Από την έντυπη έκδοση
Της Ιουλίας Ζαφόλια
[email protected]
Δεκατρία δισ. ευρώ «στοίχισαν» στο Χρηματιστήριο οι τελευταίες τρεις προεκλογικές περίοδοι, ποσό που αυξάνεται ακόμα περισσότερο εάν ληφθούν υπ’ όψιν οι έντονες διακυμάνσεις που πάντα συνοδεύουν, βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον, το όποιο εκλογικό αποτέλεσμα.
Το διπλό ραντεβού στην κάλπη το 2012 προκάλεσε σύγχυση όχι μόνο στην ελληνική κοινωνία, αλλά και στην εγχώρια αγορά αφού το πρώτο εκλογικό αποτέλεσμα δεν στάθηκε δυνατό να στείλει σαφές μήνυμα. Μόνο κατά τη διάρκεια αυτών των προεκλογικών περιόδων χάθηκαν 11 δισ. ευρώ.
Η προεκλογική περίοδος του Ιανουαρίου κόστισε 2 δισ. ευρώ στη χρηματιστηριακή αγορά, ενώ εξαίρεση στο πρόσφατο παρελθόν αποτέλεσε η εκλογική αναμέτρηση του 2009. Σε εκείνο το προεκλογικό διάστημα η κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστηρίου ενισχύθηκε κατά περίπου 1,5 δισ. ευρώ, ποσό που θα μπορούσε να είναι και υψηλότερο δεδομένου του ότι μεγάλη μερίδα πολιτών - επενδυτών πίστευε πως «λεφτά υπάρχουν».
Δύσκολη εποχή
Η προεκλογική περίοδος που διανύουμε είναι από τις κρισιμότερες αλλά και ίσως και η πλέον πρωτοφανής των τελευταίων ετών: λίγες εβδομάδες μετά την υπογραφή του τρίτου ουσιαστικά μνημονίου, το κυβερνών κόμμα, σε μεγάλη διάσπαση, προσφεύγει εκ νέου στις κάλπες ζητώντας την ετυμηγορία του ελληνικού λαού.
Η χρηματιστηριακή αγορά, που λειτουργεί εδώ και εβδομάδες υπό περιορισμούς και είναι σαφώς αποδυναμωμένη, καλείται τώρα να «επιζήσει» τόσο από το εν εξελίξει παγκόσμιο πτωτικό ντόμινο όσο και από μία ακόμα προεκλογική περίοδο, σε μία χρονική στιγμή που τα παραπάνω γεγονότα την καθιστούν ήδη πολύ επιβαρυμένη.
Η ιστορία έχει δείξει πως οι αιφνιδιασμοί που ακούνε στο όνομα πρόωρες εκλογές «καταψηφίζονται» από το Χρηματιστήριο, το οποίο δείχνει να απορρίπτει κάθε διαδικασία που αυξάνει τους κραδασμούς, περιορίζει τη δυναμική του και συντελεί στην αναστολή πολλών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.
Μία μόνο από τις πρόσφατες προεκλογικές περιόδους δεν αποτέλεσε διάστημα σημαντικών ρευστοποιήσεων για την εγχώρια αγορά. Πρόκειται για τη διενέργεια εθνικών εκλογών στις 4 Οκτωβρίου του 2009. Στις αρχές Σεπτεμβρίου, ο τότε πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής προκηρύσσει πρόωρες εκλογές επικαλούμενος ανάγκες της οικονομίας, αλλά και τη δεδηλωμένη πρόθεση του ΠΑΣΟΚ να μη συνεργαστεί στο θέμα της προεδρικής εκλογής.
Η ημέρα αυτή, 2/9/2009, συνέπεσε με μία «μαύρη» ημέρα για το ελληνικό Χρηματιστήριο, καθώς λίγες ώρες πριν είχε σημειωθεί έκρηξη η οποία προκάλεσε ευτυχώς μόνο υλικές -σοβαρότατες- ζημιές.
