Σε κρίσιμη καμπή βρίσκονται οι σχέσεις Ευρώπης και Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ως προς τη διαχείριση των κρατικών χρεών στη ζώνη του ευρώ. Το ελληνικό ζήτημα αποκτά ιδιαίτερο συμβολικό χαρακτήρα σε σχέση με την αντιπαράθεση η οποία κορυφώνεται στο εσωτερικό της τρόικας.
Γιάννης Τσαμουργκέλης, καθηγητής Διεθνούς Οικονομικής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Αυτό που μπορεί και πρέπει η ελληνική κυβέρνηση να θέσει επί τάπητος είναι η διαμόρφωση όρων ρευστότητας στην αγορά, μέσω χαμηλότερων επιτοκίων. Αυτήν τη στιγμή γίνεται μία μεγάλη συζήτηση για το πώς θα μπορέσουν να πουληθούν οι ελληνικές τράπεζες ώστε τα έσοδα να έρθουν να χρηματοδοτήσουν το χρέος. Σε αυτό το πλαίσιο, οι τράπεζες προσπαθούν να συσωρεύσουν κέρδη, αυξάνοντας τα επιτόκια των χορηγήσεων και μειώνοντας τα επιτόκια των καταθέσεων. Με αυτόν τον τρόπο όμως πλήττεται η αναπτυξιακή ικανότητα της ελληνικής οικονομίας. Θεωρώ ότι αυτό είναι ένα τεράστιο λάθος της ευρωπαϊκής πολιτικής γενικότερα. Θα πρέπει να μειωθούν τα επιτόκια των χρηματοδοτήσεων, να χορηγηθούν χρήματα στην ελληνική οικονομία και να πουληθούν οι ελληνικές τράπεζες όχι επειδή θα έχουν κέρδη, αλλά επειδή θα έχουν εύρος εργασιών με προοπτική να αποκτήσουν κέρδη. Ειδάλλως, θα έρθει η ώρα που θα πουληθούν οι τράπεζες, αλλά δεν θα υπάρχει ελληνική οικονομία. Επιτέλους, να απελευθερωθεί η ρευστότητα στην Ευρώπη μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Τι αφορά η αντιπαράθεση ανάμεσα στην Ευρωζώνη και το ΔΝΤ αναφορικά με το ελληνικό χρέος;
Ο μηχανισμός λειτουργίας του ΔΝΤ προβλέπει ότι δεν μπορούν να χρηματοδοτούνται χώρες το χρέος των οποίων κρίνεται μη βιώσιμο από τις υπηρεσίες του Οργανισμού. Το Ταμείο αντιλαμβάνεται ότι το ελληνικό χρέος δεν είναι σε θέση να αποπληρωθεί και θεωρεί ως μοναδικό συμβατικό τρόπο διαχείρισης τη μείωση του χρέους με τη μορφή του «κουρέματος». Η Ευρωζώνη αντιτίθεται σε αυτό το ενδεχόμενο, προκειμένου να μην θιγούν οι προϋπολογισμοί των κρατών – μελών που έχουν συνεισφέρει στη χρηματοδότηση της Ελλάδας. Συνεπώς, το ζήτημα αποκτά έντονη πολιτική διάσταση.
Ποια είναι η λύση;
Δύο είναι οι εκδοχές για τη συνέχεια. Είτε το ΔΝΤ να μην συμμετάσχει σε περαιτέρω δανεισμό του ελληνικού δημοσίου ώστε με αυτόν τον τρόπο να αποφύγει τα καταστατικά προβλήματα, είτε να βρεθεί κοινός τόπος ανάμεσα στις δύο πλευρές ως προς την κάλυψη της δυνατότητας χρηματοδότησης του ελληνικού χρέους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την επέκταση της διάρκειας αποπληρωμής του ελληνικού χρέους παράλληλα με τη μείωση των επιτοκίων δανεισμού (να διαμορφωθούν ουσιαστικά άνευ αποδόσεων).
Αρκεί για το ΔΝΤ η ελάφρυνση του χρέους χωρίς «κούρεμα»;
Μετά από διαπραγμάτευση, μάλλον, θα αρκούσε. Εκτός και αν το ΔΝΤ έχει αποφασίσει ούτως ή άλλως να αποσυρθεί από τη διαδικασία διάσωσης της Ελλάδας, εν μέσω των δεδομένων πιέσεων οι οποίες ασκούνται από χώρες – μέλη του Οργανισμού για απόσυρση από τη χρηματοδότηση συνολικά της Ευρωζώνης. Άλλωστε, υπάρχουν «φωνές» και στην Ευρώπη οι οποίες δεν επιθυμούν τη συμμετοχή του ΔΝΤ στον μηχανισμό στήριξης.
