Τα βήματα της κυβέρνησης ένα προς ένα, έως το 2014 και τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος κάτω από το 3% του ΑΕΠ, καταγράφονται στα μνημόνια συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ, προκειμένου να ξεκινήσει η υλοποίηση του δανεισμού μέσω του μηχανισμού στήριξης.
Στα μνημόνια, τα οποία δημοσιοποίησε το υπουργείο Οικονομικών, περιλαμβάνονται όλες οι αλλαγές στο φορολογικό καθεστώς, οι νέες μειώσεις των δαπανών, οι αλλαγές στο συνταξιοδοτικό και την αγορά εργασίας και οι άλλες διαρθρωτικές αλλαγές.
Μεταξύ άλλων, προβλέπεται η ενδυνάμωση της θέσης του υπουργείου Οικονομικών σε σχέση με τα υπόλοιπα υπουργεία, τόσο κατά την φάση προετοιμασίας όσο και εκτέλεσης του προϋπολογισμού (δίνοντας στον υπουργό δικαίωμα αρνησικυρίας στις αποφάσεις για δαπάνες και στην εκτέλεσή τους), ενώ καταργείται το δικαίωμα της Βουλής να αλλάζει τα μεγέθη του προϋπολογισμού.
Τα μέτρα που συμπεριλαμβάνονται στον τρέχοντα προϋπολογισμό, είναι, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:
* Αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ, με απόδοση τουλάχιστον 1.800 εκατ. ευρώ για ένα πλήρες έτος (800 εκατ. ευρώ το 2010)
* Αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα καύσιμα, στον καπνό και στο αλκοόλ, με απόδοση τουλάχιστον 1.050 εκατ. ευρώ για ένα πλήρες έτος (450 εκατ. ευρώ το 2010)
* Μείωση του μισθολογίου του δημοσίου τομέα με τη μείωση των δώρων Πάσχα, Χριστουγέννων και επιδόματος αδείας και των επιδομάτων που καταβάλλονται σε δημοσίους υπαλλήλους, με τις καθαρές εξοικονομήσεις να ανέρχονται σε 1.500 εκατ. ευρώ για ένα πλήρες έτος (1.100 εκατ. ευρώ το 2010)
* Μείωση των δώρων Πάσχα, Χριστουγέννων και επιδόματος αδείας που καταβάλλονται στους συνταξιούχους, με ταυτόχρονη προστασία αυτών που λαμβάνουν χαμηλότερες συντάξεις, με τις καθαρές εξοικονομήσεις να ανέρχονται σε 1.900 εκατ. ευρώ για ένα πλήρες έτος (1.500 εκατ. ευρώ το 2010)
* Ακύρωση πιστώσεων του προϋπολογισμού για αποθεματικό απροβλέπτων, με στόχο την εξοικονόμηση 700 εκατ. ευρώ
* Μείωση των υψηλότερων συντάξεων, με στόχο την εξοικονόμηση 500 εκατ. ευρώ για ένα πλήρες έτος (350 εκατ. ευρώ το 2010)
* Κατάργηση των περισσότερων από τις πιστώσεις του προϋπολογισμού για το επίδομα αλληλεγγύης (εκτός από ένα μέρος για την ανακούφιση της φτώχειας), με στόχο την εξοικονόμηση 400 εκατ. ευρώ
* Μείωση των δημοσίων επενδύσεων κατά 500 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με τον ισχύοντα σχεδιασμό
Το Κοινοβούλιο υιοθετεί, όπως προβλέπεται στο πρόγραμμα σταθερότητας του Ιανουαρίου 2010, ένα νόμο που θα θεσπίζει προοδευτική φορολογική κλίμακα για όλες τις πηγές εισοδήματος και μια οριζόντια ενιαία αντιμετώπιση του εισοδήματος που προέρχεται από εργασία και περιουσιακά στοιχεία·
Το Κοινοβούλιο υιοθετεί επίσης, όπως προβλέπεται στο πρόγραμμα σταθερότητας του Ιανουαρίου 2010, ένα νόμο που θα καταργεί τις απαλλαγές και τις αυτόνομες φορολογικές διατάξεις στο φορολογικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένων των εισοδημάτων από τα ειδικά επιδόματα που καταβάλλονται στους δημοσίους υπαλλήλους. Ο νόμος ισχύει αναδρομικά από την 1η Ιανουαρίου 2010.
