Η ηλεκτροκίνηση αποτελεί βασικό πυλώνα υλοποίησης του στόχου για αύξηση της θερμοκρασίας της γης μόνο κατά 2οC έως το 2020, έτος κατά το οποίο θα πρέπει να κυκλοφορούν 20 εκατ. ηλεκτρικά οχήματα σε όλον τον κόσμο. Έως σήμερα στην Ελλάδα έχουν πωληθεί συνολικά μόλις 60 ηλεκτρικά οχήματα, ωστόσο, θεσμικές παρεμβάσεις του τελευταίου έτους λειτουργούν ως ρευματοδότης μίας νέας αγοράς.
Το μέγεθος της ελληνικής αγοράς
Στην Ελλάδα έχουν πωληθεί έως σήμερα περισσότερα από 60 αμιγώς ηλεκτρικά αυτοκίνητα (σε ΔΕΚΟ, δήμους, φορείς και ιδιώτες). Έως και τον Αύγουστο 2014 κυκλοφορούσαν 20-25, αν και βρίσκονται σε εξέλιξη διαδικασίες εισαγωγής και εκτελωνισμού νέων οχημάτων. Εξαιρουμένων των περιπτώσεων ειδικών χρήσεων (γήπεδα golf, ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, αποθήκες logistics κ.ά.), ηλεκτρικά αυτοκίνητα εισάγονται σήμερα από δύο εταιρείες. Άλλη μία εταιρεία εισάγει ένα μοντέλο ηλεκτρικό υβριδικό ή επαναφορτιζόμενο από το δίκτυο υβριδικό αυτοκίνητο (plug-in hybrid electric car). Η χρήση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων ήταν μέχρι πρότινος κυρίως ιδιωτική, ωστόσο, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εργου «Green eMotion» βρίσκεται σε εξέλιξη προμήθεια 15 ηλεκτρικών αυτοκινήτων από τη ΔΕΗ. Διαφορετική είναι η εικόνα της αγοράς για τα υβριδικά αυτοκίνητα, τα οποία πωλούνται σε αρκετά μοντέλα από πολλές εταιρείες: εκτιμάται ότι ξεπερνούν τα 600 τα τελευταία 13 χρόνια προμήθειας στην Ελλάδα. Ορισμένα από αυτά χρησιμοποιούνται από ιδιώτες, κάποια διατίθενται από εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων και leasing, άλλα αξιοποιούνται ως ταξί και μερικά ανήκουν σε δημόσιες υπηρεσίες.
Το κόστος των μέσων οχημάτων
Οι τιμές των ηλεκτρικών οχημάτων που διατίθενται σήμερα στην ελληνική αγορά κυμαίνονται από 22.000€ έως 58.000 €. Αναμένονται πάντως και νέα μοντέλα με κόστος χαμηλότερο των 15.000€. Επ’ αυτού, παράγοντες της αγοράς εφιστούν την προσοχή των καταναλωτών, υπό την έννοια ότι ενδεχομένως θα παρουσιαστούν τιμές κατασκευαστών από την Κίνα στο επίπεδο των 10.000 € για προϊόντα τα οποία «πιθανώς να μην έχουν λάβει έγκριση τύπου» για την Ελλάδα, δηλαδή για την Ευρώπη (η Ελλάδα δεν εκδίδει εγκρίσεις τύπου).
Το καθεστώς φορολόγησης
Στην Ελλάδα έχει καταργηθεί ο φόρος πολυτελείας στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, αλλά δεν έχει διευκρινιστεί επακριβώς ποια οχήματα θεωρούνται ηλεκτρικά. Πάντως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα απολαύουν των φοροαπαλλαγών ή φοροελαφρύνσεων που ισχύουν για όλα τα «καθαρά» αυτοκίνητα (μειωμένα τέλη κυκλοφορίας, κυκλοφορία στον δακτύλιο της Αθήνας κ.λπ.). Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη η προσδιοριστική παράμετρος του «αριθμού των κυβικών εκατοστών» που καθορίζει τους φορολογήσιμους ίππους.
