Πλεόνασμα παρουσίασε το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τον Σεπτέμβριου του 2004, σε αντίθεση με τα ελλείμματα, που είχαν παρατηρηθεί κατά τους αντίστοιχους μήνες των δύο προηγούμενων ετών.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), η βελτίωση αυτή οφείλεται κυρίως στη σημαντική άνοδο του πλεονάσματος του ισοζυγίου των υπηρεσιών και – σε μικρότερο βαθμό – στην άνοδο του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταβιβάσεων και τον περιορισμό του ελλείμματος του ισοζυγίου των εισοδημάτων. Αντίθετα, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου διευρύνθηκε.
Ειδικότερα, η διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος οφείλεται αφενός στην αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου των αγαθών εκτός καυσίμων και αφετέρου στην άνοδο των καθαρών πληρωμών για εισαγωγές καυσίμων, η οποία αντανακλά τη σημαντική αύξηση της τιμής του πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά.
Το πλεόνασμα του ισοζυγίου των υπηρεσιών παρουσίασε σημαντική βελτίωση, η οποία οφείλεται στην άνοδο των καθαρών εισπράξεων όλων των κατηγοριών υπηρεσιών.
Σημειώνεται, ότι το ισοζύγιο των «λοιπών» υπηρεσιών επηρεάστηκε ευνοϊκά το Σεπτέμβριο από την αύξηση των εισπράξεων που αφορούσαν υπηρεσίες (κυρίως τηλεοπτικά δικαιώματα) σχετιζόμενες με τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων και ότι οι ακαθάριστες εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες αυξήθηκαν κατά 10,1%.
Το έλλειμμα του ισοζυγίου εισοδημάτων περιορίστηκε λόγω της μείωσης των καθαρών πληρωμών για τόκους, μερίσματα και κέρδη. Τέλος, η άνοδος του πλεονάσματος του ισοζυγίου μεταβιβάσεων αντανακλά την αύξηση των καθαρών μεταβιβάσεων από την ΕΕ προς τη γενική κυβέρνηση.
Το εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2004 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών περιορίστηκε σημαντικά (κατά 2.049 εκατ. ευρώ) σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2003 και διαμορφώθηκε σε 2.969 εκατ. ευρώ.
Η εξέλιξη αυτή αντανακλά κυρίως τη μεγάλη άνοδο του πλεονάσματος του ισοζυγίου των υπηρεσιών και δευτερευόντως την αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταβιβάσεων.
Οι αυξήσεις αυτές καθώς και η μικρή μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου των εισοδημάτων υπεραντιστάθμισαν τη σημαντική διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος. Το εμπορικό έλλειμμα αυξήθηκε κατά 2.100 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2003.
Ειδικότερα, η κατά 2.615 εκατ. ευρώ (ή 12,6%) αύξηση της δαπάνης για εισαγωγές αγαθών εκτός καυσίμων υπερκάλυψε την κατά 964 εκατ. ευρώ (ή 13,5%) άνοδο των αντίστοιχων εισπράξεων από εξαγωγές, ενώ, οι καθαρές πληρωμές για εισαγωγές καυσίμων αυξήθηκαν κατά 450 εκατ. ευρώ.
Εξάλλου, το πλεόνασμα του ισοζυγίου των υπηρεσιών διευρύνθηκε κατά 3.310 εκατ. ευρώ, γεγονός που οφείλεται κυρίως στη μεγάλη αύξηση των καθαρών εισπράξεων από μεταφορικές υπηρεσίες (κυρίως ναυτιλιακές) κατά 2.210 εκατ. ευρώ.
Σε μικρότερο βαθμό η διεύρυνση του πλεονάσματος προκύπτει από την άνοδο των καθαρών εισπράξεων από ταξιδιωτικές υπηρεσίες κατά 690 εκατ. ευρώ (οι ακαθάριστες εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες αυξήθηκαν στο εννεάμηνο κατά 840 εκατ. ευρώ ή 10,4%) και την εμφάνιση μικρού πλεονάσματος στο ισοζύγιο των «λοιπών» υπηρεσιών (έναντι των ελλειμμάτων τα οποία καταγράφηκαν τις αντίστοιχες περιόδους των δύο προηγούμενων ετών), το οποίο οφείλεται στις (σχετιζόμενες με την διεξαγωγή των Ολυμπιακών αγώνων) αυξημένες εισπράξεις της κατηγορίας αυτής κατά τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 2004.
Τέλος, η άνοδος του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταβιβάσεων κατά 780 εκατ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στην αύξηση κατά 1.036 εκατ. ευρώ (ή 25,0%) των εισπράξεων της γενικής κυβέρνησης (κυρίως μεταβιβάσεων από την ΕΕ), η οποία ήταν πολύ μεγαλύτερη από την αύξηση κατά 207 εκατ. ευρώ των πληρωμών της γενικής κυβέρνησης (κυρίως προς την ΕΕ).
Ισοζύγιο Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών
Τον Σεπτέμβριο του 2004 στην κατηγορία των άμεσων επενδύσεων καταγράφηκαν δύο αξιοσημείωτες κινήσεις: πρώτον, εκροή 68 εκατ. ευρώ για την εξαγορά από την ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΑΒΕΕ της εταιρίας κινητής τηλεφωνίας στο Ουζμπεκιστάν και, δεύτερον, εισροή 55 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο της εξαγοράς της ΚΩΤΣΟΒΟΛΟΣ ΑΕ από την DIXONS.
Στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου, η εισροή κεφαλαίων μη κατοίκων, ύψους 1.585 εκατ. ευρώ, για τοποθετήσεις κυρίως σε τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου και δευτερευόντως σε μετοχές ελληνικών επιχειρήσεων, αντισταθμίστηκε κατά το μεγαλύτερο μέρος της από την εκροή κεφαλαίων, ύψους 1.177 εκατ. ευρώ, οφειλόμενη κυρίως στην αύξηση των τοποθετήσεων κατοίκων σε ομόλογα έκδοσης μη κατοίκων και χρηματοοικονομικά παράγωγα.
Τέλος, όσον αφορά τις «λοιπές» επενδύσεις, η μείωση των απιτήσεων κατοίκων από μη κατοίκους κατά 2.010 εκατ. ευρώ (λόγω του περιορισμού των καταθέσεων και των τοποθετήσεων σε repos στο εξωτερικό από εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα και θεσμικούς επενδυτές) υπεραντισταθμίστηκε από τη μείωση (κατά 2.103 εκατ. ευρώ) των υποχρεώσεων κατοίκων έναντι μη κατοίκων.
Το εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2004 οι άμεσες επενδύσεις στην Ελλάδα από μη κατοίκους ανήλθαν σε 1.013 εκατ. ευρώ, ενώ οι άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό από κατοίκους Ελλάδος έφθασαν τα 386 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα η καθαρή εισροή στην κατηγορία των άμεσων επενδύσεων να διαμορφωθεί σε 626 εκατ. ευρώ.
Την ίδια περίοδο σημειώθηκε σημαντική καθαρή εισροή ύψους 11.168 εκατ. ευρώ στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου, η οποία αντανακλά κυρίως την εισροή κεφαλαίων για τοποθετήσεις μη κατοίκων σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου (16.697 εκατ. ευρώ), η οποία υπερκάλυψε την αντίστοιχη εκροή κεφαλαίων κατοίκων για τοποθετήσεις σε ομόλογα του εξωτερικού (6.964 εκατ. ευρώ).
Τέλος, στην κατηγορία των «λοιπών» επενδύσεων η καθαρή εκροή 8.502 εκατ. ευρώ συνδέεται κυρίως με τη σημαντική εκροή για καταθέσεις και τοποθετήσεις εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων σε repos στο εξωτερικό, ύψους 8.574 εκατ. ευρώ, καθώς και - σε μικρότερο βαθμό - με την εκροή κεφαλαίων για την εξόφληση δανείων (1.143 εκατ. ευρώ) που είχαν χορηγηθεί από μη κατοίκους σε κατοίκους.
Οι εκροές αυτές υπεραντιστάθμισαν την εισροή κεφαλαίων για καταθέσεις και τοποθετήσεις σε repos από μη κατοίκους (1.251 εκατ. ευρώ).
Στο τέλος Σεπτεμβρίου του 2004 τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας διαμορφώθηκαν σε 3,2 δισεκ. ευρώ. (Υπενθυμίζεται ότι, ήδη από τους πρώτους μήνες του 2003, η Τράπεζα της Ελλάδος άρχισε να διαφοροποιεί τη σύνθεση του χαρτοφυλακίου της, μειώνοντας τις τοποθετήσεις της σε νομίσματα χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ, τα οποία περιλαμβάνονται στα συναλλαγματικά διαθέσιμα, και αυξάνοντας εκείνα τα στοιχεία του ενεργητικού της που έχουν υψηλότερες αποδόσεις ή είναι εκφρασμένα σε ευρώ - κυρίως ομόλογα κρατών-μελών της ζώνης του ευρώ, τα οποία δεν περιλαμβάνονται στα συναλλαγματικά διαθέσιμα.
Δεδομένου ότι έχει μειωθεί η ανάγκη για διατήρηση υψηλών αποθεμάτων σε ξένα νομίσματα, με τον τρόπο αυτό η Τράπεζα της Ελλάδος βελτιώνει την αποδοτικότητα των επενδύσεών της.
Όπως έχει σημειωθεί επανειλημμένα, από την ένταξη της Ελλάδος στη ζώνη του ευρώ τον Ιανουάριο του 2001 τα συναλλαγματικά διαθέσιμα, σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, περιλαμβάνουν μόνο το νομισματικό χρυσό, τη «συναλλαγματική θέση» στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τα «ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα» και τις απαιτήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος σε ξένο νόμισμα έναντι κατοίκων χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ.
Αντίθετα, δεν περιλαμβάνουν τις απαιτήσεις σε ευρώ έναντι κατοίκων χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ, τις απαιτήσεις σε συνάλλαγμα και σε ευρώ έναντι κατοίκων χωρών της ζώνης του ευρώ, και τη συμμετοχή της Τράπεζας της Ελλάδος στο κεφάλαιο και στα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ.)
Σημείωση: Τα στατιστικά στοιχεία για το Ισοζύγιο Πληρωμών του μηνός Οκτωβρίου 2004 θα ανακοινωθούν στις 17 Δεκεμβρίου 2004.
