Πληθαίνουν οι φωνές που προειδοποιούν για αδικαιολόγητη ευφορία και κίνδυνο «φούσκας» στις διεθνείς αγορές μετοχών και ομολόγων. Αυτή τη φορά, ήταν η σειρά της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS) να χτυπήσει καμπανάκι, επισημαίνοντας ότι η διάθεση άφθονου φθηνού χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες «μάγεψε» τους επενδυτές, με αποτέλεσμα αυτοί να αγνοήσουν τα δυσοίωνα μηνύματα για την παγκόσμια οικονομία.
Οπως εξηγεί η τράπεζα, κάθε φορά που μία αρνητική οικονομική είδηση ερχόταν στο φως, οι επενδυτές, αντί να απογοητευθούν, την αποδέχονταν ως διαβεβαίωση για νέα στηρίγματα από τους κεντρικούς τραπεζίτες. Η τακτική αυτή οδήγησε σε θεαματικά κέρδη, τα οποία, όμως, μπορεί να συνοδευθούν από απότομες, δραματικές απώλειες, εάν το κλίμα ξαφνικά ανατραπεί.
«Οι αγορές βρίσκονται υπό το ξόρκι της χαλαρής νομισματικής πολιτικής», αναφέρει χαρακτηριστικά στην τελευταία έκθεσή της η BIS, επισημαίνοντας ότι η «χαλάρωση βοήθησε τους επενδυτές να αγνοήσουν τις ενδείξεις επιβράδυνσης της παγκόσμιας ανάπτυξης». Προειδοποιεί, ωστόσο, τους παίκτες στις αγορές μετοχών, που βρίσκονται «σε έκσταση», ότι «η ραγδαία αύξηση των κερδών έχει αφήσει τις τιμές των μετοχών ευάλωτες σε μία αλλαγή κλίματος, όπως καταδεικνύει η πρόσφατη έντονη μεταβλητότητα» και τους ομολογιούχους ότι «ενδέχεται να έλθουν αντιμέτωποι με μεγάλες απώλειες, όταν τα επιτόκια αρχίσουν να αυξάνονται».
Κεντρικό ρόλο στη «νέα φάση» της νομισματικής χαλάρωσης, όπως τη χαρακτηρίζει η BIS, είχε η «φιλόδοξη» δέσμευση της Τράπεζας της Ιαπωνίας, τον Απρίλιο, να διπλασιάσει τη νομισματική βάση έως το τέλος του 2014, αλλά και η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να μειώσει το βασικό της επιτόκιο στο ιστορικό ναδίρ του 0,5%. Οι κινήσεις αυτές «οδήγησαν σε νέα ύψη τους βασικούς χρηματιστηριακούς δείκτες».
Ακόμη και οι ίδιοι οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν εκφράσει δυσπιστία για την αισιοδοξία των αγορών. Οι διοικητές της Φέντεραλ Ριζέρβ, Μπεν Μπερνάνκι, και της Τράπεζας της Αγγλίας, Μέρβιν Κινγκ, έχουν παραδεχθεί δημόσια, τους τελευταίους μήνες, ότι η χαλαρή πολιτική ενέχει κινδύνους. Μάλιστα, ο πρώτος έχει σημειώσει ότι θα περιορίσει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, εάν βελτιωθούν περαιτέρω οι συνθήκες της οικονομίας των ΗΠΑ.
Εν μέσω των προειδοποιήσεων, η αστάθεια έχει επιστρέψει στις αγορές. Ενδεικτική είναι η απότομη «βουτιά» 7% του ιαπωνικού δείκτη Nikkei, στις 23 Μαΐου. Αφορμή είχαν σταθεί οι επισημάνσεις του κ. Μπερνάνκι, σε συνδυασμό με απογοητευτικά στοιχεία για τη μεταποιητική δραστηριότητα στην Κίνα. Εκτοτε, η ιαπωνική αγορά μετοχών, η οποία παρουσίαζε θεαματικές επιδόσεις από τις αρχές του έτους, έχει εισέλθει σε φάση ταχείας διόρθωσης. Χθες, ο Nikkei σημείωσε πτώση 3,7% και πλέον βρίσκεται 15% χαμηλότερα από τις 22 Μαΐου. Ο παγκόσμιος δείκτης μετοχών MSCI έχει επίσης υποχωρήσει στα χαμηλότερα επίπεδα από τα τέλη Απριλίου.
«Προσοχή»
REUTERS/DENIS BALIBOUSE
O γενικός διευθυντής της BIS, Χάιμε Καρουάνα (φωτογραφία), έχει επανειλημμένως προειδοποιήσει τις κεντρικές τράπεζες να αποφύγουν την περαιτέρω χαλάρωση της πολιτικής τους, καθώς η άφθονη ρευστότητα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν μεταφράζεται σε βελτίωση των συνθηκών στην πραγματική οικονομία. «Εάν το φάρμακο δεν αποδίδει, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η δόση είναι μικρή. Μπορεί να μην είναι το σωστό», είπε χαρακτηριστικά πριν από λίγες ημέρες.
