Στην ίδια λάθος συνταγή, που οδήγησε σε αδιέξοδα την οικονομία και σε εκτροχιασμό όλα τα βασικά μεγέθη, φαίνεται να επιμένει η τρόικα, ζητώντας από την κυβέρνηση έξτρα μέτρα ύψους 2 δισ. ευρώ για το 2014, ενώ ταυτόχρονα οι δανειστές φαίνεται να αδιαφορούν για το βασικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας, το εκρηκτικό και μη βιώσιμο, με τα τωρινά δεδομένα, δημόσιο χρέος.
Το υπουργείο Οικονομικών αντιδρά στην επιβολή νέων μέτρων όχι μόνο επειδή φοβάται ότι θα πυροδοτήσουν πολιτικές εξελίξεις, αλλά κυρίως επειδή θεωρεί πως δεν είναι απαραίτητα με βάση τα στοιχεία που έχουν οι υπηρεσίες του για την εξέλιξη και τις προοπτικές των οικονομικών μεγεθών, αλλά και γιατί θεωρεί πως ένα επιπλέον πακέτο μέτρων θα διατηρήσει σε ύφεση την οικονομία και το 2014. Για το επόμενο έτος, προβλέπεται από το ΥΠΟΙΚ και την τρόικα πως η οικονομία θα σημειώσει ανάπτυξη 0,6%, ύστερα από έξι χρόνια αρνητικών ρυθμών ανάπτυξης, αλλά το ΥΠΟΙΚ εκτιμά πως εάν επιβληθούν νέα μέτρα ύψους 2 δισ. ευρώ, που ζητούν οι ελεγκτές, τότε υπάρχει κίνδυνος η οικονομία να παραμείνει σε ύφεση.
Παράλληλα εκτιμά πως θα επιβαρύνουν το κλίμα για την ελληνική οικονομία, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, με συνέπεια να ακυρωθούν οι προβλέψεις για αύξηση των επενδύσεων κατά 5,3% το 2014, όπως επίσης και το εγχείρημα για έξοδο στις αγορές.
Η πίεση της δόσης
Από την άλλη πλευρά, οι δανειστές έχουν ένα βασικό όπλο για να επιβάλουν τις απόψεις τους, που είναι οι δόσεις από το μηχανισμό στήριξης. Ηδη βρίσκεται σε εκκρεμότητα η δόση του 1 δισ. ευρώ, που καθυστερεί λόγω δυστοκίας συμφωνίας για το μέλλον των αμυντικών βιομηχανιών και της διαθεσιμότητας. Επίσης, υπάρχει και άλλη δόση, μεγαλύτερη, ύψους 3,9 δισ. ευρώ, που πρόκειται να εκταμιευτεί το Δεκέμβριο, και η πίεση των δανειστών θα είναι ακόμη πιο έντονη, εφόσον είναι διατεθειμένοι να τη χρησιμοποιήσουν ως μοχλό πίεσης.
Ο κύκλος των μέτρων
Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ
Η εμμονή της τρόικας στα μέτρα αποδεικνύεται αναποτελεσματική, αφού την τελευταία τριετία που άνοιξε ο κύκλος των μέτρων απέτυχαν να επιτύχουν τους στόχους που είχαν θέσει. Το παραδέχτηκαν άλλωστε και στελέχη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, όπως και δεκάδες οικονομολόγοι και αναλυτές.
Στο πρώτο μνημόνιο (που καταρτίστηκε το 2010):
* Για το 2010 προβλέπονταν μέτρα ύψους 9% του ΑΕΠ ή 20 δισ. ευρώ.
* Για το 2011 προβλέπονταν μέτρα ύψους 4% του ΑΕΠ ή 10 δισ. ευρώ.
* Για το 2012 προβλέπονταν μέτρα ύψους 2% του ΑΕΠ ή 5 δισ. ευρώ. Τελικά επιβλήθηκαν νέα μέτρα ύψους 8,4 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 5,3 δισ. ευρώ ήταν οι αυξήσεις των φόρων και 3,1 δισ. ευρώ οι μειώσεις δαπανών.
* Για το 2013 προβλέπονταν μέτρα ύψους 2% του ΑΕΠ ή 4,8 δισ. ευρώ. Τελικά, πέρυσι το φθινόπωρο το πακέτο διευρύνθηκε σε 9,4 δισ. ευρώ.
* Για το 2014, το αρχικό μνημόνιο δεν προέβλεπε μέτρα, επειδή εκτιμούσε πως η ελληνική οικονομία θα είχε επανέλθει στην ανάπτυξη, θα δανειζόταν από τις αγορές και το έλλειμμα και το δημόσιο χρέος θα είχαν υποχωρήσει σημαντικά! Ομως ήδη από πέρυσι επιβλήθηκαν νέα μέτρα, ύψους 4,2 δισ. ευρώ, για το 2014, τα οποία πρόκειται να εφαρμοστούν, αλλά η τρόικα εκτιμά τώρα πως δεν επαρκούν και ζητεί επιπλέον 2 δισ. ευρώ. Τα συγκεκριμένα μέτρα εντάσσονται στο πακέτο των 14,2 δισ. ευρώ (καθαρή απόδοση 13,5 δισ. ευρώ), που αποφασίστηκαν το φθινόπωρο του 2012 και εκτίονται μέχρι και το 2016, αλλά με μειούμενη απόδοση από το 2015 και μετά.
