Από την έντυπη έκδοση
Της Άννας Δόγα
adoga@naftemporiki
Ανύπαρκτη ρευστότητα και κεφάλαια σε κίνδυνο «κρύβει» για τις ελληνικές τράπεζες η λήξη του προγράμματος σήμερα το βράδυ σε συνδυασμό μάλιστα με την αθέτηση των υποχρεώσεων προς το ΔΝΤ.
Το πλήρες εύρος των καταστρεπτικών συνεπειών για το μέλλον του εγχώριου τραπεζικού συστήματος δεν μπορεί καν να προδιαγραφεί, αφού εξαρτάται καταρχάς από τις διαθέσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και πόσο γρήγορα το ευρωσύστημα θα «τραβήξει» την πρίζα, ενώ τα ρίσκα είναι πολλαπλά.
Ελλείψει προγράμματος, η παροχή ρευστότητας που ήδη έχει παγώσει, αφήνοντας στο όριο τα διαθέσιμα των ελληνικών τραπεζών, όχι μόνο μπαίνει στη «βαθιά ψύξη» αλλά αρχίζει τυπικά η αντίστροφη μέτρηση για να ζητηθεί η επιστροφή της. Οπως τονίζουν τραπεζικά στελέχη, ο τρόπος που θα αντιδράσει η ΕΚΤ, αν θα ξεκινήσει από αύξηση του haircut των ενεχύρων ή θα περάσει σε διακοπή του ELA, μένει να αποσαφηνιστεί.
Η αύξηση του «κουρέματος» στα ενέχυρα θα εξαντλήσει τις αντοχές του συστήματος, ενώ η διακοπή του ELA δίνει και τυπικώς τη χαριστική βολή, αφού ήδη το πάγωμα στο όριο των 89 δισ. ευρώ από την προηγούμενη Παρασκευή ισοδυναμεί με διακοπή της αιμοδοσίας. Η διαθέσιμη ρευστότητα αποδυναμώνεται λόγω των εκροών και τα capital controls απλώς επιβραδύνουν την αιμορραγία για λιγότερο από ένα δεκαήμερο.
Πηγές της ΕΚΤ δήλωσαν στο Reuters ότι η τράπεζα απέρριψε αίτημα της Ελλάδας για αύξηση του ορίου έκτακτης χρηματοδότησης κατά 6 δισ. ευρώ την Κυριακή, αλλά αναμένεται να διατηρήσει τη γραμμή χρηματοδότησης μέχρι και το δημοψήφισμα στις 5 Ιουλίου. H Τράπεζα της Ελλάδας ζήτησε από το διοικητικό συμβούλιο να προσθέσει άλλα 6 δισ. ευρώ στη γραμμή πίστωσης των 89 δισ. ευρώ, ώστε να καλύψει τις προβλεπόμενες εκροές, αλλά μετά την προκήρυξη δημοψηφίσματος και την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων δεν μπορούσε να γίνει κάτι διαφορετικό παρά η απόρριψη.
Οι ίδιες πηγές διευκρινίζουν όσον αφορά τη διατήρηση του ELA ότι δεν έχει νόημα να διακοπεί τώρα, αφού οι τράπεζες δεν είναι σε θέση να τον αποπληρώσουν. «Οπότε αν πάγωνε τώρα για δύο ή τρεις ημέρες ακόμα, δεν θα είχε καμία διαφορά. Μετά το δημοψήφισμα, θα υπήρχαν κάποιες ενδείξεις για το πώς θα κινηθούν τα πράγματα» τονίζουν.
Για τα 120 δισ. ευρώ που έχουν αντλήσει οι ελληνικές τράπεζες από το ευρωσύστημα έχουν καταθέσει ενέχυρα σχεδόν διπλάσιας αξίας, τα οποία επαναθεωρούνται χωρίς την «ομπρέλα» του προγράμματος και σε συνδυασμό με την αθέτηση των υποχρεώσεων προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο με την πιο «light» επίπτωση να είναι η αύξηση του haircut, εκμηδενίζοντας τα διαθέσιμα καλύμματα.
Η ΕΚΤ δυνητικά θα μπορούσε να ζητήσει την επιστροφή της χορηγηθείσας ρευστότητας με αποτέλεσμα να τίθεται εν αμφιβόλω η βιωσιμότητά τους και να υπάρχει ο σοβαρός κίνδυνος να τεθεί σε διαδικασία εξυγίανσης ο κλάδος με το νέο πλαίσιο που περιλαμβάνει bail in μετόχων, ομολογιούχων ως και καταθετών.
