει απαρατήρητη η απουσία στοιχείων ποσοτικοποίησης των προτεινόμενων ασφαλιστικών αλλαγών από το κυβερνητικό σχέδιο και εκφράζει την έντονη ανησυχία του για τη βιωσιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης της χώρας. Οπως τονίζει χαρακτηριστικά: «Το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης δεν έχει περιθώρια να επαναλάβει τα λάθη του παρελθόντος».
Κύριε Ρομπόλη, για ποιον λόγο προτείνετε την επανεξέταση των ποσοστών αναπλήρωσης των συντάξεων που περιλαμβάνονται στο σχέδιο για τη μεταρρύθμιση της κοινωνικής ασφάλισης;
«Ζητάμε την επανεξέταση των προτεινόμενων ποσοστών αναπλήρωσης επειδή σύμφωνα με τις εκτιμήσεις και τους υπολογισμούς μας θα επιφέρουν μειώσεις από 15% έως και 30% ιδιαίτερα στους νέους συνταξιούχους. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το σχέδιο της κυβέρνησης για τα ποσοστά αναπλήρωσης προκύπτει ότι μέχρι το 25ο έτος της ασφάλισης ενός εργαζομένου δεν φαίνεται να υπάρχουν μειώσεις, αλλά από το 25ο έτος της ασφάλισης έως και το 42ο έτος ασφάλισης υπάρχουν μεγάλες μειώσεις. Αυτό που πρέπει να τονίσουμε είναι ότι όσο περισσότερα χρόνια ασφάλισης έχει κανείς μετά τα 25 εργάσιμα έτη και όσο περισσότερες εισφορές πληρώνει, επειδή αυξάνεται ο μισθός του, τόσο μικρότερη σύνταξη παίρνει. Αυτή η προοπτική δημιουργεί αντικίνητρα ασφάλισης και αντιασφαλιστικές επιλογές όπως είναι η ''μαύρη'' εργασία και η εισφοροδιαφυγή».
Για ποιον λόγο πιστεύετε ότι αυτό μας οδηγεί, όπως έχετε κατά καιρούς επισημάνει, σε «συντάξεις φτώχειας» και για τι ύψος συντάξεων μιλάτε;
«Το όριο φτώχειας σήμερα στη χώρα μας είναι τα 655 ευρώ τον μήνα. Αρα μιλάμε για συντάξεις που θα κυμαίνονται γύρω στα 655 ευρώ. Σε αυτή την πρόταση (της κυβέρνησης) για να πάρει κάποιος σύνταξη πάνω από 655 ευρώ θα πρέπει να δουλέψει 31 χρόνια σε περίπτωση που το μέσο του εισόδημα είναι 700 ευρώ. Εάν το μέσο εισόδημα είναι 1.000 ευρώ τον μήνα τότε θα χρειαστεί 27 χρόνια, εάν είναι στην κατηγορία των 1.300 ευρώ τον μήνα θα χρειαστεί 25 χρόνια δουλειάς. Αρα είναι πολλά το εργάσιμα χρόνια για να πάρει κανείς μία σύνταξη γύρω στα 655 ευρώ ή λίγο περισσότερα, δηλαδή περίπου στα 700 με 750 ευρώ.
Βέβαια, η φτωχοποίηση των συνταξιούχων είναι ένα πρόβλημα που υπάρχει και σε άλλες χώρες. Στη Γερμανία στο όριο της φτώχειας ζει το 12,5% των συνταξιούχων, στη Μεγάλη Βρετανία το 13,5%, στην Ιταλία το 9,5% των συνταξιούχων. Μόνο στη Γαλλία το ποσοστό των συνταξιούχων που ζουν στα όρια της φτώχειας είναι πολύ μικρό, γύρω στο 3,5% με 4%. Επομένως, αυτό το θέμα, δηλαδή των ποσοστών αναπλήρωσης των συντάξεων, είναι ένα από τα σημεία που θα πρέπει να διορθωθεί».