Ο προϋπολογισμός για το 2011 θα περιέχει τα ακόλουθα μέτρα:
* Εφαρμογή του κανόνα αντικατάστασης μόνο του 20% των συνταξιοδοτούμενων εργαζομένων στο δημόσιο τομέα (κυβέρνηση, δήμοι, δημόσιες επιχειρήσεις, τοπική αυτοδιοίκηση, κρατικές υπηρεσίες και άλλοι δημόσιοι οργανισμοί)
* Μείωση της ενδιάμεσης κατανάλωσης της γενικής κυβέρνησης κατά τουλάχιστον 300 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2010, επιπλέον της προβλεπόμενης εξοικονόμησης στο πλαίσια της μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης και της αναδιοργάνωσης της τοπικής αυτοδιοίκησης (βλέπε επόμενο μέτρο).
* Η κυβέρνηση ξεκινά την εφαρμογή της νομοθεσίας για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης και την αναδιοργάνωση της τοπικής αυτοδιοίκησης με στόχο τη μείωση του κόστους κατά τουλάχιστον 1.500 εκατ. ευρώ από το 2011 έως το 2013, από τα οποία τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ μέσα στο 2011.
* Μη χορήγηση της τιμαριθμικής προσαρμογής των συντάξεων, με στόχο την εξοικονόμηση 100 εκατ. ευρώ.
* Μείωση των επενδύσεων που χρηματοδοτούνται από εγχώριους πόρους κατά τουλάχιστον 1.000 εκατ. ευρώ δίνοντας προτεραιότητα στα επενδυτικά προγράμματα που χρηματοδοτούνται από κοινοτικά κονδύλια.
* Προσωρινές "εισφορές κρίσης" στις πολύ κερδοφόρες επιχειρήσεις, οι οποίες θα αποφέρουν επιπλέον έσοδα ύψους τουλάχιστον 600 εκατ. ευρώ τον χρόνο για το 2011, 2012 και 2013.
* Κίνητρα για τη ρύθμιση των παραβιάσεων χρήσης γης, οι οποίες θα αποφέρουν επιπλέον έσοδα 1.500 εκατ. ευρώ από το 2011 έως το 2013, από τα οποία τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ μέσα στο 2011.
* Ενεργοποίηση των τεκμηρίων φορολόγησης των επαγγελματιών με απόδοση τουλάχιστον 400 εκατ. ευρώ το 2011 και αυξανόμενες αποδόσεις το 2012 και 2013.
* Διεύρυνση της βάσης του ΦΠΑ μέσω της εφαρμογής σε υπηρεσίες, οι οποίες σήμερα εξαιρούνται, και μεταφορά σημαντικού ποσοστού (τουλάχιστον 30%) των αγαθών και υπηρεσιών που επί του παρόντος εμπίπτουν στη μειωμένη κανονική κλίμακα, με απόδοση 1.000 εκατ. ευρώ.
* Σταδιακή εισαγωγή "πράσινου φόρου" στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, με απόδοση 300 εκατ. ευρώ στο 2011.
* Συλλογή εσόδων από αδειοδότηση τυχερών παιγνίων: τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ από πώληση αδειών και 200 εκατ. ευρώ από δικαιώματα.
* Διεύρυνση της φορολογικής βάσης ακίνητης περιουσίας αναπροσαρμόζοντας τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων, με στόχο την αποκόμιση τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ επιπρόσθετα έσοδα.
* Αύξηση της φορολόγησης αμοιβών σε είδος, συμπεριλαμβανομένης της φορολόγησης αυτοκινήτων με χρονομίσθωση (τουλάχιστον 150 εκατ. ευρώ).
* Συλλογής του ειδικού φόρου τέλους για ημιυπαίθριους χώρους (τουλάχιστον 800 εκατ. το χρόνο).
* Αύξηση φόρου στα είδη πολυτελείας, με απόδοση τουλάχιστον 100 εκατ. ευρώ.
Ο προϋπολογισμός θα ορίσει αναλυτικά ανώτατα όρια εξόδων για κάθε υπουργείο, για την τοπική αυτοδιοίκηση και τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης σύμφωνα με το στόχο για το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης. Αυτό αφορά επίσης και το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο για το 2012-2013.
