Aπό την έντυπη έκδοση
Στην τελική φάση υιοθέτησης από την Κομισιόν βρίσκονται τα προγράμματα που υπέβαλαν τα κράτη-μέλη στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Εγγύηση για τη Νεολαία», η οποία εγκρίθηκε από τους Ευρωπαίους ηγέτες και το Συμβούλιο της Ε.Ε. Συνολικά την επόμενη τριετία θα δοθούν από την Ε.Ε. 6 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 160 εκατ. ευρώ αφορούν την Ελλάδα.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, η ανεργία των νέων το Μάιο του 2014 ήταν 23,3% στην Ευρωζώνη και 22,2% στο σύνολο της Ε.Ε., ενώ σε απόλυτους αριθμούς έφτασε τα 5,187 εκατ. άτομα στην Ε.Ε., εκ των οποίων 3,356 εκατομμύρια στην Ευρωζώνη. Συνολικά 7,5 εκατομμύρια νέοι κάτω των 25 ετών βρίσκονται σήμερα εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης (ΕΑΕΚ).
Πέραν, όμως, των άμεσων συνεπειών της κρίσης, ακόμα και σε χαμηλότερα ποσοστά η ανεργία και η αεργία των νέων είναι δαπανηρές και καταστροφικές για την κοινωνία.
Το 2013 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο για να εξασφαλιστεί ότι οι νέοι λαμβάνουν ποιοτική προσφορά θέσης εργασίας, συμπληρωματικής εκπαίδευσης ή κατάρτισης εντός τεσσάρων μηνών από τη στιγμή που καθίστανται άνεργοι ή αποχωρούν από την επίσημη εκπαίδευση. Η εν λόγω πρόταση καθορίζει επίσης πώς πρέπει να διαμορφώνεται ένα πρόγραμμα εγγυήσεων για τη νεολαία.
Στην πρόταση απαριθμούνται κατευθυντήριες γραμμές με βάση έξι άξονες - δημιουργία ισχυρών εταιρικών σχέσεων με όλους τους ενδιαφερομένους, εξασφάλιση της έγκαιρης παρέμβασης και της ενεργοποίησης ώστε να αποφευχθεί να βρεθούν οι νέοι ΕΑΕΚ, λαμβάνοντας μέτρα στήριξης που θα επιτρέψουν την ένταξη στην αγορά εργασίας, με πλήρη αξιοποίηση της χρηματοδότησης της Ε.Ε. για το σκοπό αυτό, την αξιολόγηση και τη συνεχή βελτίωση των προγραμμάτων εγγυήσεων για τη νεολαία.
Η πρόταση περιγράφει επίσης τον τρόπο υποστήριξης των δράσεων των κρατών-μελών από την Επιτροπή: με το πλαίσιο χρηματοδότησης της Ε.Ε., την ανταλλαγή ορθών πρακτικών μεταξύ των κρατών-μελών, την παρακολούθηση των ενεργειών των κρατών-μελών στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου και την υποστήριξη δραστηριοτήτων αύξησης της ευαισθητοποίησης.
Η πρόταση συνοδεύεται από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, το οποίο υπεισέρχεται σε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το τι συνιστά «εγγύηση για τη νεολαία», εξετάζει ζητήματα σχετικά με το κόστος και το όφελος των προγραμμάτων αυτών και περιγράφει ένα προς ένα τα συστατικά που απαιτούνται για την επιτυχία των εγγυήσεων για τη νεολαία.
Σύμφωνα με τη συνοδευτική έκθεση, οι νέοι έχουν δεχτεί ιδιαίτερα σοβαρό πλήγμα κατά τη διάρκεια της κρίσης. Είναι ευάλωτοι λόγω των μεταβατικών σταδίων που διανύουν στη ζωή τους, της έλλειψης επαγγελματικής πείρας, της ενδεχόμενης ανεπαρκούς εκπαίδευσης ή κατάρτισής τους, της συχνά περιορισμένης κάλυψης κοινωνικής προστασίας τους, της περιορισμένης πρόσβασης σε χρηματοδοτικούς πόρους και των επισφαλών συνθηκών εργασίας.