Ωστόσο, η συνεδρίαση εκείνης της ημέρας πραγματοποιήθηκε κανονικά και με το συνηθισμένο ωράριο. Από την ημέρα εκείνη και έως την παραμονή των εκλογών (2/10) ο γενικός δείκτης ενισχύθηκε κατά 4,6% κλείνοντας στις 2.593,43 μονάδες. Στη διάρκεια του Σεπτεμβρίου του 2009, οι ξένοι επενδυτές εμφανίσθηκαν αγοραστές στο ελληνικό Χρηματιστήριο με εισροές 722,08 εκατ. ευρώ.
Αρκετούς μήνες αργότερα και ενώ αποδείχθηκε πως «λεφτά δεν υπάρχουν» και ενώ η χώρα έχει εισέλθει σε βαθιά κρίση και έχει ενταχθεί σε μνημονιακό πρόγραμμα, ο τότε πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου παραιτείται και η νέα κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον οικονομολόγο Λουκά Παπαδήμο σχηματίζεται τον Νοέμβριο του 2011.
Τον Απρίλιο του 2012 ξεκινά μία ακόμα προεκλογική περίοδος η οποία θα διαρκέσει για το Χρηματιστήριο έως και τις 4 Μαΐου. Στο διάστημα αυτό, ο γενικός δείκτης διαγράφει πτωτική πορεία χάνοντας 4,6%. Ο βασικός δείκτης απέχει πλέον πολύ από τα επίπεδα του 2009 και κινείται πέριξ των 700 μονάδων. Οι ξένοι επενδυτές ωστόσο παραμένουν αγοραστές και εμφανίζουν εισροές 6,29 εκατ. ευρώ.
Το εκλογικό αποτέλεσμα της 6ης Μαΐου όχι μόνο δεν έδωσε το στίγμα για την επόμενη ημέρα, αλλά αντίθετα προκάλεσε μεγαλύτερη σύγχυση στη χρηματιστηριακή κοινότητα.
Στην πρώτη συνεδρίαση μετά τις εκλογές ο βασικός δείκτης σημείωσε απώλειες της τάξεως του 7%. Το σφυροκόπημα συνεχίσθηκε και τις επόμενες ημέρες και έως την παραμονή των επαναληπτικών βουλευτικών εκλογών (17/6) ο δείκτης είχε χάσει 19%. Το 2012 τελειώνει με τον γενικό δείκτη να κερδίζει συνολικά 34,7% και τους ξένους να εμφανίζουν συνολικές εκροές ύψους 83,8 εκατ. ευρώ.
Εκπρόσωποι της αγοράς εξέφραζαν την ελπίδα τους το 2013 «να αποτελέσει χρονιά ουσιαστικών και όχι μεγαλόστομων πρωτοβουλιών και να συνεισφέρουν όλοι στη διαμόρφωση μίας αναπτυξιακής πορείας της οικονομίας, στοχευμένα πια, προς τις κατευθύνσεις που παρουσιάζουν ενδιαφέρον και θα αποτελέσουν τους κινητήριους μηχανισμούς της ελληνικής οικονομίας».
Το 2013 «χάρισε» τελικά +29% στον γενικό δείκτη και του «στοίχισε» την προαναγγελία μίας υποβάθμισης από τον MSCI. Αντιθέτως, ο διεθνής οίκος FTSE διατηρεί για μία ακόμα χρονιά το Χρηματιστήριο στην κατηγορία των ανεπτυγμένων αγορών.
Η υποβάθμιση από τον MSCI
«Η Ελλάδα είναι η πρώτη ανεπτυγμένη χώρα που υποβαθμίστηκε σε αναδυόμενη από τον MSCI, καθώς απέτυχε να ανταποκριθεί σε κριτήρια που αφορούν στο δανεισμό τίτλων, το short selling και τη μεταφορά τίτλων.
