Από την έντυπη έκδοση
Του Σταμάτη Ζησίμου
[email protected]
Ενα διζωνικό σύστημα, με παγίδες και ευκαιρίες για τα «μεσαία» εισοδήματα συνιστά το νέο πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας που έχει συμφωνήσει η κυβέρνηση με τους θεσμούς. Με το νέο σύστημα, που πόρρω απέχει από τις διατάξεις του νόμου 3869/2010 (νόμος Κατσέλη), θα προστατεύεται πλήρως η πρώτη κατοικία μόνο των οικονομικά αδύναμων, το δάνειο των οποίων έχει «κοκκινίσει» και οι οποίοι σήμερα βρίσκονται εκτός ρύθμισης - υπολογίζονται στα 58.000 δάνεια. Αντίθετα, για την προστασία της πρώτης κατοικίας περίπου 81.000 δανειοληπτών οι οποίοι βρίσκονται εκτός οποιασδήποτε ρύθμισης, οι δανειολήπτες θα πρέπει να περάσουν τη διακεκαυμένη ζώνη του προδικαστικού συμβιβασμού, της δικαστικής απόφασης και τέλος της συμφωνίας με το πιστωτικό ίδρυμα.
Οπως προαναφέρθηκε, με το νέο σύστημα απόλυτη προστασία της πρώτης κατοικίας θα έχει μόνο το 25% των «κόκκινων» δανειοληπτών από το σύνολο των περίπου 230.000.
Οι περίπου 58.000 (25% των 230.000) οι οποίοι κρίνονται οικονομικά αδύναμοι θα μπορούν να προστατεύουν την πρώτη κατοικία τους, εφόσον η αντικειμενική της αξία δεν ξεπερνά τις 170.000, ανεξαρτήτως οικογενειακής κατάστασης, ενώ το ετήσιο εισόδημά τους κινείται στα όρια της αξιοπρεπούς διαβίωσης. Ως εισόδημα αξιοπρεπούς διαβίωσης ορίζονται τα 8.180 ευρώ (συμπεριλαμβανομένων των φόρων) για ένα άτομο, τα 13.917 ευρώ για δύο άτομα και 3.361 ευρώ για κάθε παιδί έως δύο παιδιά. Με βάση τα κριτήρια αυτά, το εισοδηματικό κριτήριο για μια τετραμελή οικογένεια θα είναι έως 20.639 ευρώ.
Οι δανειολήπτες της κατηγορίας αυτής είτε θα προχωρούν σε συμβιβασμό με το πιστωτικό ίδρυμα για να αποπληρώσουν τις οφειλές τους στο πλαίσιο των δυνατοτήτων τους ή θα μπορούν να προσφύγουν στον νόμο, όπου με δικαστική απόφαση θα καθορίζεται το ποσό της δόσης.
Σημειώνεται ότι για να υπαχθεί κάποιος στον νόμο θα πρέπει μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσής του να πληρώνει το 10% της τελευταίας ενήμερης δόσης. Με την εκδίκαση της υπόθεσης, θα καταβάλλεται η δόση που θα ορίσει το Ειρηνοδικείο. Ωστόσο, για όσους δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στην ορισθείσα δόση, το επιπλέον ποσό θα καλύπτεται από το Δημόσιο, στο πλαίσιο διάσωσης της πρώτης κατοικίας του αδύναμου δανειολήπτη. Οπως άλλωστε επιβεβαίωσαν χθες οι υπουργοί Οικονομικών και Οικονομίας, έχει προϋπολογισθεί κονδύλι ύψους 100 εκατ. ευρώ για το 2016.
Η δεύτερη κατηγορία
Τα πράγματα όμως είναι πιο πολύπλοκα για τη δεύτερη κατηγορία «κόκκινων» δανειοληπτών, των οποίων το φορολογητέο εισόδημα κυμαίνεται από τις 20.640 ευρώ (τετραμελής οικογένεια) έως 35.086 ευρώ. Αυτοί υπολογίζονται στους περίπου 81.000, το αποκαλούμενο από την κυβέρνηση ποσοστό από 25% έως 60%. Η πρώτη κατοικία της κατηγορίας αυτής για να προστατευθεί θα πρέπει να έχει αντικειμενική αξία έως 230.000 ευρώ. Παρά το γεγονός όμως ότι τίθενται κριτήρια αντικειμενικής αξίας, για τον καθορισμό της δόσης θα λαμβάνεται υπ’ όψιν η τρέχουσα εμπορική αξία. Σύμφωνα με όσα ανέφερε χθες ο Γιώργος Σταθάκης, η εμπορική αξία θα προσδιορίζεται από ανεξάρτητους εκτιμητές.