Στον προϋπολογισμό για το 2012 θα συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα εξής μέτρα:
* Μείωση της απασχόλησης στο δημόσιο τομέα επιπροσθέτως του κανόνα της μίας πρόσληψης ανά πέντε συνταξιοδοτήσεις. Αυτό θα επιτρέψει εξοικονόμηση τουλάχιστον 600 εκατ. ευρώ.
* Ειδικός φόρος κατανάλωσης για τα μη αλκοολούχα ποτά, συνολικής απόδοσης τουλάχιστον 300 εκατ. ευρώ.
* Συνέχιση της επέκτασης της βάσης για τον φόρο ακίνητης περιουσίας με την αναθεώρηση των αντικειμενικών αξιών απόδοσης τουλάχιστον 200 εκατ. ευρώ πρόσθετων εσόδων.
* Συνέχιση της αναδιοργάνωσης της τοπικής αυτοδιοίκησης για την εξοικονόμηση τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ.
* Αναστολή στις ονομαστικές αυξήσεις συντάξεων.
* Συνέχιση της αύξησης της αποτελεσματικότητας των τεκμηρίων φορολόγησης των επαγγελματιών, με στόχο τη συλλογή τουλάχιστον 100 εκατ. ευρώ επιπλέον.
* Μείωση των επιδοτήσεων σε δημόσιες επιχειρήσεις κατά τουλάχιστον 800 εκατ. ευρώ, ως αποτέλεσμα της αναδιάρθρωσής τους.
* Επιδόματα ανεργίας με κριτήρια τα ελάχιστα απαιτούμενα μέσα διαβίωσης. Στόχος είναι η εξοικονόμηση 500 εκατ. ευρώ.
* Η εξασφάλιση επιπρόσθετων εσόδων από την αδειοδότηση τυχερών παιγνίων: τουλάχιστον 225 εκατ. ευρώ από την πώληση αδειών και 400 εκατ. ευρώ από δικαιώματα.
* Περαιτέρω διεύρυνση της βάσης του ΦΠΑ με την εφαρμογή του κανονικού συντελεστή για αγαθά και υπηρεσίες που τώρα υπάγονται στον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ, στοχεύοντας την συλλογή τουλάχιστον επιπλέον 300 εκατ. ευρώ.
Σε ό,τι αφορά τα «κλειστά επαγγέλματα», στα μνημόνια επισημαίνεται ότι η κυβέρνηση θα προτείνει νομοθεσία για την άρση των περιορισμών σε αυτά, συμπεριλαμβανομένων:
* του νομικού επαγγέλματος, να άρει περιττούς περιορισμούς για ελάχιστη αμοιβή, την ουσιαστική απαγόρευση διαφήμισης, γεωγραφικούς περιορισμούς σχετικά με το πού μπορούν οι δικηγόροι να δρουν στην Ελλάδα
* του φαρμακευτικού επαγγέλματος, σχετικά με τον περιορισμό του αριθμού των φαρμακείων και το ελάχιστο περιθώριο κέρδους
* του συμβολαιογραφικού επαγγέλματος, σχετικά με την ελάχιστη αμοιβή, περιορισμό στον αριθμό των συμβολαιογράφων, γεωγραφικούς περιορισμούς σχετικά με το πού μπορούν οι συμβολαιογράφοι να δρουν και την ουσιαστική απαγόρευση διαφήμισης
* αρχιτέκτονες, σχετικά με την ελάχιστη αμοιβή
* μηχανικοί, σχετικά με την ελάχιστη αμοιβή
* ορκωτοί λογιστές, σχετικά με την ελάχιστη αμοιβή
Για τις αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα, σημειώνεται ότι το Κοινοβούλιο θα υιοθετήσει τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, προκειμένου να εξασφαλιστεί μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα η βιωσιμότητά του.
Η μεταρρύθμιση θα σχεδιαστεί σε στενή διαβούλευση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ΔΝΤ και την ΕΚΤ, και η εκτιμώμενη επίπτωσή της στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα θα επικυρωθεί από την Επιτροπή Οικονομικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι παράμετροι του συστήματος θα εξασφαλίσουν την μακροπρόθεσμη αναλογιστική ισορροπία, όπως καθορίζεται από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή. Η μεταρρύθμιση θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία:
* Απλούστευση του κατακερματισμένου συστήματος συντάξεων με τη συγχώνευση των υφιστάμενων συνταξιοδοτικών ταμείων σε τρία ταμεία και θέσπιση ενός ενιαίου νέου συστήματος για όλους τους τωρινούς και μελλοντικούς εργαζόμενους.
