Την εκτίμηση ότι η ειδική οικονομική κατάσταση περιορίζει τις δυνατότητες της κυβέρνησης στον τομέα στήριξης της νέας επιχειρηματικότητας εκφράζει ο υφυπ. Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος, απαντώντας μέσω της «Ν» σε αιτήματα για την παροχή κινήτρων στα πρώτα βήματα μιας επιχείρησης. Ο ίδιος, μιλώντας στο πλαίσιο ενός σύντομου οδοιπορικού στην ελληνική σκηνή της νέας επιχειρηματικότητας, στο κλίμα των ημερών, δεν παρέλειψε να επισημάνει τη σημασία της «πολιτικής σταθερότητας».
Πόσο ψηλά βρίσκεται στην ατζέντα της αναπτυξιακής πολιτικής αυτής της κυβέρνησης η στήριξη και ώθηση της νεανικής επιχειρηματικότητας; Διότι κάποιος θα μπορούσε να πει, για παράδειγμα, ότι το βάρος οφείλει να πέσει σε άλλους τομείς, σε οικονομίες κλίμακας κ.ο.κ. Και στον βαθμό που αποτελεί προτεραιότητα, πώς θα συνοψίζατε τις ενέργειες που έχουν γίνει ή έχουν δρομολογηθεί προς αυτήν την κατεύθυνση;
Να ξεκαθαρίσουμε καταρχάς τι σημαίνει επιχειρηματικότητα και τι νεανική επιχειρηματικότητα. Όταν λέμε νεανική επιχειρηματικότητα βάζουμε ένα όριο ηλικίας. Είναι σημαντικό να δημιουργούν νέοι άνθρωποι τη δική τους επιχείρηση και να τους δίνουμε ευκαιρίες. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να αποκλείουμε ανθρώπους οι οποίοι επιθυμούν, λόγω και των δύσκολων οικονομικών συνθηκών, να δημιουργούν τη δική τους επιχείρηση στα 45 ή στα 50 τους.
Ασφαλώς.
Εμείς λοιπόν στηρίζουμε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και προχωρούμε σε μία αντίστοιχη διαδικασία μέσα από διάφορους δρόμους. Πρώτον, προωθούμε νέα προγράμματα και εμπροσθοβαρείς δράσεις. Δεύτερον, στοχεύουμε σε νέα χρηματοδοτικά εργαλεία τα οποία θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφύγουμε λάθη που έγιναν στο παρελθόν. Τρίτον, ξεκινάμε την πρώτη δράση μας - τα πρώτα 100 εκατ. - που αφορά τη νέα επιχειρηματικότητα, χωρίς όριο ηλικίας.
Εσείς κ. Κωνσταντινόπουλε, με την ιδιότητά σας ως υφυπουργού Ανάπτυξης, ποιο στοιχείο έχετε εντοπίσει ως τη μεγαλύτερη δυσκολία για τον νέο επιχειρηματία στην Ελλάδα σήμερα;
Μείωση των εισφορών; Μεσοπρόθεσμα και κάτω από άλλες συνθήκες, ναι. Με τα νέα δεδομένα της ελληνικής οικονομίας, θα κατευθυνόμαστε προς την κατεύθυνση ανάλογης στήριξης των νεοφυών επιχειρήσεων.
