Εκτός από οικονομική, η κρίση που συνταράσσει τους τελευταίους μήνες την υφήλιο είναι και κρίση «ηθών και αξιών», σύμφωνα με τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων σε έρευνα του Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ που διεξήχθη σε 130.000 πολίτες από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ινδία, την Ινδονησία, το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία, τη Ν. Αφρική την Τουρκία και τις ΗΠΑ.
Ο δημόσιος διάλογος σχετικά με τον ενδεικνυόμενο τρόπο αντιμετώπισης της τρέχουσας οικονομικής κρίσης παραβλέπει μια βασική συνισταμένη: την ηθική υπόσταση του προβλήματος –τι είναι σωστό να γίνει και τι όχι σε μια σύγχρονη οικονομία. Οι ψηφοφόροι των δυτικών κρατών είναι λογικό να αισθάνονται μια μορφή «αδικίας» όταν αναλογίζονται τα υπέρογκα μπόνους και τα τεράστια πακέτα με τα οποία διασώθηκαν οι τράπεζες –σε πολλές περιπτώσεις από χρήματα των φορολογουμένων.
«Ο κόσμος έχει ισχυρό το αίσθημα του δικαίου όσον αφορά στον τρόπο που βλέπει τον κόσμο», δήλωσε στο Reuters η Μαντελίν Μπάντινγκ, μία από τους τρεις ιδρυτές του Citizen Ethics Network που συστάθηκε στο Λονδίνο την περασμένη εβδομάδα. «Οι πολιτικοί μας έχουν χάσει την ικανότητα να συνδέονται με αυτό το αίσθημα», επισήμανε η κα Μπάντινγκ, η οποία είναι επίσης εξωτερικός συντάκτης της βρετανικής εφημερίδας Guardian. «Η πολιτική έχει γίνει πολύ τεχνοκρατική και “διαχειριστική”, καθώς όλα αποσκοπούν στη μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη», συμπληρώνει.
Η αρνητική αυτή δημόσια απήχηση των πακέτων διάσωσης των τραπεζών έχει αναγκάσει τους διευθύνοντες συμβούλους πολλών από τις μεγαλύτερες τράπεζες να παραιτηθούν των μπόνους τους για το τρέχον έτος. Αυτό δεν εμπόδισε, όμως, τη Royal Bank of Scotland –η οποία ανήκει κατά 84% στο βρετανικό δημόσιο– να ανακοινώσει πακέτα μπόνους ύψους 1 εκατ. λιρών έκαστο για περισσότερους από 100 τραπεζίτες την περασμένη εβδομάδα.
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα, παρά τις συστάσεις του για αυστηρότερη εποπτεία των τραπεζών, δεν έδειξε να ενοχλείται από το μπόνους 17 εκατ. δολαρίων που παρείχε η JPMorgan Chase & Co στον διευθύνοντα σύμβουλό της, Τζέιμι Ντίμον ή τα 9 εκατ. δολάρια με τα οποία η Goldman Sachs Group Inc «επιβράβευσε» τον δικό της CEO, Λόιντ Μπλανκφέιν.
Αυτός είναι ο λόγος που η πλειονότητα των πολιτών στα ανεπτυγμένα κράτη κάνει έκκληση για επαναφορά της «ηθικής» τόσο στην οικονομία όσο και στην πολιτική. Ενδεικτικό είναι το άρθρο του Γκόρντον Μπράουν στον ιστότοπο του Guardian, στο οποίο αναφέρει ότι ο κόσμος ζητά την επιστροφή στις «διαρκείς αξίες» της υπευθυνότητας και της εντιμότητας. «Τα μέτρα που λαμβάνουμε πρέπει να είναι σύμφυτα με τις αξίες αυτές», γράφει χαρακτηριστικά ο Βρετανός πρωθυπουργός.