Οπως ανέφεραν κυβερνητικές πηγές, για την κατηγορία αυτή πρώτα θα αναζητείται ο προδικαστικός συμβιβασμός μεταξύ οφειλέτη και πιστωτή. Αν αυτός δεν επιτευχθεί, τότε ο δανειολήπτης μπορεί να προσφύγει στον νόμο, όπου το Ειρηνοδικείο, αφού τον υποχρεώσει να εκποιήσει τα τυχόν περιουσιακά του στοιχεία πλην της πρώτης κατοικίας για την αποπληρωμή του δανείου, θα αποφασίσει το ύψος της δόσης, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα εισοδήματα και τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Τα προβλήματα όμως αρχίζουν στην περίπτωση που ο δανειολήπτης δεν έχει τη δυνατότητα να αντεπεξέλθει στη δόση που όρισε το Ειρηνοδικείο. Σ’ αυτή την περίπτωση ο δανειολήπτης μένει ακάλυπτος, εν αντιθέσει με την πρώτη κατηγορία δανειοληπτών που η δόση ή μέρος αυτής θα καταβληθεί από το Δημόσιο. Στην περίπτωση αυτή, η πρώτη κατοικία του δανειολήπτη μπορεί να εκπλειστηριασθεί. Οπως αναφέρουν στελέχη του οικονομικού επιτελείου, το τελευταίο καταφύγιο γι’ αυτούς τους δανειολήπτες θα είναι ο κώδικας δεοντολογίας των τραπεζών, ωστόσο η τύχη της πρώτης κατοικίας τους θα καθορίζεται αποκλειστικά από το πιστωτικό ίδρυμα.
Προς «κούρεμα»
Πέραν όμως από τους κινδύνους, για τη συγκεκριμένη κατηγορία δανειοληπτών υπάρχει και ένα πλεονέκτημα. Κι αυτό είναι ο υπολογισμός του δανείου του στην τρέχουσα εμπορική αξία, η οποία σαφώς είναι μικρότερη από αυτήν κατά την περίοδο κτήσης της κατοικίας. Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Οικονομίας, πρόκειται για μιας μορφής «κούρεμα» των δανείων. Οπως εξήγησε χθες ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, η εμπορική αξία θα καθορίζεται έπειτα από αξιολόγηση εμπειρογνωμόνων εκτιμητών.
Αυτή κατά κανόνα είναι χαμηλότερη από ό,τι πριν από 3-6 χρόνια και κατ’ επέκταση η διαφορά μεταξύ καθαράς παρούσας αξίας και της αξίας που είχε αγοραστεί το ακίνητο θα είναι το κόστος που θα επωμίζεται η τράπεζα. Ο δανειολήπτης θα καλείται να καλύψει με τη δόση που θα πληρώνει την τρέχουσα εμπορική αξία. Εφόσον προκύπτει διαφορά μεταξύ αντικειμενικής και εμπορικής, αυτή σύμφωνα με τους αρμόδιους υπουργούς θα διαγραφεί έπειτα από τρία χρόνια.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις θα είναι βραχύβιες, καθώς όπως ανακοίνωσαν χθες οι αρμόδιοι υπουργοί θα έχουν διάρκεια μέχρι το τέλος του 2018.