Έχω συγκεκριμένο παράδειγμα, την τελευταία δράση για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η οποία αφορούσε περίπου 14.000 δικαιούχους και δυνητικά δικαιούχους, σε διάφορους τομείς. Προέκυψαν αρκετά ενδιαφέροντα στοιχεία. Πρώτον, η σχέση μεταξύ δικαιούχων και δυνητικά δικαιούχων, οι οποίοι έπρεπε να καταβάλουν το 30% για να προχωρήσουν στην προσπάθειά τους. Οι τελευταίοι λοιπόν είχαν καλύτερη κάλυψη. Δηλαδή, εκείνος που είχε κίνητρο και του έλεγες «πάρε όλα τα χρήματα, δεν χρειάζεται να κάνεις τίποτα» δεν προχώρησε τις διαδικασίες σε σχέση με εκείνον που κατέβαλε το 30% και τελικά προχώρησε τις διαδικασίες. Δεύτερον, η ρευστότητα και οι τράπεζες, ένα ζήτημα το οποίο εμείς αναδείξαμε ιδιαίτερα. Ελπίζουμε μετά από τα stress tests οι τράπεζες να προχωρήσουν με καλύτερους όρους. Θα πρέπει να ενδιαφερθούμε και να είμαστε από πάνω για να ελέγχουμε αυτήν τη διαδικασία. Τρίτον, γραφειοκρατία. Παρ’ όλες τις προσπάθειες που έχουμε κάνει - ανελιχθήκαμε στην 60η από την 110η θέση στον δείκτη ανταγωνιστικότητας - υπάρχουν προβλήματα. Υπάρχει όμως και το ζήτημα της πολιτικής σταθερότητας. Και δεν το χρησιμοποιώ μικροκομματικά. Ένας επιχειρηματίας ο οποίος επιθυμεί να επενδύσει το επόμενο χρονικό διάστημα, νομίζω, εξετάζει μεταξύ άλλων και αν υπάρχει ένα σταθερό περιβάλλον για να λειτουργήσει η επιχείρησή του. Αυτήν τη στιγμή, δεν υπάρχει αυτό το περιβάλλον.
Όπως προκύπτει από συζητήσεις μας με νέους επιχειρηματίες, όλοι εστιάζουν στα πρώτα βήματα, στην αρχή που είναι δύσκολη και εν πάση περιπτώσει κρίσιμη για τη συνέχεια του εκάστοτε εγχειρήματος. Δεν θεωρείτε ότι το ελληνικό κράτος περισσότερα έχει να κερδίσει παρά να χάσει αν δώσει κίνητρα τουλάχιστον σε αυτό το πρώτο στάδιο μιας ιδιωτικής, νέας, πόσο μάλλον καινοτόμου προσπάθειας;
Είναι σωστό αυτό που λέτε. Θέλω όμως να είμαστε απολύτως ξεκάθαροι: υπάρχει το ελληνικό δίκαιο, υπάρχει και το κοινοτικό δίκαιο. Μερικές φορές η γραφειοκρατία των Βρυξελλών ως προς τα προγράμματα του ΕΣΠΑ είναι ακόμη μεγαλύτερη από τη γραφειοκρατία της Ελλάδας. Δεν εννοώ ότι εμείς δεν έχουμε γραφειοκρατία, ούτε θέλω να επιρρίψω τις ευθύνες στις Βρυξέλλες. Όμως, υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες οι οποίες έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και οι δαπάνες πρέπει να έχουν μία συγκεκριμένη κατεύθυνση για να είναι επιλέξιμες. Είναι αλήθεια αυτό. Για παράδειγμα, όπως προκύπτει από τα οικονομικά στοιχεία, για να ανοίξει κάποιος μία επιχείρηση στην Ελλάδα χρειάζεται περίπου 900 ευρώ, ενώ στην Ευρώπη χρειάζεται περίπου 500 ευρώ. Νομίζω ότι τα τελευταία 4 χρόνια έχουν γίνει βήματα για να είναι το κράτος πιο φιλικό προς την επιχειρηματικότητα, όμως, δεν είναι αρκετά. Έχουμε κάνει μία εξαιρετική προσπάθεια - μια καλή πρακτική της χώρας - με το StartupGreece, το οποίο λειτουργεί στη ΓΓ Βιομηχανίας και ενημερώνει τον πολίτη για όλα τα θέματα. Υπάρχουν δύο διαχειριστές και 30 αντένες, οι οποίες βρίσκονται σε όλα τα υπουργεία και μπορούν να λειτουργούν συμβουλευτικά. Παράλληλα, με τον νέο νόμο που υλοποιείται στη ΓΓ Βιομηχανίας για τις αδειοδοτήσεις, εκτιμούμε ότι τους επόμενους μήνες θα μπορούμε να έχουμε ένα πολύ πιο φιλικό περιβάλλον για τον νέο επιχειρηματία.
