Αναδημοσίευση από τη Ναυτεμπορική
Την καλύτερη περιγραφή της κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει όλο το πολιτικό σύστημα την έχει δώσει -για μιαν ακόμη φορά!- ο Κώστας Λαλιώτης, αν κι εκείνος μιλούσε αρχικά (και δηλητηριωδώς εύστοχα) για το ΠΑΣΟΚ. Είναι σήμερα το πολιτικό σύστημα, με τις άγαρμπα σκηνοθετημένες κόντρες, σαν ένα αναβράζον δισκίο. Κάνει φασαρία. Φουρφουρίζει. Αλλά είναι μέσα σ’ ένα κλειστό ποτήρι. Διαλύεται, χάνεται μέσα στο υγρό. (Και παριστάνει ότι αυτή του η διάλυση έχει ιαματικές ικανότητες.)
Επειδή αυτή η εικόνα, αυτή η κατάσταση φέρνει αρκετά προς το ασόβαρο, θα προτείναμε στον αναγνώστη να κάνει μιαν άλλη διαδρομή. Ξεκινάμε μ’ ένα εκ πρώτης όψεως άσχετο ερώτημα:
Τι το κοινό μπορεί να έχουν ο Γιάννης Στουρνάρας με τον Θόδωρο Παπαλεξόπουλο, σήμερα; Παλιότερα υπήρχε σχέση - άμεση: Ο Θ. Παπαλεξόπουλος ήταν που επέλεξε τον Γ. Στουρνάρα, έπειτα από μια ενδιαφέρουσα διαδρομή (βασικός συντελεστής της πορείας προς το ευρώ, ως πρόεδρος του ΣΟΕ· ύστερα στη διοίκηση της Εμπορικής ως διάδοχος Προβόπουλου την οποία «φόρεσε» στους Γάλλους· ύστερα στην ανοιχτή αγορά, πάντα όμως με σαφή δημόσιο λόγο), για να αναλάβει επιστημονικός υπεύθυνος και εν συνεχεία γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ. Το οποίο μέσα σε λίγα χρόνια αναδείχθηκε όχι απλώς σε βασική δεξαμενή σκέψης -που ήταν- αλλά κυρίως σε πόλο της δημόσιας συζήτησης για τις διαρθρωτικές αλλαγές. Αλλες στιγμές, όπως όταν έδινε βήμα στους ανθρώπους που διαχειρίστηκαν κρίσεις χρέους «αλλού», π.χ. στην Αργεντινή, είχε λειτουργία σχεδόν προφητική· άλλες στιγμές, όπως όταν βοηθούσε και εμπέδωνε τις επαφές με την Κίνα, άνοιγε πρακτικούς δρόμους· άλλες πάλι, όπως όταν έπαιζε με την πώληση/αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας -σχέδιο συγγενικό με το EUREKΑ της Roland Berger, το θυμάστε;-, οδηγούσε τη συζήτηση σε πορεία πάνω σε λεπτό στρώμα πάγου (δείτε τώρα το δύσμοιρο το ΤΑΙΠΕΔ...).
Τι νόημα έχει σήμερα -πρακτικά- η συζήτηση για την κοινωνία των πολιτών;
Αν αυτή υπήρξε η διαδρομή του Γιάννη Στουρνάρα, ας θυμίσουμε κάτι από εκείνην του Θόδωρου Παπαλεξόπουλου. Στην κορυφή της «ΤΙΤΑΝ» των Κανελλόπουλων επί δεκαετίες, που λειτούργησε σαν φυτώριο εργασιακών σχέσεων νέας εποχής, περιβαλλοντικής λογικής αλλά και ασφάλειας των χώρων εργασίας, εξωστρέφειας (από ΗΠΑ και Αίγυπτο μέχρις Αλβανία και Βουλγαρία), έγινε περισσότερο γνωστός ως ηγετική/καθοδηγητική φιγούρα στο ΣΕΒ. Εκεί ακριβώς, στο γύρισμα της δεκαετίας του ‘70, δημιουργήθηκε το ΙΟΒΕ. Αλλά πιστώνεται και έναν όλο και ευρύτερο κύκλο «ανοίγματος», από τις πρωτοβουλίες της UNICEF στις Βρυξέλλες και του European Business Roundtable μέχρι την ελληνοτουρκική συνεργασία επί TUSIAD, με Νταβός κ.λπ.
Σαν απόληξη, λοιπόν, αυτής της διαδρομής, βρέθηκε ο Θ. Παπαλεξόπουλος να έχει ιδρύσει την Κίνηση Πολιτών για μια Ανοικτή Κοινωνία -όπου συνεργάστηκε στενά με τον Λεωνίδα Κύρκο, όπως σήμερα με τον Τάκη Πικραμμένο ή τον Βασίλη Ράπανο- σε μια προσπάθεια να οικοδομηθεί, ήδη από τη δεκαετία του ‘90, κάτι που να λειτουργεί «υπό ελληνικές συνθήκες» σαν κίνημα κοινωνίας πολιτών. Εδρασε αρχικά περισσότερο με έμφαση στα περιβαλλοντικά, ύστερα στα θέματα δημόσιας διοίκησης/δικαιοσύνης, αρκετά στα εκπαιδευτικά και στα ευρωπαϊκά.
Αλλά ας αρχίσουμε να προσγειώνουμε το επιχείρημα σ’ εκείνο που (νομίζουμε ότι) θέλουμε να δείξουμε: έκανε μιαν ιδιαίτερη παρουσίαση στο κοινό που έχει κατορθώσει και συγκεντρώνει κάθε τόσο το ALBA -που και σ’ αυτού την ίδρυση βρίσκει κανείς καταλύτη τον Παπαλεξόπουλο- με κοινό κατά κύριο λόγο σπουδαστές, ή πάλι ανθρώπους της νέας γενιάς. Η παρουσίαση Παπαλεξόπουλου, με τον συνηθισμένο χαμηλών τόνων τρόπο του, κάλυψε τη γνώριμη σε όσους παρακολουθούν τις εργασίες της Κίνησης Πολιτών σειρά αδυναμιών και δυσλειτουργιών της σημερινής Ελλάδας (Ψέματα: της Ελλάδας των πολλών τελευταίων δεκαετιών, που σταδιακά και πεισματικά μας εγκατέστησε στα σημερινά αδιέξοδα). Περιέγραψε τα φαινόμενα της γραφειοκρατικής αγκύλωσης· της πληθωρικής (και αυτοτροφοδοτούμενης και ανυποχώρητης) ανάπτυξης του δημοσίου τομέα· της κακονομίας που προέρχεται από την πολυνομία και που οδηγεί στην ανομία· των αδιεξόδων που έχουν χτιστεί στη λειτουργία της Δικαιοσύνης, με πλήθος παραδείγματα και λεπτομέρειες - που μέσα τους ζούμε, πλην κοντεύουμε από μιθριδατισμό όχι μόνο να μην εξεγειρόμαστε μ’ αυτά, αλλά σχεδόν και να μην τα παρατηρούμε.
Πάντα με την έμφαση όχι στην επισήμανση και την περιγραφή -την γκρίνια, όπως ο ίδιος την αποκαλεί- αλλά στην προσπάθεια «κάπως να κινηθούν τα πράγματα», ο Θ. Παπαλεξόπουλος έφερε πάλι στο προσκήνιο τη μόνη, κατά την αντίληψή του, λύση: την ενεργοποίηση των πολιτών. Και την απλούστευση... Στην -αυτονόητη- παρατήρηση ότι η κλειστότητα του πολιτικού συστήματος «εγγυάται» ότι τίποτε δεν θα αλλάξει, απαντούσε με την παρατήρηση ότι και ο αγρότης που σπέρνει δεν έχει την εγγύηση -καμιά εγγύηση!- ότι θα βλαστήσει εκείνο που έσπειρε. Εχουμε όμως «την υποχρέωση της σποράς».
Ποιο το ενδιαφέρον; Οτι το κοινό που περιγράψαμε -το οποίο ουσιαστικά η εισήγηση Παπαλεξόπουλου καλούσε να ξεκουνηθεί-, ένα ακροατήριο μαθημένο σε εισηγήσεις πολύ πιο τεχνικές, οικονομικής ανάλυσης ή διοίκησης επιχειρήσεων, η προσέγγιση αυτή σαν κάτι να ξύπνησε: μια συνειδητοποίηση, μια προοπτική. Φάνηκε αυτό στις ερωτήσεις/παρεμβάσεις. Οχι ότι «βρέθηκε η λύση»: αυτά δεν υπάρχουν! Αλλά τουλάχιστον η ευαισθητοποίηση δεν αποκλείεται. Σημαντικό αυτό.
Πάμε τώρα πίσω, προς την κατεύθυνση του Γιάννη Στουρνάρα. Αυτός, πέραν του ότι βρίσκεται άγαρμπα συμπιεσμένος ανάμεσα στα πολλαπλά αντάρτικα της κυβέρνησης Σαμαρά, δηλαδή ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, και στην καινούργια φάση αδιαλλαξίας της τρόικας, συναπάντησε εξ ονόματος της Ελλάδας μια νέα προσέγγιση/πρόταση/συνταγή: του ΟΟΣΑ. Βρέθηκε στην Αθήνα -να παρουσιάσει στην ελληνική κυβέρνηση τρεις εκθέσεις: τη βασική του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα για τον Γ. Στουρνάρα, μία με διαρθρωτικές επισημάνσεις για τον Κ. Χατζηδάκη και μία για το δημόσιο τομέα ειδικά για τον Κυρ. Μητσοτάκη- ο βετεράνος γεν. διευθυντής του ΟΟΣΑ Ανχελ Γκουρία.