* Οι νέοι καθολικώς δεσμευτικοί κανόνες για τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, τις εισφορές, τους κανόνες συσσώρευσης και την τιμαριθμική αναπροσαρμογή των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων πρέπει να εφαρμόζονται κατ' αναλογία προς όλους από την 1η Ιανουαρίου 2013
* Εισαγωγή ενός ενιαίου ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 65 έτη, ακόμη και για τις γυναίκες στο δημόσιο τομέα (σταδιακά από την 1η Ιανουαρίου 2011), που θα ολοκληρωθεί ως τον Δεκέμβριο του 2013
* Σταδιακή αύξηση της ελάχιστης ανταποδοτικής περιόδου για συνταξιοδότηση με πλήρη σύνταξη από 37 σε 40 έτη ως το 2015
* Τροποποίηση του τύπου απονομής σύνταξης στο ανταποδοτικό σχήμα για την ενίσχυση της σχέσης μεταξύ των εισφορών που καταβάλλονται και των παροχών που λαμβάνονται, με το ποσοστό συσσώρευσης να περιορίζεται σε ένα μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 1,2%, και οι συντάξεις να τιμαριθμοποιούνται
* Εισαγωγή ενός αυτόματου μηχανισμού προσαρμογής όπου, κάθε τρία χρόνια αρχίζοντας το 2020, θα αυξάνει τις (ελάχιστες και νομοθετημένες) ηλικίες συνταξιοδότησης ανάλογα με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής κατά τη συνταξιοδότηση
* Επέκταση για τον υπολογισμό των συντάξιμων αποδοχών από τα τελευταία πέντε έτη στο σύνολο του εργασιακού βίου (διατηρώντας τα κεκτημένα δικαιώματα)
* Μείωση του ανώτατου ορίου στις συντάξεις
* Εισαγωγή ενός εγγυημένου εισοδήματος βασισμένου σε εισοδηματικά κριτήρια για τους ηλικιωμένους (πάνω από το νομοθετημένο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης), για την προστασία των πιο ευάλωτων ομάδων, συμβατό με τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών
* Μέτρα για τον περιορισμό της πρόσβασης στην πρόωρη συνταξιοδότηση. Ειδικότερα, η αύξηση της ελάχιστης ηλικίας πρόωρης συνταξιοδότησης στα 60 έτη από την 1η Ιανουαρίου 2011, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων στα βαρέα και ανθυγιεινά επάγγελμα και εκείνων με 40 χρόνια εισφορών. Κατάργηση των ειδικών κανόνων για τους ασφαλισμένους πριν από το 1993 (με παράλληλη διατήρηση των κεκτημένων δικαιωμάτων). Ουσιαστική αναθεώρηση του καταλόγου των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων
* Μείωση των συνταξιοδοτικών παροχών (κατά 6% ετησίως) για τα άτομα που συνταξιοδοτούνται μεταξύ των ηλικιών 60 και 65, με περίοδο συνεισφορών μικρότερη των 40 ετών
* Εισαγωγή αυστηρότερων όρων και τακτική επανεξέταση της πλήρωσης των προϋποθέσεων για τις συντάξεις αναπηρίας.
Για την αγορά εργασίας, τέλος, στα μνημόνια επισημαίνεται ότι η κυβέρνηση θα αλλάξει τη σχετική νομοθεσία για την προστασία της εργασίας, παρατείνοντας την περίοδο μαθητείας για νέες θέσεις εργασίας στο ένα έτος, μειώνοντας το συνολικό επίπεδο αποζημίωσης σε περίπτωση απόλυσης και διασφαλίζοντας ότι το καθεστώς αποζημίωσης θα είναι το ίδιο για ειδικευμένους και ανειδίκευτους εργάτες, αυξάνοντας το ελάχιστο όριο ενεργοποίησης των κανόνων μαζικών απολύσεων ειδικά για μεγάλες επιχειρήσεις και διευκολύνοντας τη χρήση συμβάσεων προσωρινής εργασίας και ημιαπασχόλησης.
Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ
