Πολύ μεγάλες είναι πλέον οι προσδοκίες των αγορών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) που συνεδριάζει σήμερα και αναμένεται ευρέως να προχωρήσει σε νέα επιτοκιακή μείωση, τη στιγμή όμως που δεν υπάρχουν αυταπάτες ότι η μείωση αυτή μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην τόνωση της πραγματικής οικονομίας. Για το λόγο αυτό, οι αγορές ζητούν κάτι παραπάνω από μία απλή μείωση των επιτοκίων, ζητούν «σοκ και δέος», δηλαδή ένα πιο ριζικό βήμα που θα μπορούσε να αποσυμφορήσει την οικονομία και να βγάλει την Ευρωζώνη από το σημερινό αδιέξοδο.
«Μέσα στο σημερινό περιβάλλον, ο διοικητής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, δυσκολεύεται να κάνει το επόμενο βήμα», όπως χαρακτηριστικά θέτουν το θέμα οι Financial Times. Επειτα από δύο νίκες - προσέφερε άνευ προηγουμένου τριετή δάνεια στις τράπεζες της Ευρωζώνης το 2011 και εν συνεχεία δημιούργησε το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων στη δευτερογενή αγορά - οι επιλογές του κ. Ντράγκι έχουν “στενέψει”, τη στιγμή που η οικονομική δυσπραγία συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό. Η ανεργία εκτινάχθηκε σε νέα ιστορικά υψηλά στην Ευρωζώνη, στο 12,1%, τον Απρίλιο, ενώ το τραπεζικό κόστος δανεισμού για τις μικρές επιχειρήσεις - τη ραχοκοκαλιά για πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες - παραμένει εκτός ελέγχου, γεγονός που σημαίνει ότι ακόμη και οι επιχειρήσεις που θέλουν να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους δεν είναι σε θέση να το κάνουν. Και όλα αυτά, την ώρα που ο κ. Ντράγκι, ο οποίος αντιμετώπισε τη σκληρή κριτική της Μπούντεσμπανκ όσον αφορά στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, δεν παραλείπει να υπογραμμίζει ολοένα και περισσότερο τελευταίως τα όρια δράσης της ΕΚΤ. Ο άνθρωπος του δεσμεύθηκε να κάνει τα πάντα για να θωρακίσει την οικονομία της Ευρωζώνης, υπενθυμίζει τώρα στους πολιτικούς όλα όσα δεν μπορεί να πράξει. «Η ανάληψη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής και αποκατάστασης των ισολογισμών των τραπεζών είναι κάτι που δεν εμπίπτει στη δικαιοδοσία της νομισματικής πολιτικής», έχει επανειλημμένως δηλώσει.
«Νοιάζεται»
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, μία μείωση των επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης στη σημερινή ή στη συνεδρίαση του Ιουνίου, το μόνο που θα κατάφερνε θα ήταν να δείξει στους επιχειρηματίες και στους καταναλωτές του ευρωπαϊκού Νότου ότι η ΕΚΤ «νοιάζεται» για εκείνους. Επιπλέον, εάν προχωρήσει σε αυτή τη μείωση, τότε θα πρέπει να αφήσει το επιτόκιο καταθέσεων στο 0%, σύμφωνα με πολλούς οικονομολόγους, τη στιγμή όμως που ένα αρνητικό επιτόκιο θα είχε απρόβλεπτες συνέπειες στη συμπεριφορά των τραπεζών ως προς τη χορήγηση δανείων. Η ανάγκη να υπάρχει ένας «διάδρομος» ανάμεσα στο βασικό επιτόκιο και στα επιτόκια χορηγήσεων και καταθέσεων αποτελεί ένα λόγο για τον οποίο οι φήμες για μείωση των επιτοκίων κατά 50 μονάδες βάσης είναι ιδιαίτερα συγκρατημένες.
Κατά συνέπεια, εάν η ΕΚΤ δεν κάνει την έκπληξη με άλλα, πιο δυναμικά μέτρα - για παράδειγμα βοηθώντας μικρές επιχειρήσεις -, η αντίδραση των αγορών θα είναι μάλλον υποτονική. Αυτό που θέλουν τώρα οι αγορές από τον κ. Ντράγκι είναι να συνεχίσει το δόγμα «σοκ και δέος» που δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει από το Νοέμβριο του 2011 όταν ανέλαβε τα σκήπτρα της ΕΚΤ. Τι θα μπορούσε όμως να κάνει μία κεντρική τράπεζα, είναι ακόμη ένα ερώτημα που θέτουν οι FT.
O καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων χρηματοδότησης που αντιμετωπίζουν οι μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις της Ευρωζώνης είναι η αναζήτηση της αιτίας που προκάλεσε την πιστωτική κρίση. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΚΤ θα μπορούσε να δεχθεί ένα ευρύτερο πλαίσιο δανείων που χορηγούν οι τράπεζες προς τις μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις ως εγγυήσεις με αντάλλαγμα ρευστότητα. Επίσης, θα μπορούσε να μειώσει το κούρεμα που επιβάλλει σε αυτού του είδους τις εγγυήσεις. Οι δύο αυτές κινήσεις θα μπορούσαν να συμβάλουν στην επίλυση των προβλημάτων χρηματοδότησης, όμως δεν θα οδηγούσαν απαραιτήτως και σε περισσότερα δάνεια. Ακόμη ένα πιο ριζικό βήμα για την ΕΚΤ θα ήταν να προχωρήσει στην απευθείας αγορά τιτλοποιημένων δανείων που έχουν χορηγηθεί σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, κάτι που θα οδηγούσε σε άνοδο τις τιμές και θα μείωνε τις αποδόσεις τους.
Αν και αναλυτές πιστεύουν ότι ο διοικητής της ΕΚΤ μπορεί να επικαλεστεί, ως βασικό λόγο για βελτίωση των συνθηκών στην Ευρωζώνη, την πτώση του κόστους δανεισμού στην περιφέρεια του ευρώ, η εμπειρία έχει δείξει ότι χρειάζεται πίεση από τις αγορές για να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις, πίεση που έχει πάψει όμως να υφίσταται σε μεγάλο βαθμό. Κατά συνέπεια, οι αγορές μπορεί να αντιδράσουν ξανά αρνητικά και τώρα ίσως το λόγο να τον έχει η ΕΚΤ...
