Λες και όλα τα γεγονότα, αλλά και τα υπόγεια ρεύματα, ήρθαν να συσσωρευθούν σ' αυτό το τέλος του χρόνου.
Δείτε το (κατ' ευφημισμόν) πολιτικό σκηνικό μας: Οι διαβόητοι καλοί αστοί των «58» συνεχίζουν την πορεία τους, με όλους διαγκωνιζόμενους ποιος θα τους καπελώσει/ποιος θα τους καθοδηγήσει - έσπευσε πρώτος ο Κώστας Σημίτης, ακολουθεί ένα φωτεινό νέφος σημαντικών ανθρώπων (Τάσος Γιαννίτσης, για παράδειγμα), κατέφθασε με τη γνώριμή του ορμητικότητα ο Βαγγέλης Βενιζέλος (που θεωρεί αυτονόητη την κυριαρχία), ουσιαστικά θέτουν υποψηφιότητα και οι πιο διαλλακτικοί της ΔΗΜΑΡ (Σπύρος Λυκούδης - Ανδρέας Παπαδόπουλος).
Την ίδια στιγμή, το ΠΑΣΟΚ που άλλοτε έγραφε ιστορία τώρα γράφει πικρή κωμωδία, με τους «11» (προσέξτε: δεν ανήκουν στην «Κίνηση των 75») να αμφισβητούν τη διαδικασία λήψεως αποφάσεων του Βαγγέλη Βενιζέλου -φαντασθείτε μέλη της Curia να κάνουν υποδείξεις στον Πάπα!- και με την κάθοδο στις ευρωεκλογές υπό το λάβαρο των Ευρωσοσιαλιστών να επιχειρείται να κρυφτεί η απόλυτη αμηχανία.
Α, ναι, υπάρχει και η ΔΗΜΑΡ: εδώ, το σκηνικό στήθηκε σε Συνέδριο, με εσωτερική συγκινησιακή ένταση που έφθασε σε οριακά επίπεδα, κι άντε μετά να περπατήσεις πολιτικά.
Αν αυτά συμβαίνουν στον συμπιεσμένο χώρο ανάμεσα σε (παραζαλισμένα) κυβερνώσα ΝΔ και εργωδώς (πλην αμήχανα) ετοιμαζόμενο να γευτεί την εξουσία ΣΥΡΙΖΑ, σαλεύει ο νους όταν αναλογίζεται την αναταραχή στους κυρίως πολιτικούς χώρους.
Εκεί, δηλαδή, όπου παίζεται το αύριο (πλην του σκοτεινού νέφους της Χρυσαυγής). Πώς λοιπόν η ΝΔ να μη στήνει για τον εαυτό της/για τους δικούς της τη μαγική εικόνα του πρωτογενούς πλεονάσματος ως φαρμάκου «διά πάσαν νόσον κ.λπ.», ο δε ΣΥΡΙΖΑ να μην κρεμιέται ακόμη περισσότερο από την εικόνα της δυναμικής/αντιπαραθετικής επαναδιαπραγμάτευσης;
«Φυσικά», δε, από κοντά και ο χώρος μας, του Τύπου, των μίντια, που οικονομικά αποστραγγισμένος και πολιτικά αποξενωμένος «πάει να βγάλει ανάγνωσμα» (ή θέαμα), μπας και κρατήσει κάτι από τη μνήμη εποχών όπου καθοδηγούσε τα πράγματα...
Η πραγματική οικονομία, η καταβύθισή της και οι επιχειρήσεις
Ζητούμε συγγνώμη από τον αναγνώστη που ξεκινήσαμε, γιορτάρες μέρες, με τους πολιτικούς και το σινάφι τους/μας. Δεν το αξίζουν, όμως τι να κάνουμε; Υπάρχουν!
Ολες αυτές οι καντρίλιες -από κοντά και το θέατρο σκιών των «σκληρών διαπραγματεύσεων με την τρόικα», που μια πέφτουν έξω και μια ολοκληρώνονται θριαμβικά έγκαιρα για τα δελτία των οκτώ- δεν μπορούν να εκτοπίσουν από το προσκήνιο μια βιομηχανική παραγωγή που (ξανα)βούτηξε με πάνω από -5%, τις εξαγωγές που έπεσαν, τώρα, κατά περισσότερο από -12%, την ανεργία που φιλότιμα προσπαθεί να φθάσει το αδιανόητο 28%.