Ξέρετε, όμως, πέρα από τα προγράμματα, υπάρχουν κάποιες πολύ πρακτικές δυσκολίες. Ένας άνθρωπος που επιθυμεί να ξεκινήσει ένα startup, ο οποίος ενδεχομένως να είναι ακόμη και εν ενεργεία φοιτητής, χρειάζεται με το «καλημέρα» να πληρώνει περίπου 500 ευρώ το 2μηνο πριν ακόμη αρχίσει την προσπάθεια να έχει έσοδα. Η απαλλαγή ή έστω η ελάφρυνση από αυτήν την επιβάρυνση, υπό όρους και προϋποθέσεις, αποτελεί απ’ όσο γνωρίζω πάγιο αίτημα εκπροσώπων των νέων επιχειρηματιών προς το υπουργείο Ανάπτυξης. Πώς έχετε απαντήσει έως τώρα σε αυτήν τη θέση;
Εκείνος που είχε κίνητρο και του έλεγες «πάρε όλα τα χρήματα, δεν χρειάζεται να κάνεις τίποτα» δεν προχώρησε τις διαδικασίες σε σχέση με εκείνον που κατέβαλε το 30% και τελικά προχώρησε τις διαδικασίες.
Εντάξει, όπως ξέρετε, δεν είναι και αρμοδιότητά μου αυτό το ζήτημα, διότι εμπλέκονται και άλλα υπουργεία. Και δεν είναι μόνο αυτό. Για παράδειγμα, είναι και το ενεργειακό κόστος, για όλους τους επιχειρηματίες. Ελπίζω ότι με τα νέα δεδομένα της ελληνικής οικονομίας, θα κατευθυνθούμε κι εμείς σε αυτόν τον δρόμο, δηλαδή θα στηρίξουμε τις νεοφυείς επιχειρήσεις όπως λέτε. Κι εδώ πρέπει να διευκρινίσουμε ότι νεοφυείς επιχειρήσεις δεν είναι μόνο αυτές που σχετίζονται με το ίντερνετ ή με τις νέες τεχνολογίες. Νεοφυείς επιχειρήσεις μπορεί να αφορούν άμεσα την παραγωγική διαδικασία και μάλιστα αναδεικνύονται αντίστοιχες περιπτώσεις μέσα από διοργανώσεις όπως η εβδομάδα επιχειρηματικότητας ή εκδηλώσεις που γίνονται από κοινού με άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα το Ισραήλ και η Ολλανδία.
Κάθε επιχείρηση χρειάζεται προσωπικό και οι υψηλές εργοδοτικές εισφορές αποτελούν αντικίνητρο. Πού βρισκόμαστε σε αυτό το θέμα;
Ναι. Τώρα, πάλι αυτό το θέμα δεν είναι της αρμοδιότητάς μου…
Πάντως, αν μου επιτρέπετε, εμμέσως είναι της αρμοδιότητάς σας.
…ναι, σωστό είναι αυτό, απλώς οι εργοδοτικές εισφορές έχουν να κάνουν με δεσμεύσεις της χώρας και με τόσους άλλους παράγοντες. Για παράδειγμα, αν δεν μειωθεί η ανεργία και μειώσουμε τις εργοδοτικές εισφορές δεν θα έχουμε να πληρώσουμε τις συντάξεις. Είναι ένας κύκλος ο οποίος πρέπει να είναι αρμονικός. Έχουν γίνει κάποιες προσπάθειες, όπως η τελευταία μικρή μείωση των εργοδοτικών εισφορών, αλλά το θέμα έχει σχέση, όπως σας είπα, και με την ανεργία. Δηλαδή, αν μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε το θέμα της υψηλής ανεργίας, τότε θα μπορέσουμε να μειώσουμε και τις εργοδοτικές εισφορές.