Οι δυνατότητες φόρτισης
Στην Ελλάδα, όπως και οπουδήποτε αλλού, ο ιδιοκτήτης ηλεκτρικού αυτοκινήτου μπορεί να το φορτίζει στο γκαράζ ή στην πιλοτή του (αν υπάρχει ηλεκτρική εγκατάσταση) με μία απλή πρίζα σούκο, χωρίς καμία άλλη ηλεκτρολογική εγκατάσταση. Ωστόσο, η φόρτιση αυτή είναι αργή και απαιτεί 7 με 8 ώρες (ενδείκνυται η φόρτιση τις βραδινές ώρες). Η ηλεκτρική ενέργεια που απαιτείται για τη φόρτιση χρεώνεται στον λογαριασμό του ιδιοκτήτη του αυτοκινήτου, όπως ισχύει για όλες τις ηλεκτρικές συσκευές μιας κατοικίας. Για ταχύτερη φόρτιση απαιτείται ειδική εγκατάσταση με αυξανόμενη ισχύ όσο μειώνεται ο επιθυμητός χρόνος φόρτισης (ενδεικτικά, για 4ωρη ή 5ωρη φόρτιση η εγκατάσταση κοστίζει περίπου 3.000 €). Ο Νόμος 4277/2014 επιτρέπει πλέον την πώληση (ουσιαστικά μεταπώληση) ηλεκτρικής ενέργειας για τη φόρτιση ηλεκτρικών αυτοκινήτων, επιτρέποντας την εγκατάσταση μη οικιακών φορτιστών και την ανάπτυξη δικτύων φόρτισης. Στο πλαίσιο αυτό ήδη δραστηριοποιούνται δύο εταιρείες εισαγωγής, εγκατάστασης και λειτουργίας φορτιστών. Μέσα στο φθινόπωρο αναμένεται να δραστηριοποιηθεί και μία εταιρεία διαχείρισης δικτύων φορτιστών. Οι εγκαταστάσεις φορτιστών φιλοξενούνται σε δημόσιους χώρους στάθμευσης (δύο εταιρείες parking λειτουργούν φορτιστές και ετοιμάζεται άλλη μία), σε χώρους διοργάνωσης εκθέσεων (μία εταιρεία), στο κτίριο των κεντρικών γραφείων της ΔΕΗ και σε δημοτικές εγκαταστάσεις που βρίσκονται σε καθεστώς προετοιμασίας.
Το οικονομικό όφελος
Το χαμηλό κόστος λειτουργίας θεωρείται κύριο πλεονέκτημα των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Με τις σημερινές τιμές υγρών καυσίμων και ηλεκτρικής ενέργειας, το κόστος χρήσης παρουσιάζει μία σχέση 1 προς 3,8 με 5 υπέρ των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Φορείς της ηλεκτροκίνητης αγοράς εκτιμούν ότι ακόμη και μετά την πλήρη ανάπτυξη της αγοράς -αν αυξηθεί το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας λόγω πρόσθετης φορολογίας, αποσβέσεων κόστους υποδομών ή επιχειρηματικού / εμπορικού κέρδους- η χρήση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων θα είναι και πάλι φτηνότερη, δεδομένου ότι «το κόστος των υγρών καυσίμων θα έχει μόνο ανοδικές τάσεις, λόγω εξάντλησης των ‘φθηνών’ αποθεμάτων και διάθεσης στην αγορά καυσίμων από δυσπρόσιτες και κατά συνέπεια ακριβές πηγές».
Τα υφιστάμενα και εν δυνάμει κίνητρα
Στην Ελλάδα προβλέπονται ήδη κίνητρα ενίσχυσης της ηλεκτροκίνητης αγοράς όπως η απαλλαγή καταβολής τέλους ταξινόμησης και τα μειωμένα ή μηδενικά τέλη κυκλοφορίας. Συζητούνται δε πρόσθετα κίνητρα για τον περιορισμό της αρχικής επιβάρυνσης της αγοράς και τη μείωση των λειτουργικών δαπανών κατά τον κύκλο χρήσης του οχήματος. Αρμόδια επιτροπή του ΥΠΕΚΑ έχει δρομολογήσει τις διαδικασίες για την επεξεργασία σχεδίου Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) με στόχο την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης των οχημάτων που χρησιμοποιούν οι δημόσιες υπηρεσίες. Για τους επιχειρηματικούς στόλους ή τα εταιρικά οχήματα έχει προταθεί η αναπροσαρμογή των χρηματικών ποσών που αφορούν στην εργοστασιακή τιμολογιακή αξία (ΕΤΑ) του έτους πρώτης κυκλοφορίας των ηλεκτροκίνητων οχημάτων, όπως και η θέσπιση ειδικών όρων απόσβεσης της αξίας τους. Παράλληλα, υπάρχουν επεξεργασμένες προτάσεις για την κατάρτιση προγραμμάτων με αντικείμενο ενέργειες όπως η ανάπτυξη συσσωρευτών υψηλής ενεργειακής πυκνότητας.