Τα κεφάλαια των τραπεζών μπορεί με ευκολία να εκμηδενίσει επίσης η πτώχευση της χώρας με την αθέτηση των υποχρεώσεων προς το ΔΝΤ ήδη από σήμερα, αφού το 40% αποτελεί αναβαλλόμενο φόρο, απαίτηση δηλαδή έναντι του Δημοσίου, το οποίο κηρύσσεται αφερέγγυο κατακρημνίζοντας τα κεφάλαια.
Η αθέτηση δε των υποχρεώσεων προς τους δανειστές μπορεί να κάνει άμεσα απαιτητά τα κεφάλαια που έχει δώσει ο EFSF για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και να αποκτήσει τον έλεγχο των τραπεζών.
Οι ελληνικές τράπεζες διατρέχουν ακόμη τον κίνδυνο να χάσουν τον έλεγχο των θυγατρικών τους εκτός Ελλάδας, οι οποίες στην πλειονότητα είναι αυτοτροφοδοτούμενες. Λόγοι συστημικής ευστάθειας των τοπικών οικονομιών, όπως αυτοί που απέκοψαν τις κυπριακές θυγατρικές από τις μητρικές τους στην κυπριακή κρίση, μπορούν εύκολα να στερήσουν από τους εγχώριους ομίλους σημαντικά assets.
Από αύριο η Ελλάδα χάνει πόρους 39,5 δισ. ευρώ
Πόρους ύψους 39,5 δισ. ευρώ χάνει η Ελλάδα τα μεσάνυχτα εάν μείνει χωρίς συμφωνία και πρόγραμμα. Πρόκειται για κεφάλαια που προέρχονται από δόσεις δανείων που δεν εκταμιεύτηκαν και εκκρεμούν, από τις επιστροφές κερδών από τα ομόλογα της ΕΚΤ, καθώς επίσης και το ποσό που επιστράφηκε από λάθος του υπουργείου Οικονομικών και του ΤΧΣ στον EFSF/ESM.
Αναλυτικότερα οι απώλειες που θα έχει η Ελλάδα, εφόσον βρεθεί αύριο εκτός προγράμματος, είναι:
1. Τα 10,9 δισ. ευρώ που έχουν επιστραφεί στον EFSF/ESM από το ΤXΣ. Πρόκειται για το ποσό που περίσσεψε από το δάνειο που είχε λάβει η Ελλάδα ύψους 49 δισ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, προκειμένου να αποκαταστήσουν τις ζημιές που υπέστησαν από το PSI. Από το ποσό αυτό έμειναν αδιάθετα 10,9 δισ. ευρώ και παρέμειναν στο ταμείο του ΤΧΣ, αλλά χωρίς να μπορεί η Ελλάδα να τα χρησιμοποιήσει για άλλο σκοπό πλην της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Παράλληλα υπάρχει και ένα άλλο ποσό, ύψους 1,2 δισ. ευρώ, το οποίο επιστράφηκε εκ παραδρομής στον EFSF/ESM, μαζί με τα 10,9 δισ. ευρώ, από συνδυασμό λαθών του ΥΠΟΙΚ και του ΤΧΣ, αλλά οι εταίροι δεν το επέστρεψαν.
2. Την τελευταία δόση από τον EFSF/ESM, το ύψος της οποίας είναι 1,8 δισ. ευρώ, δόση έπρεπε να καταβληθεί το περασμένο καλοκαίρι του 2014, εφόσον ολοκληρωνόταν η 5η αξιολόγηση, αλλά καθυστέρησε ένα χρόνο και πιθανότατα ακυρώνεται και ο έλεγχος και η εκταμίευση. Συνολικά από τον EFSF/ESM η Ελλάδα έχει λάβει δάνεια ύψους 142,8 δισ. ευρώ. Επίσης, ποσό ύψους 52,9 δισ. ευρώ, έχει δανειστεί από τις χώρες της Ευρωζώνης, μέσω του πρώτου προγράμματος.