Γ. Τσαμουργκέλης: Η κυβέρνηση δεν θα άντεχε πολιτικά νέα οριζόντια μέτρα. Ενδεχομένως, υπάρχουν τα περιθώρια για συγκεκριμένα μέτρα σε συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών οι οποίες –όπως όλοι γνωρίζουμε- μετείχαν σε έναν αμετροεπή πλουτισμό τα προηγούμενα χρόνια. Επίσης, υπάρχουν τα περιθώρια για στοχευμένες διαρθρωτικές παρεμβάσεις οι οποίες να υπερβαίνουν τις διαρθρωτικές αγκυλώσεις της πεπατημένης.
Εν όψει του χρηματοδοτικού κενού της ελληνικής οικονομίας για το 2014 είναι αποδεκτή από την Ευρωζώνη η μετακύλιση ομολόγων την οποία επιζητεί το ΥΠΟΙΚ;
Κυρίως η ΕΚΤ θα μπορούσε να προβάλει αντιρρήσεις, όσον αφορά στα ομόλογα των κεντρικών τραπεζών, υπό την έννοια ότι μία μετακύλιση θα δημιουργούσε νέες κεφαλαιακές ανάγκες για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα.
Πόσο πιθανό είναι ένα νέο δάνειο για την Ελλάδα;
Είναι πολύ πιθανό. Εκτός από το δημοσιονομικό κενό, το οποίο προκύπτει από το γεγονός ότι τα έσοδα δεν αρκούν για την κάλυψη των δαπανών, υπάρχει άμεσο χρηματοδοτικό κενό, το οποίο αφορά στην αδυναμία του ελληνικού δημοσίου να διασφαλίζει τα κεφάλαια τα οποία απαιτούνται για την αποπληρωμή χρεών που λήγουν. Προκειμένου οι τόκοι να φτάσουν σε 10 χρόνια κοντά στο 110% του χρέους, χρειάζεται πλεόνασμα της τάξης του 2-3% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση, πράγμα ιδιαίτερα δύσκολο, δεδομένης μάλιστα της μεγάλης ύφεσης η οποία χαρακτηρίζει την ελληνική οικονομία ακόμη και σήμερα. Επομένως, χρειάζεται και πάλι να αναλάβει ή να εγγυηθεί κάποιος τρίτος την αποπληρωμή του ελληνικού χρέους, με την ελληνική πλευρά να διατηρεί την ευθύνη της δημοσιονομικής ισορροπίας έως ότου «πάρει μπρος» η ελληνική οικονομία.
Γ. Τσαμουργκέλης: Η Ελλάδα δεν έχει να περιμένει πολλά από τις διεργασίες σχηματισμού κυβέρνησης στη Γερμανία. Οι Σοσιαλδημοκράτες δεν φαίνεται να είναι σε θέση να αλλάξουν την ατζέντα της καγκελαρίας για την Ευρωζώνη κα την Ελλάδα. Γενικότερα η Σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη δεν είναι έτοιμη να αντιληφθεί έναν άλλον δρόμο για την ευρωπαϊκή ανάκαμψη. Ίσως η παρουσία των Σοσιαλδημοκρατών στη γερμανική κυβέρνηση να βοηθούσε στη λογική ότι η Ελλάδα θα είχε έναν σύμμαχο ο οποίος θα κατανοούσε καλύτερα το κοινωνικό και πολιτικό πρόβλημα, με μεγαλύτερη ευαισθησία από τους Χριστιανοδημοκράτες. Αλλά ως εκεί.
Πόσα χρήματα χρειάζεται η Ελλάδα στο πλαίσιο ενός τρίτου δανείου;
Εξαρτάται, για παράδειγμα, από την κατάληξη της διαπραγμάτευσης για τη χρονική επιμήκυνση αποπληρωμής του χρέους. Υπάρχουν αρκετές εξισώσεις στο σύστημα επίλυσης του προβλήματος που απαντά στο ελληνικό χρέος.
Γίνεται δάνειο χωρίς μέτρα;
Μάλλον δεν γίνεται, διότι ο διεθνής παράγοντας αφενός επιθυμεί να διασφαλίσει τα χρήματα που διαθέτει στο ελληνικό δημόσιο, αφετέρου εντοπίζει την αδυναμία του ελληνικού πολιτικού συστήματος να εφαρμόσει αποτελεσματικά τα συμφωνηθέντα. Υπάρχει δηλαδή ζήτημα εμπιστοσύνης. Ζητούμενο αποτελεί αν τα νέα μέτρα σε αυτήν την περίπτωση θα είναι διαρθρωτικά ή οριζόντια σε επίπεδο περικοπών. Είναι κάτι που εξαρτάται από τη διαπραγματευτική ικανότητα της ελληνικής πλευράς, όπως και τη δυνατότητα αυτής να πείσει τους πιστωτές ότι δεν χρειάζονται άλλα περιοριστικά μέτρα.
BAΣΙΛΗΣ ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ - [email protected]