-
Ο πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Ηλεκτροκίνητων Οχημάτων (ΕΛ.ΙΝ.Η.Ο.) Γιώργος Αγερίδης, μιλώντας στο naftemporiki.gr, αναφέρεται στις δυνατότητες που διαπνέουν τον κλάδο της ηλεκτροκίνησης.
«Τον τελευταίο χρόνο έχουν γίνει σημαντικά βήματα που σχεδόν ξεπέρασαν όλα τα εμπόδια που υπήρχαν για την ευρεία χρήση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Δεν έχει λυθεί ακόμη ο προσδιορισμός των φορολογήσιμων ίππων, με αποτέλεσμα να προκύπτουν τραγελαφικές καταστάσεις, όπως για αυτοκίνητα που αντί για 10 ή 12 ίππους να καταχωρούνται με περισσότερους από 40 φορολογήσιμους ίππους. Η χρήση άλλων παραμέτρων θα έλυνε το πρόβλημα και θα απέδιδε την απαραίτητη λογική και δικαιοσύνη». - «Τα κίνητρα ενίσχυσης της ηλεκτροκίνητης αγοράς θα πρέπει να εφαρμοστούν και να ισχύσουν μέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας, αφού εκτιμάται ότι μετά το 2020 θα έχει επέλθει η ανταγωνιστικότητα των ηλεκτρικών με τα αντίστοιχα συμβατικά αυτοκίνητα. Εκκρεμότητα αποτελεί ο προσδιορισμός των τεχνολογιών που εντάσσονται στον όρο 'ηλεκτρικά αυτοκίνητα'».
- «Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια υπήρχε σημαντική βιομηχανική παραγωγή ηλεκτροκινητήρων με αξιόλογη εξαγωγική δραστηριότητα. Σήμερα υπάρχει σημαντική ερευνητική δραστηριότητα με πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Γιατί αυτά να μην περάσουν στην παραγωγή; Έλληνες μηχανικοί, νέοι σε ηλικία, κατέχουν υψηλές θέσεις ευθύνης σε μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Άλλοι ετοιμάζονται να βγουν στην αγορά τα επόμενα χρόνια. Γιατί να μην εργαστούν στην Ελλάδα»;
Οι επενδυτικές δυνατότητες
Η ηλεκτροκίνηση αποτελεί έναν νέο τομέα διεθνώς. Υπό αυτήν την έννοια θα έλεγε κανείς ότι υπάρχουν ίσες ευκαιρίες ανάπτυξης και άσκησης επιχειρηματικότητας. Σημειωτέον, ένα πολύ μεγάλο μέρος της δραστηριότητας δεν αποτελεί βαριά βιομηχανία, αλλά αφορά στην ανάπτυξη και κατασκευή πολλών συστημάτων και υποσυστημάτων. Στην Ελλάδα εντοπίζονται περιθώρια ανάπτυξης σε συστήματα, υποσυστήματα και ανταλλακτικά αυτοκινήτων, φορτιστές, καλώδια, ρευματολήπτες και ρευματοδότες, διάφορους τομείς λογισμικού λειτουργίας των αυτοκινήτων, των δικτύων φόρτισης και της συγκέντρωσης, μετάδοσης και επεξεργασίας δεδομένων, καθώς και σε θέματα που σχετίζονται με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, την «έξυπνη» αυτοκίνηση και τις «έξυπνες» πόλεις. Μέσα από αντίστοιχες δυνατότητες, παράγοντες της ηλεκτροκίνητης αγοράς μιλούν για το «Ελντοράντο της επόμενης δεκαετίας».
Οι τομείς με πρόσφορο έδαφος
Πακέτα υπηρεσιών όπως εκείνα των κοινόχρηστων αυτοκινήτων (car sharing), τα οποία ήδη έχουν παρουσία στην ελληνική αγορά, συνδέονται με τη χρήση ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Αντίστοιχα, πέρα από την αυστηρά ιδιωτική χρήση για καθημερινές αποστάσεις έως και 100 χλμ, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θεωρείται ότι ενδείκνυνται για επαγγελματίες (διανομείς προϊόντων, εμπορικούς και ιατρικούς επισκέπτες κ.ά.) κυρίως λόγω του οικονομικού οφέλους. Ευρύτερα, προοπτικές για την ανάπτυξη της χρήσης ηλεκτρικών οχημάτων υπάρχουν σε τομείς όπως οι εταιρείες με στόλους αυτοκινήτων -για διανομές, προμήθειες, παραδόσεις προϊόντων και παροχές υπηρεσιών- που δεν διανύουν μεγάλες αποστάσεις σε καθημερινή βάση. Υπό την προϋπόθεση ότι θα επιλυθούν τεχνικά θέματα, ηλεκτρικά οχήματα μπορούν να χρησιμοποιούνται και ως μέσα μαζικής μεταφοράς (ένδειξη προς αυτήν την κατεύθυνση συνιστά η ανάπτυξη δικτύων φόρτισης για αστικά λεωφορεία, στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραμμάτων σε ορισμένες πόλεις).
Η σχέση με την ενέργεια και το περιβάλλον
Στη μελέτη Tracking Clean Energy Progress (2013) της Διεθνούς Επιτροπής Ενέργειας αναφέρεται ότι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και η ηλεκτροκίνηση αποτελούν τις τεχνολογίες οι οποίες κατά κύριο λόγο μπορούν να υποστηρίξουν το σενάριο αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη μόνο κατά 2οC έως το 2020. Εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 20 εκατομμύρια ηλεκτρικά οχήματα με συσσωρευτές και υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα τα οποία θα πρέπει να κυκλοφορούν με ορίζοντα το ίδιο έτος, που σημαίνει ότι έως τότε οι πωλήσεις των οχημάτων με συσσωρευτές θα πρέπει να αυξάνονται κατά περίπου 80% και των ηλεκτρικών υβριδικών κατά 50%. Στην πράξη διαπιστώνεται απόκλιση από αυτούς τους στόχους. Στον βαθμό που η ηλεκτρική ενέργεια την οποία θα χρησιμοποιεί ο συγκεκριμένος τύπος οχημάτων παράγεται από ανανεώσιμες πηγές, αυξάνεται περαιτέρω η οικολογική διάσταση της χρήσης τους. Η χρήση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων θεωρείται ότι μπορεί να αποτελέσει μέσο διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών στο εθνικό ηλεκτρικό σύστημα, λόγω πρόσθετων πλεονεκτημάτων που αφορούν στην ισορροπία του συστήματος ή στην κατανομή των αιχμών ζήτησης. Επίσης, η εφαρμογή του net-metering μπορεί να διευκολύνει τη φόρτιση από φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, αξιοποιώντας τη διασπαρμένη παραγωγή και αποφορτίζοντας το σύστημα και τις κεντρικές ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες. Τον δικό τους ρόλο διαδραματίζουν παράμετροι όπως η φόρτιση σε ώρες της ημέρας με χαμηλή ζήτηση και η μέθοδος της «μικροαποθήκευσης» στα ίδια τα οχήματα, ιδιαίτερα χρήσιμη για μικρά αυτόνομα δίκτυα όπως τα νησιωτικά.
Το εύρος ταχύτητας
Δεν υπάρχουν περιορισμοί ως προς την ταχύτητα την οποία μπορεί να αναπτύξει ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο (μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερη από τα επιτρεπτά όρια ή τα όρια ασφαλούς οδήγησης στους δρόμους). Όσον αφορά στην επιτάχυνση και τα δευτερόλεπτα που απαιτούνται για να αγγίξει ένα αυτοκίνητο τα 100 χλμ./ώρα, τα ηλεκτρικά φέρονται να υπερέχουν των συμβατικών, καθώς ο ηλεκτροκινητήρας έχει μεγαλύτερη ροπή σε όλο το φάσμα των στροφών περιστροφής του και τα λιγότερα κινούμενα μέρη περιορίζουν τις απώλειες τριβών στη μετάδοση της παραγόμενης ισχύος από τον κινητήρα στους κινητήριους τροχούς. Ωστόσο, οι επιταχύνσεις και οι υψηλές ταχύτητες κίνησης εξαντλούν πολύ γρήγορα το επίπεδο φόρτισης των μπαταριών και μειώνουν δραματικά την ακτίνα δράσης του αυτοκινήτου.