Αυτά τα στοιχεία της πραγματικής πραγματικότητας, μας ξανάφεραν στον νου τη φιγούρα του Ανχελ Γκουρία -του γενικού γραμματέα του ΟΟΣΑ- που βρισκόταν τελευταίως στην Αθήνα - και ο οποίος προσπάθησε να περάσει σημαντικά μηνύματα στην (αδιάβροχη) δημόσια σκηνή μας.
Καθώς ο Γκουρία, ως υπουργός Οικονομικών του Μεξικού, είχε χειριστεί μια κρίση -και φάσεις χρεοκοπίας- με πυρήνα χρηματοπιστωτικό, τον ρωτούσαμε για τους χειρισμούς του τραπεζικού αδιεξόδου.
Απαντούσε με προσήνεια, όμως στο τέλος επέμεινε: «Προσέξτε όμως τη στιγμή που όλα αυτά θα μεταφρασθούν σε μια απότομη πτώση της πραγματικής σας οικονομίας».
Για μια τέτοια πτώση, εξηγούσε, φορείς όπως το ΔΝΤ είχαν/έχουν διαθέσιμη «συνταγή» (και θα προσθέταμε, μαθητευόμενοι μάγοι, σαν των Βρυξελλών, θα έχουν πάντα πρόθυμη κάποια δογματική θεωρία) για χώρες όπως της Βαλτικής ή της τέως Ανατολικής Ευρώπης, ή πάλι για χώρες όπως της Λατινικής και Κεντρικής Αμερικής.
Για χώρες όμως «κλειδωμένες» σε νομισματική ζώνη -και μάλιστα σε νομισματική ζώνη σαν την άκριτη Ευρωζώνη «μας»- κανείς δεν διαθέτει συνταγή.
Να μας συμπαθάει, αλλά τον καιρό του έχασε ο Αλέξης Τσίπρας εγχειρίζοντας paper για την ελληνική κρίση στον Ολι Ρεν. Η «Ευρώπη» δεν θέλει να καταλάβει, δεν είναι ότι δεν γνωρίζει τι της (=μας) συνέβη!
Υπ' αυτήν την έννοια, έχει πρώτιστη σημασία να κατανοηθεί ότι μόνη ελπίδα να παραμείνει επιπλέουσα η ελληνική οικονομία -στην πραγματικότητα, όχι στις φαντασιώσεις ή στις ειδήσεις των οκτώ, επαναλαμβάνουμε- είναι να στηριχθεί ό,τι απομένει από μεσαίες κυρίως επιχειρήσεις που καταφέρνουν να υπάρχουν ακόμη.
Σ' αυτές και σ' αυτές μόνο στηρίζεται το να μείνουν μερικές ακόμη εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι με απασχόληση: ανασφαλείς θέσεις εργασίας, όλο και λιγότερο πληρωμένες, με καθυστερήσεις ενδεχομένως, με πρόβλημα στα ασφαλιστικά - αλλά χωρίς την υπερήφανη ένταξη στο 1.375.000 των (επισήμως) ανέργων!
Ακόμη περισσότερο, σ' αυτές και μόνον τις επιχειρήσεις στηρίζεται το ενδεχόμενο να υπάρξει επενδυτική δραστηριότητα - προσοχή!...- σε μια κλίμακα που να μπορεί να «σηκώσει» μετά το 2014 την οικονομία: καλοί οι σεΐχηδες και οι Γερμανοί και οι Κινέζοι και οι Ισραηλοαμερικανοί, καλοί και οι σχεδιασμοί επί χάρτου για τα διάφορα ΕΣΠΑ και επενδυτικά ταμεία, πλην όμως τα 15 δισ. το χρόνο (το χρόνο!) που χρειάζονται για να μη μείνουμε στο βάλτο της ύφεσης μόνο από το εγχώριο δυναμικό θα προκύψουν - αν προκύψουν.
Η απομόχλευση, το παιχνίδι με το πνίξιμο και ο Χριστόφορος Πισσαρίδης
Δυστυχώς, η αγωνιώδης προσπάθεια του εγχώριου τραπεζικού συστήματος να σώσει ό,τι μπορεί από τον εαυτό του -υπό τα αυτάρεσκα μάτια και τις καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, του οικονομικού επιτελείου, των Βρυξελλών (ακόμη και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος κάθε τόσο εμφανίζεται επί σκηνής, να βάλει μια πιο φαιδρή νότα...)- έχει οδηγήσει πλέον την πρακτική της απομόχλευσης/deleveraging σε περιοχές κοντά στον πνιγμό.