3. Το υπόλοιπο του δανείου από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο ανέρχεται σε 16 δισ. ευρώ. Η λήξη του δανειακού προγράμματος του ΔΝΤ είχε προσδιοριστεί για τον Μάρτιο του 2016 και προέβλεπε την καταβολή των δόσεων ανά τρίμηνο, κατόπιν αξιολογήσεων, αλλά και με τη σταθερή παράμετρο που θέτει το Ταμείο, πως για να καταβάλει μία δόση προς οποιοδήποτε κράτος, θα πρέπει οι χρηματοδοτικές του ανάγκες να είναι καλυμμένες για το επόμενο δωδεκάμηνο. Στο πλαίσιο αυτό η τελευταία δόση από το ΔΝΤ εκταμιεύτηκε τον Μάρτιο του 2014, ενώ δεν κατέβαλε τη συμμετοχή του το καλοκαίρι του 2014, επειδή η 5η αξιολόγηση δεν είχε ολοκληρωθεί. Το δεύτερο χρηματοδοτικό πακέτο που αποφασίστηκε το 2012 προέβλεπε από το ΔΝΤ την εκταμίευση 28 δισ. ευρώ. Από το ποσό αυτό, έχουν εκταμιευτεί μέχρι τώρα 12 δισ. ευρώ. Συνολικά από τα δύο προγράμματα, το πρώτο (2010) και το δεύτερο (2012), η Ελλάδα έλαβε δάνεια ύψους 30,5 δισ. ευρώ, από τα οποία έχει ήδη αποπληρώσει ποσό ύψους 10 δισ. ευρώ.
4. Τις επιστροφές κερδών από τα ομόλογα που κατέχει η ΕKT. Το συνολικό ύψος των συγκεκριμένων ποσών ανέρχεται σε 9,6 δισ. ευρώ, μέχρι και το 2020.
Λήγει και δάνειο του 1993 από την ΤτΕ
Τα χρεολύσια που υποχρεούται να καταβάλει σήμερα το Δημόσιο κυμαίνονται στα 2 δισ. ευρώ. Εκτός από τις τέσσερις δόσεις προς το ΔΝΤ, ύψους 1,56 δισ. ευρώ, ποσό που δεν θα καταβληθεί όπως διευκρινίστηκε χθες, σήμερα λήγει και η καταβολή στην Τράπεζα της Ελλάδος ενός δανείου ύψους 470 εκατ. ευρώ που έλαβε το Ελληνικό Δημόσιο το 1993, επί κυβέρνησης Κων. Μητσοτάκη, όταν επιτρεπόταν ο δανεισμός του Δημοσίου από τις κεντρικές τράπεζες.
Το συγκεκριμένο ποσό θα πρέπει υποχρεωτικά να καταβληθεί καθώς η μη πληρωμή του θα θέσει την Ελλάδα σε κατάσταση default. Οπως εξηγούσαν αρμόδιες πηγές, η μη πληρωμή στην ΤτΕ συνιστά άμεση ή έμμεση χρηματοδότηση του Δημοσίου, που απαγορεύεται ρητώς από την ΕΚΤ.
Επειδή, ωστόσο, το Δημόσιο δεν διαθέτει το ποσό βρίσκεται σε συνεννόηση ο αναπλ. ΥΠΟΙΚ Δ. Μάρδας με τον διοικητή της ΤτΕ Γ. Στουρνάρα, προκειμένου το ποσό να συμψηφιστεί με οφειλές που έχει η κεντρική τράπεζα προς το Δημόσιο.
Ομόλογα: Eκκρεμούν 9,6 δισ. ευρώ
Για το 2014 προβλεπόταν η απόδοση 2,5 δισ. ευρώ, αλλά οι εταίροι επέστρεψαν μόνο 580 εκατ. ευρώ, ενώ εκκρεμεί η επιστροφή 1,9 δισ. ευρώ, τα οποία μάλλον χάθηκαν.
Για το 2015 έχουν εγγραφεί στον προϋπολογισμό εισπράξεις ύψους 2 δισ. ευρώ, οι οποίες δεν θα καταβληθούν χωρίς συμφωνία και χάνονται οι επιστροφές για τα επόμενα χρόνια.
Πρόκειται για τα κέρδη που αποκόμισαν η ΕKT και οι κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης από τα ελληνικά ομόλογα, τα οποία απέκτησαν από τη δευτερογενή αγορά, σε τιμές 30%-40% της ονομαστικής του αξίας. Τα συγκεκριμένα ομόλογα δεν «κουρεύτηκαν» με το PSI.
Το συνολικό τους ύψος, από το 2012 έως το 2020 που λήγουν και τα τελευταία ομόλογα, ανέρχεται σε 13,26 δισ. ευρώ. Με την εκκρεμότητα που υπάρχει από το 2014 και μέχρι το 2020 εκκρεμεί η επιστροφή 9,6 δισ. ευρώ.
