Οι υψηλοί ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης της Τουρκίας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Σερβίας-Μαυροβουνίου, της FYROM και της Αλβανίας σε συνδυασμό με την επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της Ευρωζώνης οδήγησαν σε περαιτέρω επιδείνωση των ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών τους.
Κατά συνέπεια, η επίσπευση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και η προώθηση της δημοσιονομικής προσαρμογής αναδεικνύονται ως στόχοι πρώτης προτεραιότητας για να διατηρηθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών και να διασφαλιστεί η χρηματοδότηση της ανάπτυξης των χωρών αυτών.
Αυτά επισημαίνει μεταξύ άλλων η Εθνική Τράπεζα στο τεύχος Οκτωβρίου 2003 της περιοδικής έκδοσης South Eastern Europe and Mediterranean Emerging Market Economies Bulletin.
Πρόκειται για το τέταρτο τεύχος του 2003 της σειράς «Τρέχουσα Ενημέρωση Χωρών» (Country Updates), το οποίο αποτελεί σύντομη επισκόπηση των οικονομικών εξελίξεων για τις εξής οκτώ χώρες: Αίγυπτος, Αλβανία, Βουλγαρία, Κύπρος, Σερβία και Μαυροβούνιο, Ρουμανία, Τουρκία και FYROM. Η έρευνα αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο του γενικότερου ενδιαφέροντος της τράπεζας για επέκταση των δραστηριοτήτων της στην ευρύτερη περιοχή και ανάδειξή της σε περιφερειακή δύναμη
Στην Τουρκία, ειδικότερα, οι πρόσφατοι οικονομικοί δείκτες υποδεικνύουν υψηλό ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης, ως αποτέλεσμα σημαντικής ενίσχυσης της εξαγωγικής δραστηριότητας και ανάκαμψης της ιδιωτικής δαπάνης. Όσον αφορά το τρέχον χρηματοοικονομικό πρόγραμμα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), παρά το γεγονός ότι διαφαίνονται μικρές αποκλίσεις ως προς το πρωτογενές πλεόνασμα καθώς και την πρόοδο των ιδιωτικοποιήσεων και τη μείωση του πλεονάζοντος προσωπικού στις δημόσιες επιχειρήσεις, αναμένεται επιτυχής ολοκλήρωση της έκτης ανασκόπησης το β΄ δεκαπενθήμερο του Νοεμβρίου, δεδομένου ότι η Κυβέρνηση παρουσίασε αξιόπιστο προϋπολογισμό για το 2004. Παράλληλα, η καταβολή από τις ΗΠΑ χρηματοδοτικού πακέτου ύψους 8,5 δισεκατ. δολαρίων κατά τους επόμενους 16 μήνες και η αναδιάρθρωση του χρονοδιαγράμματος αποπληρωμών στο ΔΝΤ, ύψους 11,3 δισεκατ. δολαρίων, αρχικά καταβλητέων το 2004 και 2005, αναμένεται ότι θα ενισχύσουν περαιτέρω την ήδη θετική δυναμική του δημοσίου χρέους και την προσπάθεια των αρχών για περαιτέρω αποκλιμάκωση των ex post πραγματικών επιτοκίων παρέμβασης (τα οποία έχουν ήδη μειωθεί κατά 10,7 ποσοστιαίες μονάδες από το τέλος Δεκεμβρίου, σε 9,0 % στο τέλος Οκτωβρίου).
Στη Βουλγαρία, σύμφωνα πάντα με την Εθνική, οι μακροοικονομικές επιδόσεις παρέμειναν θετικές κατά το εννεάμηνο του 2003. Εντούτοις, ο εγχώριος ρυθμός ανάπτυξης συνεχίζει να επηρεάζεται αρνητικά από τις επιπτώσεις της μειωμένης ζήτησης στην Ευρωζώνη στον τομέα των εξαγωγών. Κατά συνέπεια, η εφαρμογή περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής αποτελεί πρώτη προτεραιότητα, προκειμένου να αντιμετωπισθεί η διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (εκτίμηση για 6,6% του ΑΕΠ το τρέχον έτος έναντι 4,4% του ΑΕΠ το 2002). Η προβλεπόμενη χαλάρωσή της για το 2004 με την κατάθεση, παρά τις συστάσεις του ΔΝΤ, ελαφρά επεκτατικού Προϋπολογισμού για το 2004, αντανακλά την επίδραση των πολιτικών πιέσεων στην οικονομική πολιτική, κυρίως μετά τα πρόσφατα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών. Είναι, όμως, σαφές ότι η αυξανόμενη πίεση για την ολοκλήρωση της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), δεν αφήνει περιθώρια για περαιτέρω αποκλίσεις στην οικονομική πολιτική, συμπεριλαμβανομένων και των διαρθρωτικών αλλαγών.