Το 30,1% των άνεργων νέων κάτω των 25 ετών είναι άνεργοι για περισσότερους από δώδεκα μήνες. Επιπλέον, ένας αυξανόμενος αριθμός νέων δεν επιδιώκει ενεργά απασχόληση, κάτι που μπορεί να τους αφήσει χωρίς διαρθρωτική στήριξη όσον αφορά την επάνοδό τους στην αγορά εργασίας.
Η έρευνα δείχνει ότι η ανεργία των νέων μπορεί να αφήσει μόνιμα σημάδια, όπως αυξημένο κίνδυνο ανεργίας στο μέλλον, μειωμένα επίπεδα μελλοντικών αποδοχών, απώλεια ανθρώπινου κεφαλαίου, μεταβίβαση της φτώχειας μεταξύ των γενεών ή λιγότερα κίνητρα ίδρυσης οικογένειας, συμβάλλοντας σε αρνητικές δημογραφικές τάσεις.
«Εγγύηση για τη Νεολαία»
Η απόφαση για την πρωτοβουλία «Εγγύηση για τη Νεολαία» συνιστά στα κράτη-μέλη να εξασφαλίζουν ότι όλοι οι νέοι ηλικίας έως 25 ετών λαμβάνουν προσφορά απασχόλησης καλής ποιότητας, συνεχή εκπαίδευση, μαθητεία ή άσκηση εντός τεσσάρων μηνών από τη στιγμή που καθίστανται άνεργοι ή εξέρχονται από την επίσημη εκπαίδευση.
Κατά το σχεδιασμό προγραμμάτων εγγυήσεων για τη νεολαία, τα κράτη-μέλη καλούνται να λαμβάνουν υπόψη σημαντικά ζητήματα, όπως το γεγονός ότι οι νέοι δεν αποτελούν ομοιογενή ομάδα και δεν αντιμετωπίζουν όμοιες κοινωνικές πραγματικότητες, καθώς και τις αρχές της αμοιβαίας υποχρέωσης και την ανάγκη να αντιμετωπισθεί ο κίνδυνος των κύκλων της αεργίας.
Τα προγράμματα εγγυήσεων για τη νεολαία πρέπει να βασίζονται στις ακόλουθες κατευθυντήριες γραμμές, σύμφωνα με τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές συνθήκες, και να λαμβάνουν υπόψη το φύλο και τη διαφορετικότητα των νέων στους οποίους στοχεύουν:
1. Οικοδόμηση προσεγγίσεων που βασίζονται στην εταιρική σχέση
* Να καθοριστεί η δημόσια αρχή που θα είναι υπεύθυνη για τη θέσπιση και τη διαχείριση του προγράμματος εγγύησης για τη νεολαία και για το συντονισμό των εταιρικών σχέσεων σε όλα τα επίπεδα και σε όλους τους τομείς.
* Να εξασφαλίσουν ότι οι νέοι είναι πλήρως ενήμεροι σχετικά με τις υπηρεσίες και την υποστήριξη που είναι διαθέσιμες, με την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των υπηρεσιών απασχόλησης, των παρόχων επαγγελματικού προσανατολισμού, των ιδρυμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης και των υπηρεσιών στήριξης της νεολαίας, και με την πλήρη αξιοποίηση όλων των σχετικών διαύλων πληροφόρησης.
* Να ενισχύσουν τις εταιρικές σχέσεις μεταξύ των εργοδοτών και των σχετικών φορέων της αγοράς εργασίας (υπηρεσίες απασχόλησης, διάφορα κυβερνητικά επίπεδα, συνδικαλιστικές οργανώσεις και υπηρεσίες για τη νεολαία), ώστε να ενισχυθούν η απασχόληση, η μαθητεία και οι δυνατότητες πρακτικής άσκησης για τους νέους.