Οι βασικές προβλέψεις του Οργανισμού των Βρυξελλών για την πορεία της ελληνικής οικονομίας ήταν δυσμενέστερες από εκείνες που πείσαμε τις Βρυξέλλες να υιοθετήσουν: συνεχιζόμενη κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας για το 2014, με «κολλημένη» την ανεργία (από το 27,2% στο 27,1%!). Αυτό δεν μας άφησε, ως χώρα, να εκμεταλλευτούμε τις τοποθετήσεις Γκουρία - ανθρώπου που ως υπουργός Οικονομικών του Μεξικού έχει αντιμετωπίσει τη χρεοκοπία/την αναδιάρθρωση δημόσιου χρέους της χώρας του, με τις ΗΠΑ απέναντι. Αυτό, άλλωστε, έκανε τον Γ. Στουρνάρα να διαφωνήσει με τις προβλέψεις αυτές -μεταξύ άλλων- για τη διατήρηση της ύφεσης και το 2014 και τις προβολές του χρέους κ.λπ. Ελεγε: «Βέβαια τα οικονομικά δεν είναι ακριβής επιστήμη, δεν είναι κβαντομηχανική, και όλα τα πράγματα εξαρτώνται από υποθέσεις. Εχω δει και πολύ πιο αισιόδοξες προβλέψεις...».
Καλή η προσπάθεια - όμως η επιλογή της κβαντομηχανικής για να χτιστεί παρομοίωση, λάθος! Γιατί; «Οι μαθηματικές αποτυπώσεις της κβαντικής μηχανικής είναι αφηρημένες. Η μαθηματική συνάρτηση των κυμάτων δίνει (μόνο) πληροφορία για το εύρος των πιθανοτήτων σχετικά με τη θέση, την κίνηση και άλλες φυσικές ιδιότητες του ατόμου. Από τη δημιουργία της, οι διάφορες πλευρές έχουν γεννήσει έντονες φιλοσοφικές διαμάχες και πλήθος αντικρουόμενων ερμηνειών»”. Ο Ρίτσαρντ Φέινμαν -θεωρητικός φυσικός, Βραβείο Νόμπελ του 1965, άρα που το κατέχει το θέμα...- ήταν που είχε πει «Νομίζω πως μπορώ με ασφάλεια να πω ότι ουδείς κατανοεί την κβαντομηχανική».
Προς τι αυτή συζήτηση; Ας επιστρέψουμε στον ΟΟΣΑ και τις διαρθρωτικές προτάσεις, και ίσως γίνει κατανοητό. Μας εξήγησε ο Ανχελ Γκουρία ότι 329 (ή 327;) περιπτώσεις κανονιστικών δυσλειτουργιών είχε επισημάνει ο Οργανισμός. Εσπευσε η κυβέρνηση να πει, διά στόματος Κ. Χατζηδάκη, ότι θα υλοποιήσει... 80% αυτών των υποδείξεων μέσα σ’ ένα 2μηνο. Ακόμη και ο Γκουρία απόρησε με το πώς θα νομοθετούνται και εφαρμόζονται 4 ή 5 μέτρα κάθε εργάσιμη μέρα (!), ξεκινώντας από το πόσων ημερών επιτρέπεται να είναι το φρέσκο γάλα και φθάνοντας μέχρι το αγγελιόσημο των δημοσιογράφων (αφού περνούσε από την απαγόρευση να πωλούνται απλά φαρμακευτικά στα σουπερμάρκετ, ή πάλι φρέσκο ψωμί).
Προσγείωση, τώρα, στην πραγματική πραγματικότητα. Ευθύς ως ακούστηκε κάτι για το γάλα, για το ψωμί, για τα φάρμακα, πήρε φωτιά η ελληνοελληνική αναταραχή. Που κινδυνεύει να τραβήξει -πάλι- προς τα κάτω τα πάντα, χωρίς καν τη βοήθεια της τρόικας! Μόνο, λοιπόν, άμα δεχόταν η κυβέρνηση ότι αληθινά πιστεύει αυτά που πάει να κάνει (αυτή είναι η «υποχρέωση σποράς») κι έβγαινε να πείσει τον κόσμο (με βοήθεια της κοινωνίας πολιτών) θα ‘χε πιθανότητες να περπατήσει κάτι. Τόσο απλά.
Α. Δ. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΗΣ - [email protected]