Μήπως, όμως, στο πλαίσιο μιας πολιτικής κινήτρων, αν μειώνονταν οι εργοδοτικές εισφορές για τα πρώτα βήματα μιας νέας, μικρής και καινοτόμου επιχείρησης, θα υπήρχαν ακριβώς και καλύτερες επιδόσεις στη μείωση της ανεργίας;
Μεσοπρόθεσμα και κάτω από άλλες συνθήκες, ναι, κ. Κωστούλα. Απλώς, όπως γνωρίζουμε όλοι, βρισκόμαστε ακόμη σε μία ειδική οικονομική κατάσταση κατά την οποία προσπαθούμε να βγούμε - και βγαίνουμε όπως δείχνουν τα πρώτα οικονομικά μεγέθη - ώστε να ασκήσουμε απρόσκοπτα σε όλη τους την έκταση τέτοιες πολιτικές. Επιτρέψτε μου, όμως, εδώ να τονίσω ότι σε κάθε περίπτωση δεν μπορούμε να κάνουμε άλλες παρεμβάσεις στο μισθολογικό κόστος. Είναι το μόνο που δεν πρέπει να συζητήσουμε το επόμενο διάστημα.
Ως προς τις δυνατότητες χρηματοδότησης; Ποιες επιλογές έχει σήμερα ένας άνθρωπος ο οποίος έχει μία απλή αλλά συγχρόνως καινοτόμο ιδέα την οποία επιθυμεί να υλοποιήσει, πριν απ’ όλα, προς όφελος της ελληνικής οικονομίας.
Έχουμε κάνει μια μεγάλη προσπάθεια σε πολλά επίπεδα για να αλλάξουμε τον τρόπο λειτουργίας των χρηματοδοτικών εργαλείων, τα οποία το τελευταίο διάστημα, να είμαστε ειλικρινείς, δεν πήγαν καλά σε επίπεδο ενδιαφέροντος. Για πολλούς λόγους. Και επειδή τοποθετήθηκαν χρονικά μέσα στην κρίση αλλά και επειδή δεν ήταν ίσως δομημένα με τέτοιο τρόπο ώστε να στηρίξουν τις επιχειρήσεις. Τώρα προσπαθούμε να αλλάξουμε την κοινοτική νομοθεσία, ώστε να μπορέσουμε να επιδοτούμε από τα χρήματα του ΕΣΠΑ και το επιτόκιο. Πρόκειται για μια δύσκολη διαδικασία. Δεν ξέρω αν θα μπορέσουμε να την ολοκληρώσουμε μέχρι το τέλος της διαπραγμάτευσης για το νέο πλαίσιο, αλλά νομίζω ότι κινούμαστε προς τη σωστή κατεύθυνση. Έχει συμφωνήσει η γερμανική κυβέρνηση…
Και ο επικεφαλής της Task Force κ. Ράιχενμπαχ εμφανίστηκε θετικός με συνέντευξη στη «Ν».
…ακριβώς, και ελπίζω ότι είμαστε σε καλό δρόμο. Θα πρέπει επίσης να μετατρέψουμε το ΕΤΕΑΝ πραγματικά σε μία επενδυτική τράπεζα, έτσι ώστε να μπορεί να διαθέτει τα χρήματα που χρειάζονται για την υποστήριξη των νέων επιχειρηματιών και των νέων επενδύσεων. Ήδη, επιτροπή με τη συμμετοχή ανθρώπων της αγοράς, επεξεργάστηκε θέσεις για το πώς μπορούν να λειτουργήσουν από εδώ και πέρα αποτελεσματικότερα τα χρηματοδοτικά εργαλεία. Αυτό όμως το οποίο οφείλουμε σε κάθε περίπτωση να διασφαλίσουμε προς όφελος του νέου επιχειρηματία είναι η πολιτική σταθερότητα. Χωρίς αυτήν, κατά τη γνώμη μου, θα πάμε μήνες και χρόνια πίσω.
Να σας μεταφέρω, κλείνοντας, στην περίπτωση που επιθυμείτε να τις σχολιάσετε, αναφορές νέων επιχειρηματιών οι οποίοι εκ του ρόλου τους σε επίπεδο φορέων έρχονται σε επαφή με πολιτειακούς παράγοντες και μας λένε χαρακτηριστικά ότι οι τελευταίοι ακούν, δείχνουν να καταλαβαίνουν, αλλά έπειτα προχωρούν πολύ αργά ή καθόλου.