* Να αναπτύξουν εταιρικές σχέσεις μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών απασχόλησης, υπηρεσιών επαγγελματικού προσανατολισμού και άλλων εξειδικευμένων για τη νεολαία υπηρεσιών (ΜΚΟ, κέντρα και ενώσεις νεολαίας) που συμβάλλουν στην ομαλή μετάβαση από την ανεργία, την αεργία ή την εκπαίδευση στην εργασία.
* Να εξασφαλίσουν την ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων σε όλα τα επίπεδα σχεδιασμού και εφαρμογής των πολιτικών που απευθύνονται στους νέους, καθώς επίσης να προωθήσουν συνέργειες στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών τους για την ανάπτυξη συστημάτων μαθητείας και κατάρτισης.
* Να διασφαλίσουν τη συμμετοχή εκπροσώπων των νέων και/ή των οργανώσεων νεολαίας στο σχεδιασμό και την εφαρμογή των προγραμμάτων εγγυήσεων για τη νεολαία, ώστε να προσαρμοστούν οι υπηρεσίες στις ανάγκες των δικαιούχων και να λειτουργήσουν αυτοί ως πολλαπλασιαστικοί παράγοντες σε δράσεις ευαισθητοποίησης.
2. Εγκαιρη παρέμβαση και ενεργοποίηση
* Να αναπτύξουν αποτελεσματικές στρατηγικές απήχησης σε νέους, με στόχο τη συλλογή και την καταγραφή στις υπηρεσίες απασχόλησης, με έμφαση στους ευάλωτους νέους που αντιμετωπίζουν πολλαπλά εμπόδια (όπως ο κοινωνικός αποκλεισμός, η φτώχεια ή η διακριτική μεταχείριση) και στα άτομα ΕΑΕΚ, και λαμβάνοντας υπόψη τα διαφορετικά περιβάλλοντα προέλευσής τους (ιδίως λόγω φτώχειας, αναπηρίας, χαμηλού μορφωτικού επιπέδου ή εθνοτικής μειονότητας/προέλευσης).
* Να υποστηρίξουν καλύτερα τους νέους και να αντιμετωπίσουν την ενδεχόμενη έλλειψη ευαισθητοποίησης ως προς τις υφιστάμενες προσφορές, να εξετάσουν την καθιέρωση «κομβικών σημείων», δηλαδή μιας οργάνωσης που θα εξασφαλίζει το συντονισμό μεταξύ όλων των συναφών θεσμικών οργάνων και οργανισμών, ιδίως με τη δημόσια αρχή που είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση του προγράμματος εγγύησης για τη νεολαία, έτσι ώστε να είναι δυνατή η ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τους νέους που εγκαταλείπουν το σχολείο, ιδίως για τους νέους που κινδυνεύουν να μην εξασφαλίσουν μια θέση εργασίας ή συμπληρωματικής εκπαίδευσης.
* Να επιτρέψουν στις υπηρεσίες απασχόλησης, μαζί με άλλους εταίρους για τη στήριξη των νέων, την παροχή εξατομικευμένης παροχής συμβουλών και ατομικών σχεδίων δράσης, συμπεριλαμβανομένων των εξατομικευμένων ατομικών καθεστώτων στήριξης, με βάση την αρχή της αμοιβαίας υποχρέωσης σε πρώιμο στάδιο.
3. Μέτρα στήριξης για την ένταξη στην αγορά εργασίας
Α) Δεξιότητες
* Να προσφέρουν σε άτομα που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο και σε νέους χαμηλής ειδίκευσης δυνατότητες επιστροφής στην εκπαίδευση και την κατάρτιση ή εκπαιδευτικά προγράμματα δεύτερης ευκαιρίας, τα οποία παρέχουν μαθησιακά περιβάλλοντα που ανταποκρίνονται στις ειδικές ανάγκες τους και τους δίνουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν τα τυπικά προσόντα που δεν μπόρεσαν να αποκτήσουν.