Ποια είναι η εκτίμησή σας για την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών στις επικουρικές συντάξεις αλλά και στις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών και των επιστημόνων, για τις οποίες μάλιστα υπάρχει ένα συνεχώς διογκούμενο κύμα αντιδράσεων;
«Σε ό,τι αφορά την αύξηση κατά 1% στις εργοδοτικές εισφορές για τις επικουρικές συντάξεις οι επιπτώσεις θα είναι ελάχιστες, δεν υπάρχει ουσιαστικό πρόβλημα. Το μέτρο αυτό εκτιμάμε ότι θα αποφέρει ετήσια έσοδα περίπου 250 εκατ. ευρώ. Ομως, οι επιπτώσεις από την αύξηση των εισφορών στους ελεύθερους επαγγελματίες και τους επιστήμονες θα είναι σοβαρές. Στη Γαλλία για παράδειγμα ένας ελεύθερος επαγγελματίας με εισόδημα 70.000 ευρώ, πληρώνει ετήσιες εισφορές για κύρια σύνταξη περίπου 3.700 ευρώ ετησίως, ενώ εδώ θα κληθεί να πληρώσει 14.000 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι μετά τα 25 έτη ασφάλισης υπάρχει ο κίνδυνος να καταφύγει σε εισφοροδιαφυγή και φοροδιαφυγή δηλώνοντας μικρότερα εισοδήματα, άρα θα υπάρξουν πρόσθετες απώλειες δημοσίων εσόδων».
Υπάρχει περίπτωση σύντομα να πάμε ξανά σε ένα ακόμη «νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο»;
«Νομίζω ότι το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης δεν έχει περιθώρια να επαναλάβει το παρελθόν του. Δηλαδή, εάν γυρίσουμε πίσω στο 1990 θα δούμε ότι κάθε ένα-δύο έτη είχαμε ένα νέο ασφαλιστικό νόμο. Για να μη συμβεί αυτό θα πρέπει να διορθωθούν αρκετά σημεία. Στο σχέδιο του υπουργείου Εργασίας δεν υπάρχουν ποσοτικά στοιχεία για να δούμε, εάν όλα αυτά που προβλέπει, πόσο βιώσιμα είναι και για ποια χρονική περίοδο εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος και η κοινωνική αποτελεσματικότητα. Αυτό δεν φαίνεται σήμερα. Εξάλλου υπάρχει και ένα κεφάλαιο στο σχέδιο της κυβέρνησης που κάνει αναφορά στους κοινωνικούς πόρους του ασφαλιστικού, αλλά αυτό το κεφάλαιο δεν το έχουμε δει ακόμη, δεν φαίνεται στο σχέδιο. Αρα, εάν δεν συμβούν αυτά τα δύο (πόροι βιωσιμότητας + κοινωνική αποτελεσματικότητα), τότε θα διακινδυνεύσω την πρόβλεψη ότι το φθινόπωρο του 2017 θα έχουμε νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο».
Συντάξεις στα όρια της φτώχειας και ελλείμματα 3,7 δισ. ευρώ
Ο κ. Ρομπόλης εκδηλώνει την έντονη ανησυχία του για τη διεύρυνση της φτώχειας μεταξύ των συνταξιούχων και εκφράζει φόβους ότι αυτή θα συνεχίσει να αυξάνεται. Σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος ΗΛΙΟΣ του υπουργείου Εργασίας, το 44,8% των συνταξιούχων (1.189.396 από 2.654.784) παίρνουν συντάξεις κάτω από τα 665 ευρώ. Στην έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για το 2014 αναφέρεται ότι στην έρευνα του 2013 το χρηματικό όριο της σχετικής φτώχειας για ένα μονομελές νοικοκυριό ήταν 5.023 ευρώ, ενώ για ένα τετραμελές νοικοκυριό µε δύο ενήλικες και δύο παιδιά ηλικίας κάτω των 14 ετών ήταν 10.547 ευρώ.
Ο κ. Ρομπόλης εκτιμά ότι τα ελλείμματα του ΙΚΑ και του ΕΤΕΑ θα ανέλθουν φέτος στα 3,7 δισ. ευρώ και επισημαίνει ότι το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης έχει πρόσθετες απώλειες τουλάχιστον 10 δισ. ευρώ, από την «έκρηξη» της ανεργίας, τη βύθιση των μισθών, την απόλυτη κυριαρχία των ελαστικών μορφών απασχόλησης, αλλά και από τη μόνιμη μάστιγα του ασφαλιστικού που είναι η «μαύρη» και ανασφάλιστη εργασία.