Το κράτος δεν θέλει και δεν πρέπει να παίξει ρόλο καθοδηγητή και «προστάτη» στις όποιες νέες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, «στραγγαλίζοντας» ακούσια τη δυναμική τους και δημιουργώντας εστίες διαμόρφωσης «πελατειακών» ή άλλων σχέσεων…
Καταρχήν, θέλω να επισημάνω ότι είναι σημαντικό οι «πολιτειακοί παράγοντες», όπως τους αποκαλείτε, να «ακούν και να καταλαβαίνουν…», κάτι που δεν γινόταν, περισσότερο ή λιγότερο, πριν από σύντομο χρονικό διάστημα - μερικά χρόνια ίσως. Ένα δεύτερο σημείο που θέλω να τονίσω είναι ότι το κράτος σε αυτόν τον τομέα δεν θέλει - και δεν πρέπει – να παίξει ρόλο καθοδηγητή και «προστάτη» στις όποιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, «στραγγαλίζοντας» ακούσια τη δυναμική τους και δημιουργώντας εστίες διαμόρφωσης «πελατειακών» ή άλλων σχέσεων… κάτι που το έχουμε πληρώσει ήδη ως χώρα και κοινωνία. Το επιτάσσουν οι σύγχρονες τάσεις, το έχουν δείξει οι «καλές πρακτικές» σε πολλές περιοχές στην Ευρώπη και αλλού στον κόσμο. Το σύγχρονο - μοντέρνο κράτος θα πρέπει να είναι αρωγός, συνεργάτης της νέας επιχειρηματικότητας, διαμορφώνοντας το κατάλληλο περιβάλλον και υποστηρίζοντάς την να αναπτυχθεί στα πρώτα δύσκολα στάδια της εξέλιξής της.
Στο ΥΠΑΑΝ, από την πρώτη στιγμή της ανάληψης των αρμοδιοτήτων μου, ήρθα σε επικοινωνία με όλους τους θεσμικούς φορείς των νέων επιχειρηματιών, προκειμένου να προωθήσουμε με αποτελεσματικό τρόπο κοινές δράσεις για τη υποστήριξη της νέας επιχειρηματικότητας. Στη φετινή ΔΕΘ, μάλιστα, με πρωτοβουλία μας που είχε μεγάλη επιτυχία, αφιερώσαμε την παρουσία - περίπτερο του υπουργείου στην ανάδειξη «καλών πρακτικών» των νεοφυών επιχειρήσεων, στην πραγμάτωση των όρων επιτυχίας τους και στη συμβολή των κοινοτικών προγραμμάτων στην ενίσχυσή τους, τόσο στο πλαίσιο των τρεχουσών δράσεων όσο και στο πλαίσιο των σχεδιασμών των δράσεων της νέας προγραμματικής περιόδου. Σας ανέφερα πριν και θέλω να επαναλάβω StartUpGreece, το οποίο ήδη έχει δημιουργήσει μία «διαδικτυακή κοινότητα» νέων επιχειρηματιών που αναπτύσσουν δυναμικές συνεργασίας και προώθησης των ιδεών τους. Εμείς απλώς τους προσφέρουμε ένα περιβάλλον, ικανό όμως και αναγκαίο για να ξεκινήσουν, τουλάχιστον με τις ερωτήσεις-απορίες-διαδικασίες-στάδια εξέλιξης της ιδέας τους. Επιπρόσθετα, σχεδιάζουμε μια σειρά δράσεων με αφορμή και την Παγκόσμια Εβδομάδα Επιχειρηματικότητας (Global Entrepreneurship Week - μέσα Νοεμβρίου) για την ευαισθητοποίηση των ζητημάτων της νέας επιχειρηματικότητας και στην ελληνική περιφέρεια.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ
[email protected]
@VasKostoulas
