Οι προσδοκίες ήταν εξαρχής χαμηλές, ένα χρόνο μετά το «ναυάγιο» της Κοπεγχάγης και στη σκιά της άρνησης Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας να δεσμευτούν ενώπιον της διεθνούς κοινότητας να μειώσουν την παραγωγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Η σύνοδος των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή ωστόσο έκλεισε με τις περισσότερες περιβαλλοντικές οργανώσεις - που ζητούσαν συγκεκριμένες δεσμεύσεις- να εκφράζουν έστω και συγκρατημένα την ικανοποίησή τους.
Τι άλλαξε; Ότι, παρά τις λιγότερο ή περισσότερο σοβαρές ενστάσεις, πάνω από 190 χώρες υπέγραψαν τελικά μία νέα συμβιβαστική συμφωνία που, όπως λένε, δείχνει το δρόμο προς ένα νέο σύστημα κλιματικής διπλωματίας, στο πλαίσιο του οποίου βιομηχανοποιημένες και αναπτυσσόμενες χώρες θα πρέπει να αναλάβουν δράση με στόχο την ανάσχεση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η υπουργός Εξωτερικών του Μεξικού Πατρίσια Εσπινόζα χαιρέτισε τη συμφωνία - ή για την ακρίβεια τις Συμφωνίες του Κανκούν- λέγοντας ότι σηματοδοτεί «μια νέα εποχή διεθνούς συνεργασίας για την κλιματική αλλαγή».
Οι συμφωνίες φυσικά κάθε άλλο παρά τέλειες είναι. Έπρεπε άλλωστε να γεφυρώσουν τις ανάγκες και τις απαιτήσεις δεκάδων μικρών και μεγάλων, αναπτυγμένων και μη χωρών. Με την υιοθέτησή τους -απ’ όλους πλην της Βολιβίας- δεν... σώθηκε ο πλανήτης, αλλά σώθηκε για τώρα η διαδικασία των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο του ΟΗΕ, την οποία παραμονές της συνόδου είχαν ήδη καταδικάσει αρκετοί αντιπρόσωποι και παρατηρητές.
Σε αντίθεση όμως με τους Δανούς, πέρυσι, οι Μεξικανοί οικοδεσπότες είχαν προϊδεάσει τους συμμετέχοντες για μια ανοιχτή, διαφανή διαπραγματευτική διαδικασία, κάνοντας κατά τα φαινόμενα ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να ικανοποιήσουν τους πάντες – κάτι που φάνηκε και από το μακρόσυρτο χειροκρότημα, στο οποίο ξέσπασαν οι αντιπρόσωποι χωρών και κυβερνήσεων όταν η προεδρεύουσα Εσπινόζα έκλεισε τις εργασίες της συνόδου. Ο Ινδός υπουργός Περιβάλλοντος δεν δίστασε να την αποκαλέσει «θεά» για το κατόρθωμά της...
Ναι μεν, αλλά...
Τα κείμενα που υιοθετήθηκαν αναφέρουν ότι χρειάζεται να υπάρξει μεγαλύτερη μείωση της παραγωγής εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, χωρίς όμως να προσδιορίζεται με ποιον τρόπο θα επιτευχθεί κάτι τέτοιο. Παρά την αποτυχία εξεύρεσης μιας ολοκληρωμένης συμφωνίας, όπως ζητούσαν ακτιβιστές και αρκετές κυβερνήσεις, τα κείμενα εκλαμβάνονται ως βάση, πάνω στην οποία θα μπορούσε να «χτιστεί» μια καλύτερη, λεπτομερέστερη λύση για τη μείωση των εκπομπών. Κατά την αρμόδια κοινοτική επίτροπο πρόκειται για μια ουσιαστική συμφωνία που καλύπτει αρκετά ζητήματα, έστω κι αν παραμένει ασαφές κατά πόσο τα μέτρα που αναφέρονται –συμπεριλαμβανομένων αυτών που αφορούν τη μείωση των εκπομπών- είναι δεσμευτικά.
Ένα από αυτά είναι η συγκρότηση του Πράσινου Ταμείου για το Κλίμα, που καλείται να συγκεντρώσει και να διανέμει 100 δισ. δολάρια το χρόνο έως το 2020 στις φτωχές χώρες προκειμένου να θωρακιστούν έναντι των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και να αναπτυχθούν στον κλάδο της ενέργειας χαμηλού άνθρακα. Την προσπάθεια αυτή θα συντονίσει ειδική επιτροπή που δημιουργείται βάσει της συμφωνίας. Στο κείμενο καθορίζονται επίσης οι παράμετροι για τη χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών ως αντάλλαγμα για τις προσπάθειές τους να επιβραδύνουν τους ρυθμούς αποψίλωσης των δασών τους.
«Οι διαπραγματεύσεις στο μέλλον θα συνεχίσουν να είναι δύσκολες», αναγνώρισε ο Κινέζος διαπραγματευτής Ζίε Ζενχούα. Ο ομόλογός του από τη Βολιβία - η οποία απέρριψε τη συμφωνία επικαλούμενη προβλήματα στο κείμενο και στις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις που οδήγησαν σε αυτό- εξέφρασε την ανησυχία του για το ότι οι όποιες δεσμεύσεις δεν εντάσσονται στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Κιότο. «Μιλάμε για μία μείωση των εκπομπών κατά 13-16%», είπε ο Πάμπλο Σολόν. «Αυτό σημαίνει αύξηση μεγαλύτερη από 4 βαθμούς Κελσίου και εμείς δεν μπορούμε, υπεύθυνα, να συμφωνήσουμε σε κάτι τέτοιο».
Υπενθυμίζεται ότι στόχος της συμφωνίας που θα διαδεχόταν το Πρωτόκολλο του Κιότο, το 2012, ήταν η άνοδος της θερμοκρασίας να περιοριστεί στους 2 βαθμούς Κελσίου. Κατά την τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) περαιτέρω αύξηση θα είχε επικίνδυνες συνέπειες.
Παρά τα προβλήματα, ακόμη και περιβαλλοντικές οργανώσεις που φοβούνταν μια επανάληψη της Κοπεγχάγης, εκτιμούν ότι τουλάχιστον «ξεφύγαμε από την παράλυση», όπως λέει εκπρόσωπος της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης, ενώ στέλεχος του WWF εκτιμά πως στη συμφωνία «υπάρχουν αρκετά στοιχεία, με τα οποία μπορούμε να δουλέψουμε ενόψει της συνόδου στη Νότιο Αφρική, ώστε να εξασφαλίσουμε μια νέα, νομικά δεσμευτική συμφωνία».