Στη Ρουμανία, η πρώτη επιτυχής ολοκλήρωση χρηματοοικονομικού προγράμματος του ΔΝΤ αποτελεί επιβράβευση της οικονομικής προόδου, που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα. Βεβαίως, οι επισημάνσεις του Ταμείου για επίσπευση των διαρθρωτικών αλλαγών επιβεβαιώνουν ότι η πορεία την οποία έχει να διανύσει η οικονομία της χώρας είναι ακόμη μεγάλη. Επιπλέον, η πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επισημαίνει ανάλογες ανεπάρκειες, με αποτέλεσμα να μην αποδίδεται στη χώρα ο τίτλος του «καθεστώτος της λειτουργούσας οικονομίας της αγοράς», απαραίτητος για την προώθηση των διαδικασιών ένταξης στην ΕΕ. Έτσι, αναμένεται επίσπευση των διαρθρωτικών αλλαγών, υπό την πίεση της απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και της ανάγκης για νέα συμφωνία με το ΔΝΤ. Ένα νέο οικονομικό πρόγραμμα με το ΔΝΤ θα συντελέσει αποφασιστικά στη διατήρηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών, ειδικά κατά τη διάρκεια του ερχόμενου προεκλογικού έτους. Σε ό,τι αφορά τις μακροοικονομικές εξελίξεις, η αύξηση του πληθωρισμού, το Σεπτέμβριο, λόγω των τιμών ενέργειας θα είναι προσωρινή, λόγω της θετικής επίδρασης από την περιοριστική νομισματική πολιτική (2 ποσοστιαίες μονάδες στους τελευταίους 4 μήνες).
Στη Σερβία και το Μαυροβούνιο, η συνέχιση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι ύψιστης σημασίας για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των επενδυτών, την αναδιάρθρωση του εξωτερικού χρέους και τη διασφάλιση θετικών μακροοικονομικών επιδόσεων. Ανησυχία προκαλεί η ένταση των πολιτικών αντιθέσεων στο εσωτερικό της βουλής, γεγονός που κινδυνεύει να αποδυναμώσει την πορεία των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Η νομισματική και δημοσιονομική πολιτική συνεχίζουν, πάντως, να οδηγούν σε μακροοικονομική σταθερότητα. Η αναμόρφωση του τραπεζικού τομέα βρίσκεται σε εξέλιξη, ενώ η προσεχής μεγάλη διαρθρωτική αλλαγή θα είναι η αναδιάρθρωση και ιδιωτικοποίηση των τεσσάρων μεγαλύτερων τραπεζών.
Στη FYROM, η επιτυχής ολοκλήρωση της πρώτης ανασκόπησης του 14-μηνου χρηματοοικονομικού προγράμματος του ΔΝΤ διευκολύνει την αθρόα εισροή διεθνούς χρηματοδοτικής στήριξης. Στο δημοσιονομικό τομέα, η καλύτερη της αναμενόμενης επίδοση κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους ενισχύει την περαιτέρω προώθηση της δημοσιονομικής προσαρμογής, κατά το τρέχον και το επόμενο έτος, εξέλιξη η οποία σε συνδυασμό με τη σταθερή νομισματική πολιτική αυξάνει την εμπιστοσύνη στη μελλοντική πορεία της οικονομίας. Τέλος, όσον αφορά τον τραπεζικό τομέα, η σχετική ομαλοποίηση της εγχώριας πολιτικής κατάστασης, οι θετικές μακροοικονομικές συνθήκες και η ισχυροποίηση του εποπτικού και ρυθμιστικού πλαισίου συνέβαλαν στην περαιτέρω ενίσχυση των τραπεζών μετά από μία δύσκολη περίοδο δύο ετών.
Στην Αλβανία, οι μακροοικονομικές επιδόσεις παραμένουν θετικές, και το σταθερά βελτιούμενο οικονομικό περιβάλλον έχει συμβάλει στον περιορισμό του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Στο δημοσιονομικό τομέα, οι καλές επιδόσεις έχουν ήδη συμβάλει στη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, κατά 150 μονάδες βάσης το τρέχον έτος. Όμως, η πρόσφατη αναζωπύρωση των πολιτικών αντιπαραθέσεων στο εσωτερικό της κυβέρνησης είναι πιθανό να θέσει εμπόδια στην ομαλή πορεία των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, γεγονός που ενδέχεται να καθυστερήσει την καταβολή της αναγκαίας για την κάλυψη των «διπλών ελλειμμάτων» ξένης βοήθειας.
Στην Κύπρο, οι τελευταίοι οικονομικοί δείκτες επιβεβαιώνουν περαιτέρω επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας, κατά το τρέχον έτος, κυρίως λόγω της σοβαρής κάμψης του τουρισμού. Όσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική, το νέο Αναθεωρημένο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Προσαρμογής της περιόδου 2004-06 στοχεύει στη σταδιακή μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και του δημοσίου χρέους, ώστε να καταστεί δυνατή η είσοδος της χώρας στην Ευρωζώνη το ενωρίτερο δυνατό. Παρά το γεγονός ότι ο στόχος που θέτει ο προϋπολογισμός του 2004 είναι συνεπής με αυτό το πλαίσιο, βασίζεται σε αρκετά αισιόδοξες υποθέσεις όσον αφορά το ρυθμό ανάπτυξης.
Στην Αίγυπτο, η σημαντική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας αγαθών και υπηρεσιών, ως αποτέλεσμα της υιοθέτησης καθεστώτος ελεύθερης διακύμανσης της αιγυπτιακής λίρας (διολίσθηση κατά 33% έναντι του ευρώ από την αρχή του έτους), συνέβαλε σε αναπάντεχη ισχυροποίηση της εξωτερικής θέσης της χώρας. Πάντως, για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών είναι αναγκαία, μεταξύ άλλων, και η προώθηση σειράς ευρύτερων οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Όσον αφορά τον τραπεζικό τομέα, παρά τη βελτίωση του θεσμικού και εποπτικού πλαισίου στο προηγούμενο έτος, οι χρηματοοικονομικές επιδόσεις των τραπεζών επηρεάσθηκαν αρνητικά από την επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας.
Τα τεύχη του Bulletin παρουσιάζονται και στην ηλεκτρονική διεύθυνση της Τράπεζας στο διαδίκτυο: http://www.nbg.gr/english/publications/research.htm l.