Το επίπεδο ασφάλειας
Δεν τίθεται θέμα μειωμένης ασφάλειας των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων σε σύγκριση με τα συμβατικά αυτοκίνητα. Το μηχανικό σύνολο είναι παρόμοιο όσον αφορά στο σύστημα διεύθυνσης, στις αναρτήσεις και στα υποσυστήματα λειτουργίας, απουσιάζουν τα συστήματα και τα κυκλώματα λίπανσης και ψύξης και υπάρχει ένας κινητήρας με λιγότερα κινούμενα μέρη. Η αντικατάσταση της δεξαμενής καυσίμου με τη συστοιχία των συσσωρευτών (μπαταρίες) σε γενικές γραμμές δεν προσθέτει ούτε μειώνει κινδύνους. Η αξιοπιστία των ηλεκτροκινητήρων σε σύγκριση με τους κινητήρες εσωτερικής καύσης είναι σύμφωνα με γνώστες του αντικειμένου μεγαλύτερη και η απόδοση τουλάχιστον διπλάσια, λόγω διαφορετικού τρόπου παραγωγής της ισχύος (δεν υπάρχει διαδικασία καύσης) και χαμηλών απωλειών.
Οι αδυναμίες
Η περιορισμένη ακτίνα δράσης για κάθε φόρτιση των μπαταριών και η μεγάλη διάρκεια επαναφόρτισης των μπαταριών, σε σύγκριση με τον χρόνο «γεμίσματος» της δεξαμενής καυσίμων (υγρά ή αέρια καύσιμα) των αυτοκινήτων με συμβατικό κινητήρα (θερμικό κινητήρα ή κινητήρα εσωτερικής καύσης), αποτελούν σήμερα τις βασικές αδυναμίες της ηλεκτροκίνησης, στις οποίες άλλωστε επικεντρώνεται η τεχνολογική εξέλιξη του τομέα. Μειονέκτημα αποτελεί και το σχετικά υψηλό κόστος αγοράς των ηλεκτρικών οχημάτων, το οποίο ωστόσο αναμένεται να αντιμετωπιστεί εφόσον αυξηθούν οι πωλήσεις, καθώς θα δημιουργηθούν οικονομίες κλίμακας στην παραγωγή. Υπάρχει η άποψη σύμφωνα με την οποία οι τιμές των ηλεκτρικών αυτοκινήτων μπορούν να καταστούν ακόμη και χαμηλότερες των συμβατικών, λόγω της απλούστερης κατασκευής τους.
Το πλεονέκτημα - μειονέκτημα
Τα ηλεκτροκίνητα οχήματα είναι εντελώς αθόρυβα, γεγονός ευεργετικό για το πρόβλημα της ηχορύπανσης αλλά προβληματικό για το θέμα της ασφάλειας, εξ ου και οι πρωτοβουλίες ορισμένων εταιρειών οι οποίες αναπτύσσουν λειτουργίες ήχου με παράλληλη ανίχνευση πεζών (που άλλωστε εφαρμόζεται και σε συμβατικά αυτοκίνητα). Σημειωτέον, κάποια μοντέλα, συνήθως χαμηλής τιμής, προκαλούν κατά τη λειτουργία τους έναν ήχο παρόμοιο με εκείνον των τρόλεϊ ή των ηλεκτρικών συγκρουόμενων οχημάτων στα λούνα-παρκ.
Οι χώρες - πρωτοπόροι
Ιδιαίτερη πρόοδο στον τομέα της ηλεκτροκίνησης έχουν επιτύχει οι ΗΠΑ, μακράν οποιασδήποτε ευρωπαϊκής χώρας. Σημαντικές είναι οι επιδόσεις και στον Καναδά. Στην Ευρώπη, η μεγαλύτερη εξέλιξη εντοπίζεται κυρίως στη Γαλλία, την Ολλανδία, τη Νορβηγία, τη Γερμανία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Εσθονία, δηλαδή σε χώρες όπου έχει θεσπιστεί το απαραίτητο νομοθετικό πλαίσιο, έχει δραστηριοποιηθεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση και είναι αξιοσημείωτος ο αριθμός των ηλεκτρικών αυτοκινήτων που βρίσκονται σε κυκλοφορία.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ
[email protected]
@VasKostoulas