Η Ελλάδα, που παραμένει εκτός αγορών από τον Απρίλιο του 2010, έχει δεχθεί δύο πακέτα διάσωσης, την ώρα που η λαϊκή αντίδραση για τις περικοπές στις συντάξεις και στους μισθούς έχει εκτροχιάσει το ρυθμό των οικονομικών μεταρρυθμίσεων που υποσχέθηκε η κυβέρνηση. Ο γενικός δείκτης του Χ.Α. έδειξε τις δεύτερες χειρότερες επιδόσεις παγκοσμίως από τον Οκτώβριο του 2007, χάνοντας 83%.
O ΜSCI είχε θέσει την Ελλάδα στην κατηγορία των ανεπτυγμένων αγορών το 2001 και η στάθμιση των ελληνικών εταιρειών στον MSCI World Index έχει πέσει στο 0,01% από 0,16% τον Μάιο του 2010. Βλέπουμε ήδη κεφάλαια να επιστρέφουν σε ασφαλή καταφύγια και η σχετική απόφαση του MSCI ενδέχεται να κάνει πιο έντονο το κεφάλαιο αυτό. Η υποβάθμιση της ελληνικής αγοράς αποτελεί χαρακτηριστική ένδειξη ότι η ευρωπαϊκή κρίση δεν βρίσκεται κοντά στο τέλος της», μετέδιδαν τότε τα διεθνή πρακτορεία.
Ανατροπή της καλής εικόνας του 2014
Καλή η εικόνα των πρώτων μηνών του 2014 για την αγορά: οι προσδοκίες ήταν αισιόδοξες, με τον γενικό δείκτη να καταγράφει κέρδη μέχρι και 19%, ενώ τα spreads των 10ετών ομολόγων σημείωναν ραγδαία αποκλιμάκωση.
Ακολούθησε η επιτυχής διενέργεια νέων ανακεφαλαιοποιήσεων για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, που άντλησαν άλλα 8,3 δισ. ευρώ από funds εξωτερικού, συντελώντας στην περαιτέρω κεφαλαιακή θωράκισή τους.
Τέλη του 2014 και ο γενικός δείκτης κινείται περίπου στα επίπεδα των 800 μονάδων. Τρεις ψηφοφορίες δεν καταφέρνουν να αναδείξουν Πρόεδρο της Δημοκρατίας και ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς προαναγγέλλει πρόωρες εκλογές. «Κανείς δεν θα θέσει σε αμφισβήτηση τη θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη. Φτάσαμε πολύ κοντά στην ασφαλή έξοδο από την κρίση. Ο ελληνικός λαός δεν θα επιτρέψει να πάνε χαμένες οι θυσίες του και να γυρίσουμε στα ελλείμματα» δήλωνε τότε ο πρωθυπουργός, προσδιορίζοντας την 25η Ιανουαρίου ως ημερομηνία διεξαγωγής των εθνικών εκλογών.
Στις 29 Δεκεμβρίου προκηρύσσονται εκλογές και έως την τελευταία προ εκλογών συνεδρίαση, το Χρηματιστήριο κινείται στα ίδια περίπου επίπεδα (-1,5%). Από την επομένη των εκλογών του Ιανουαρίου έως σήμερα ο γενικός δείκτης σημειώνει απώλειες της τάξης του 24%. Η κεφαλαιοποίηση της αγοράς έχει μειωθεί από τα τέλη του 2014 κατά 17 δισ. ευρώ και ο τραπεζικός δείκτης «καταφέρνει» κάθε μέρα νέα ιστορικά χαμηλά. Η χρηματιστηριακή αγορά «καλεί» εκ νέου για ψυχραιμία και νηφαλιότητα.
Ζητούμενο πάντα η αυτοδυναμία
Το κύριο ζητούμενο της χρηματιστηριακής κοινότητας σε κάθε εκλογική αναμέτρηση είναι η εξασφάλιση αυτοδυναμίας, η οποία σε πρώτη ανάγνωση μεταφράζεται σε εξασφάλιση πολιτικής σταθερότητας και εν συνεχεία σε ελπίδα για άσκηση πολιτικής φιλικής προς τις επενδύσεις.