Τα «κόκκινα» δάνεια στο 2ο πακέτο προαπαιτούμενων
Ενα από τα «καυτά» θέματα τα οποία αναμένεται να ενσωματωθούν στη 2η λίστα με τα προαπαιτούμενα θα είναι και οι τελικές αποφάσεις για το πλαίσιο των «κόκκινων» δανείων. Σύμφωνα με τον κ. Τσακαλώτο, στις διαπραγματεύσεις που ολοκληρώθηκαν τα ξημερώματα της Τρίτης επήλθε συμφωνία όσον αφορά τη στρατηγική που θα ακολουθηθεί από εδώ και στο εξής. Ωστόσο, τα επιμέρους ζητήματα θα πρέπει να συμφωνηθούν τις επόμενες ημέρες και αυτά, σύμφωνα με τα όσα είπε απαντώντας σε σχετική ερώτηση ο Γ. Σταθάκης, είναι:
1. Σε ποιο βαθμό θα αξιοποιηθούν τα νομοθετικά εργαλεία που έχουν ήδη ψηφιστεί ή πρέπει να ψηφιστούν από την ελληνική Βουλή, π.χ. νόμος Δένδια, σύσταση δημόσιου φορέα που θα αναλάβει την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας των δανειοληπτών, ειδικό νομοθετικό πλαίσιο για την πώληση δανείων κ.λπ.
2. Η λύση θα δοθεί σε καθεμία από τις τέσσερις διαφορετικές κατηγορίες στις οποίες εντοπίζονται «κόκκινα» δάνεια: στεγαστικά, καταναλωτικά, μεγάλα επιχειρηματικά και δάνεια μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Πιθανές θεωρούνται και οι αλλαγές του κώδικα δεοντολογίας των τραπεζών. Ο κ. Σταθάκης μίλησε για ισχυροποίηση του κώδικα με τέτοιο τρόπο ώστε αυτοί για τους οποίους έμπρακτα θα προκύπτει ότι έχουν καταβάλει προσπάθεια για να εξυπηρετήσουν τις οφειλές τους, να τυγχάνουν και καλύτερης μεταχείρισης. Μετά και τις αλλαγές που θα γίνουν στον νόμο Κατσέλη, ο κώδικας δεοντολογίας θα σηκώσει μεγάλο βάρος των δανειοληπτών με τα «κόκκινα» δάνεια, καθώς θα πρέπει να δώσει λύσεις:
1. Σε όλους όσοι εξ ορισμού και με βάση τα κριτήρια δεν θα έχουν το δικαίωμα υπαγωγής στον νόμο Κατσέλη για τη διάσωση της πρώτης κατοικίας τους.
2. Σε όλους όσοι θα ενταχθούν μεν στον νόμο Κατσέλη, αλλά δεν θα μπορέσουν να φανούν συνεπείς στις υποχρεώσεις τους (δηλαδή στην καταβολή της μηνιαίας δόσης).
Λ. Κατσέλη: Θέλουμε ενήμερους πελάτες
H μαζική κατάσχεση ακινήτων και η πώλησή τους σε πολύ χαμηλές τιμές, που θα μειώσει ακόμα περισσότερο την αξία των εμπράγματων εξασφαλίσεων, αντίκειται στο συμφέρον των τραπεζών, τόνισε η πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας και της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών Λούκα Κατσέλη. Από το βήμα της γενικής συνέλευσης της Εθνικής σημείωσε ότι αναμένεται το νέο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα διέπει τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων και την προστασία της πρώτης κατοικίας, μέσα στο οποίο θα κληθούν να ενεργήσουν οι τράπεζες με γνώμονα το συμφέρον των μετόχων αλλά και του κοινωνικού συνόλου.
Οπως χαρακτηριστικά είπε η κυρία Κατσέλη, συμφέρον της τράπεζας είναι να κρατήσει τον πελάτη ενήμερο, προσφέροντας μια σειρά προϊόντων ρύθμισης για ιδιώτες δανειολήπτες και εξατομικευμένες λύσεις που αντιστοιχούν στις πραγματικές δυνατότητες του κάθε οφειλέτη. «Η προσπάθεια και η προσοχή μας θα στραφεί σε όσους δανειολήπτες πραγματικά και αποδεδειγμένα αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αποπληρωμή των δανείων τους και αφετέρου στους συνεπείς δανειολήπτες μας, οι οποίοι παρά τα προβλήματα παραμένουν ενήμεροι και παράλληλα θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε ακόμα πιο αποτελεσματικά τα μη εξυπηρετούμενα επιχειρηματικά δάνεια, καθώς η ρύθμιση τέτοιων δανείων, κυρίως κοινοπρακτικών, συνδέεται με την αναδιάρθρωση ολόκληρων κλάδων» τόνισε χαρακτηριστικά.