* Να εξασφαλίσουν ότι οποιαδήποτε δράση που αναλαμβάνεται στο πλαίσιο ενός προγράμματος εγγυήσεων για τη νεολαία, που αποσκοπεί στην ενίσχυση των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων, συμβάλλει στην αντιμετώπιση των υφιστάμενων αναντιστοιχιών και εξυπηρετεί τις ανάγκες σε εργατικό δυναμικό, ιδίως σε σχέση με την «πράσινη» οικονομία, τις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) και την υγειονομική περίθαλψη.
* Να διασφαλίσουν ότι οι προσπάθειες για την ενίσχυση των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων περιλαμβάνουν τις δεξιότητες στις ΤΠΕ και τις ψηφιακές δεξιότητες.
* Να ενθαρρύνουν τα σχολεία (πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια), συμπεριλαμβανομένων των Κέντρων Επαγγελματικής Κατάρτισης και των υπηρεσιών απασχόλησης, να προωθούν και να παρέχουν συνεχή καθοδήγηση σχετικά με την επιχειρηματικότητα και την αυτοαπασχόληση για νέους, συμπεριλαμβανομένων των κύκλων μαθημάτων για την επιχειρηματικότητα.
Β) Μέτρα σχετικά με την αγορά εργασίας
* Να μειώσουν το μη μισθολογικό κόστος της εργασίας, ώστε να ενισχυθούν οι προοπτικές πρόσληψης μεταξύ των νέων.
* Να αξιοποιήσουν στοχοθετημένες και σωστά σχεδιασμένες επιδοτήσεις μισθών και προσλήψεων για να ενθαρρύνονται οι εργοδότες να δημιουργούν νέες ευκαιρίες για τους νέους.
* Να προωθήσουν την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού, ενημερώνοντας τους νέους σχετικά με προσφορές θέσεων εργασίας, περιόδους πρακτικής άσκησης και μαθητείας και τη διαθέσιμη υποστήριξη σε διάφορους τομείς, περιφέρειες και χώρες.
* Να διαθέσουν περισσότερες υπηρεσίες στήριξης της εκκίνησης νέων επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων μέσω της στενότερης συνεργασίας μεταξύ των υπηρεσιών απασχόλησης και των παρόχων στήριξης επιχειρήσεων και (μικρο)χρηματοδότησης.
* Να ενισχύσουν τους μηχανισμούς για τη στήριξη των νέων που εγκαταλείπουν συστήματα ενεργοποίησης και δεν έχουν πλέον πρόσβαση σε παροχές.
Πόροι από το Κοινωνικό Ταμείο
* Από την πλευρά της η Κομισιόν θα ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να κάνουν βέλτιστη χρήση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου για να υποστηρίξουν την οργάνωση και την εφαρμογή προγραμμάτων εγγυήσεων για τη νεολαία ως πολιτικού μέσου για την καταπολέμηση και την πρόληψη της ανεργίας των νέων και του κοινωνικού αποκλεισμού. Επίσης, η Κομισιόν:
* Θα αξιοποιήσει πλήρως το νέο πρόγραμμα για την κοινωνική αλλαγή και την καινοτομία, για να συγκεντρώσει παραδείγματα ορθής πρακτικής σχετικά με τα προγράμματα εγγυήσεων για τη νεολαία σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
* Θα αξιοποιήσει το πρόγραμμα αμοιβαίας μάθησης της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση για να ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να ανταλλάσσουν εμπειρίες και ορθές πρακτικές.
* Θα συνεχίσει να παρακολουθεί και να υποβάλλει τακτικά εκθέσεις για τις εξελίξεις που αφορούν το σχεδιασμό, την εφαρμογή και τα αποτελέσματα προγραμμάτων εγγυήσεων για τη νεολαία στο πλαίσιο του ετήσιου προγράμματος εργασίας του ευρωπαϊκού δικτύου των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης.
* Θα παρακολουθεί την εφαρμογή της παρούσας σύστασης και, μέσω της επιτροπής απασχόλησης, θα καθιερώσει την πολυμερή επιτήρηση της υλοποίησης προγραμμάτων εγγυήσεων, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, θα αναλύει τις επιπτώσεις των εφαρμοζόμενων πολιτικών και θα απευθύνει, ανάλογα με την περίπτωση, ειδικές ανά χώρα συστάσεις στα κράτη-μέλη.