Τι θα πει αυτό; Θα πει ότι ασκούνται πιέσεις σε βιώσιμες επιχειρηματικές μονάδες, είτε να αποπληρώσουν είτε να πάνε να πνιγούν.
Οι οποίες πιέσεις, ανάλογες με της Εφορίας ή του ΙΚΑ/ΟΑΕΕ, προερχόμενες ειδικά από τις τράπεζες, μπορεί και να... πετύχουν! Το αποτέλεσμα θα είναι, ακριβώς, το stall της πραγματικής οικονομίας.
Τα δελτία των οκτώ -και ο περιφερόμενος θίασος των πολιτικών- θα ξεκινήσουν νέο μοιρολόι, όμως η έρημος της οικονομίας θα έχει γεμίσει από νέα θύματα.
Πριν απορήσει κανείς από την πτώση των εξαγωγών («πτωτικό ρεκόρ 4ετίας», λέει), αξίζει να διερωτηθεί τι θα πει «εξάγω». Σήμερα.
Θα πει προχρηματοδοτώ εξ ιδίων την παραγωγή, θα πει χρηματοδοτώ το χρόνο αναμονής της επιστροφής ΦΠΑ - χώρια που όλο και κάποιος θα με επισκεφθεί να κάνει τον αυστηρό έλεγχο της τήρησης των διαδικασιών κ.λπ.
Να στραφώ στην τράπεζά μου; Μα... θα πέσουν κάτω από τα γέλια. Αν δεν μου ζητήσουν κάποια πρόσθετη εξασφάλιση, κάποιο οικογενειακό ακίνητο, γιατί εκείνη η παλιά πιστωτική γραμμή...
Και καλά η στροφή προς τις εξαγωγές -όχι αναγκαστικά προϊόντων, ακόμη περισσότερο υπηρεσιών-, αλλά η ίδια η διατήρηση της όποιας παραγωγής;
Ορθότατα επεσήμαινε ο Γερμανός πρέσβης Wolfgang Dold στο πρόσφατο στρογγυλό τραπέζι της «Ν» ότι όταν ελληνικές επιχειρήσεις λειτουργούν στο 30% ή στο 40% του δυναμικού τους, εκείνο που προέχει δεν είναι η όποια ξένη επενδυτική βοήθεια αλλά η ανάκτηση αυτής της παραγωγής.
Αλλά κι εδώ, άμα στραφεί κανείς στην τράπεζά του για χρηματοδότηση, τι θα συναντήσει;
Στην καλύτερη περίπτωση, την αυστηρή/γυμνασιαρχική ερώτηση: «Εσείς, από την προσωπική σας περιουσία, πόσα θα βάλετε;».
Αυτό, όταν ήμασταν παιδιά, το λέγαμε «πατητή»: πνίγεις τον άλλο όταν πάει να πάρει ανάσα...
...Κοιτάζοντας από λίγο πιο ψηλά το ίδιο πράγμα, φθάνει κανείς στη διάγνωση του αδιεξόδου το οποίο πρόσφατα κατέγραψε ο Χριστόφορος Πισσαρίδης - μετά τον Μάριο Ντράγκι και την Κριστίν Λαγκάρντ.
Σε μια κίνηση διανοητικής εντιμότητας, αλλά με πολιτικό βάρος που δεν θα βραδύνουμε να το δούμε στα επόμενα βήματα της «Ευρώπης», εκφώνησαν δημόσια πτυχές του αδιέξοδου στο οποίο η ίδια η Ευρωζώνη κλείνεται. (Και πέταξε το κλειδί έξω.)
Ο Πισσαρίδης -μένουμε σ’ αυτόν, γιατί ο λόγος του, πάντα ήπιος, είχε και μια συναισθηματική νότα- αναγνώρισε ότι η Ευρωζώνη, στην οποία επιχειρηματολόγησε ότι όφειλε να προσχωρήσει η χώρα του, η Κύπρος, αν δεν αναθεωρήσει άμεσα την πολιτική της (που δημιουργεί συνολικά μια χαμένη γενιά, μέσω της ανεργίας), δηλαδή αν οι πιο ισχυρές χώρες δεν αναλάβουν δράση δημοσιονομικά/νομισματικά, τότε θα οδηγηθεί σε dismantling.
(Πείτε το διάλυση, πείτε το αποικοδόμηση, πείτε το αποσυναρμολόγηση. Πάντως κάτι.)
A.Δ. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΗΣ - [email protected]