Αξίζει να σημειωθεί επίσης πως από πέρυσι, με το Μεσοπρόθεσμο 2013-16, εκτιμήθηκε πως θα υπάρξει δημοσιονομικό «κενό» ύψους 3,9 - 4,2 δισ. ευρώ για τη διετία 2015-2016, που θα πρέπει να καλυφθεί με μέτρα τα οποία θα αποφασιστούν με την κατάρτιση του νέου Μεσοπρόθεσμου 2014 - 2017. Απλά, το συγκεκριμένο πακέτο ζητείται από τους ελεγκτές να διευρυνθεί κατά 2 δισ. ευρώ και μάλιστα να είναι εμπροσθοβαρές και τα 2 δισ. ευρώ να εφαρμοστούν το 2014.
Αποτυχίες παντού
Η βασική αστοχία του προγράμματος ήταν η υποεκτίμηση της ύφεσης, που έγινε τόσο στο αρχικό πρόγραμμα το Μάιο του 2010 όσο και στα επόμενα, γεγονός που συμπαρέσυρε όλα τα μεγέθη και κυρίως το χρέος και το έλλειμμα του προϋπολογισμού.
Σύμφωνα με τις κοινές εκτιμήσεις τρόικας και κυβέρνησης: Το ΑΕΠ θα μειωνόταν 4% το 2010, 2,6% το 2011 και από το 2012 η οικονομία θα περνούσε στην ανάπτυξη με αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,1%! Η πραγματικότητα είναι εφιαλτική. Η ύφεση το 2010 ήταν 4,9%, το 2011 εκτοξεύτηκε στο 7,2%, το 2012 στο 6,4%, ενώ για το 2013 η τρέχουσα εκτίμηση είναι για ύφεση 4% και στην καλύτερη περίπτωση θα υποχωρήσει στο 3,8%. Η βαθύτερη ύφεση αιφνιδίασε τρόικα και κυβέρνηση, στέρησε τεράστια έσοδα από προϋπολογισμό και ασφαλιστικά ταμεία, αλλά αντί για παρεμβάσεις που θα φρέναραν την ύφεση, επέβαλαν κάθε φορά νέα μέτρα που επιδείνωναν την κατάσταση περισσότερο, οδηγώντας έτσι την οικονομία σε φαύλο κύκλο. Αξίζει να σημειωθεί πως το 2012 το συνολικό ΑΕΠ ανήλθε σε 193.749 εκατ. ευρώ, από 233.198 εκατ. ευρώ το 2008, όταν ξεκίνησε η κρίση, με συνέπεια η σωρευτική μείωση του ΑΕΠ να φτάσει στο ποσό των 39.449 εκατ. ευρώ.
Αναποτελεσματικό το PSI
Η ιστορική στιγμή για την επίλυση του προβλήματος του χρέους χάθηκε το 2012, με το PSI. Η αναποτελεσματικότητά του φαίνεται από το γεγονός ότι από το 156,9% του ΑΕΠ το 2011, στο τέλος του 2012, μετά το PSI (διαγράφηκε χρέος 106 δισ. ευρώ) και την επαναγορά των ομολόγων του Δεκεμβρίου του 2012, που διέγραψε χρέος ύψους 20,6 δισ. ευρώ, το χρέος στο τέλος του 2012 αυξήθηκε (!) στο 175,5% του ΑΕΠ.
Τα μνημόνια απέτυχαν στην αντιμετώπιση του χρέους
Ο βασικός στόχος του πρώτου μνημονίου και των δύο επόμενων που ακολούθησαν ήταν η αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρέους της Ελλάδας.
Στον τομέα αυτόν οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν απέτυχαν παταγωδώς και παραμένει το οξύτερο πρόβλημα της οικονομίας που προκαλεί παρενέργειες σε όλα τα μεγέθη.
Οταν ύστερα από δύο «haircut», το Μάρτιο του 2012 και το Δεκέμβριο του 2012, το χρέος παραμένει στο 175% του ΑΕΠ, σημαίνει πως υπάρχει πρόβλημα τεράστιο που δεν αντιμετωπίστηκε με την πολιτική που επέβαλαν οι δανειστές.
Το μεγαλύτερο λάθος έγινε το Μάρτιο του 2012, όταν με το PSI διαγράφηκε χρέος ύψους 106 δισεκατομμυρίων ευρώ και η χώρα υποχρεώθηκε να λάβει νέο δάνειο ύψους 130 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Σε συνδυασμό δε με την υποχώρηση του ΑΕΠ, ο λόγος χρέους / ΑΕΠ εκτοξεύτηκε.
Αξίζει να σημειωθεί πως το λάθος στο χρέος ήταν εμφανές από το πρώτο πρόγραμμα, αλλά αγνοήθηκε από τους δανειστές και την ελληνική κυβέρνηση.
Το πρώτο πρόγραμμα εκτιμούσε πως το δημόσιο χρέος το 2010 θα «έκλεινε» στο 133,2%, το 2011 στο 145,2%, το 2012 στο 148,9%, το 2013 στο 149,7% και το 2014 στο 148,4% του ΑΕΠ.
Δηλαδή, παρά τα δημοσιονομικά μέτρα που ελήφθησαν, το χρέος δεν αντιμετωπιζόταν, αφού και ύστερα από τέσσερα χρόνια θα προσέγγιζε το 150% του ΑΕΠ και συνεπώς θα ήταν μη βιώσιμο.
Στην πραγματικότητα το χρέος εξελίχθηκε πολύ χειρότερα, αφού το 2010 διαμορφώθηκε τελικά στο 170,3% του ΑΕΠ, υποχώρησε το 2011 στο 156,9% του ΑΕΠ, το 2012 αυξήθηκε στο 175,5% του ΑΕΠ και το 2013, σύμφωνα με την εκτιμήσεις του τελευταίου μνημονίου, θα φτάσει στο 175% του ΑΕΠ.
ΠΑΝΟΣ ΚΑΚΟΥΡΗΣ - [email protected]