* Θα υποστηρίξει δραστηριότητες ευαισθητοποίησης σχετικά με την καθιέρωση εγγυήσεων για τη νεολαία σε όλα τα κράτη-μέλη, αξιοποιώντας την ευρωπαϊκή δικτυακή πύλη για τη νεολαία και, ιδίως, σε επαφή με τις εκστρατείες ενημέρωσης.
Χρήση των διαρθρωτικών ταμείων με συνεχή βελτίωση όλων των παρεμβάσεων
Σημαντική θα είναι η συμβολή του νέου ΕΣΠΑ στην αντιμετώπιση της ανεργίας και στην αύξηση της απασχόλησης. Συγκεκριμένα, θα γίνει πλήρης και βέλτιστη χρήση των χρηματοδοτικών μέσων της πολιτικής συνοχής, την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020, για την υποστήριξη της καθιέρωσης προγραμμάτων εγγυήσεων για τη νεολαία.
Για το σκοπό αυτό, να εξασφαλίσουν την απόδοση της απαραίτητης προτεραιότητας και των αντίστοιχων πόρων για την υποστήριξη του σχεδιασμού και της υλοποίησης των προαναφερθέντων μέτρων, συμπεριλαμβανομένων των δυνατοτήτων χρηματοδότησης στοχευμένων επιδοτήσεων προσλήψεων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.
Επίσης, μέγιστη αξιοποίηση της χρηματοδότησης που είναι ακόμη διαθέσιμη από την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013. Κατά την προετοιμασία των προς χρηματοδότηση από την Ε.Ε. σχεδίων για την περίοδο 2014-2020, να δώσουν την απαραίτητη προσοχή στους ειδικούς στόχους που σχετίζονται με την εφαρμογή των εγγυήσεων για τη νεολαία και να περιγράψουν στα επιχειρησιακά προγράμματα τις δράσεις που πρέπει να υποστηριχθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, ιδίως αυτές που αφορούν τη βιώσιμη ενσωμάτωση νέων ΕΑΕΚ στην αγορά εργασίας και στηρίζουν νέους επιχειρηματίες και επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας και την αντίστοιχη συμβολή τους στους συγκεκριμένους στόχους.
Oι αρμόδιες υπηρεσίες καθίστανται υπεύθυνες:
* Να παρακολουθούν και να αξιολογούν όλες τις δράσεις και τα προγράμματα της εγγύησης για τη νεολαία, έτσι ώστε να μπορούν να αναπτυχθούν περισσότερες τεκμηριωμένες πολιτικές και παρεμβάσεις με βάση το τι λειτουργεί και τι όχι, πού και γιατί, διασφαλίζοντας με αυτό τον τρόπο την αποτελεσματική χρήση των πόρων και τη θετική απόδοση των επενδύσεων. Να διατηρούν ενημερωμένη επισκόπηση του ύψους της χρηματοδότησης που διατίθεται για τη σύσταση και την εφαρμογή της εγγύησης για τη νεολαία, ιδίως στο πλαίσιο των επιχειρησιακών προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής.
* Να προωθήσουν δραστηριότητες αμοιβαίας μάθησης σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο μεταξύ όλων των εμπλεκομένων στην καταπολέμηση της ανεργίας των νέων, έτσι ώστε να βελτιωθούν ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μελλοντικών προγραμμάτων εγγυήσεων για τη νεολαία.
*Να ενισχύσουν την ικανότητα όλων των ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών υπηρεσιών απασχόλησης, που συμμετέχουν στο σχεδιασμό και την αξιολόγηση προγραμμάτων εγγυήσεων για τη νεολαία, έτσι ώστε να εξαλειφθεί κάθε εσωτερικό και εξωτερικό εμπόδιο που συνδέεται με την πολιτική και τον τρόπο ανάπτυξης των προγραμμάτων.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΛΟΣ - [email protected]
