Διάσκεψη στο Κανκούν

Οι προσδοκίες ήταν εξαρχής χαμηλές, ένα χρόνο μετά το «ναυάγιο» της Κοπεγχάγης και στη σκιά της άρνησης Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας να δεσμευτούν ενώπιον της διεθνούς κοινότητας να μειώσουν την παραγωγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Η σύνοδος των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή ωστόσο έκλεισε με τις περισσότερες περιβαλλοντικές οργανώσεις - που ζητούσαν συγκεκριμένες δεσμεύσεις- να εκφράζουν έστω και συγκρατημένα την ικανοποίησή τους.

Τι άλλαξε; Ότι, παρά τις λιγότερο ή περισσότερο σοβαρές ενστάσεις, πάνω από 190 χώρες υπέγραψαν τελικά μία νέα συμβιβαστική συμφωνία που, όπως λένε, δείχνει το δρόμο προς ένα νέο σύστημα κλιματικής διπλωματίας, στο πλαίσιο του οποίου βιομηχανοποιημένες και αναπτυσσόμενες χώρες θα πρέπει να αναλάβουν δράση με στόχο την ανάσχεση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η υπουργός Εξωτερικών του Μεξικού Πατρίσια Εσπινόζα χαιρέτισε τη συμφωνία - ή για την ακρίβεια τις Συμφωνίες του Κανκούν- λέγοντας ότι σηματοδοτεί «μια νέα εποχή διεθνούς συνεργασίας για την κλιματική αλλαγή».

Οι συμφωνίες φυσικά κάθε άλλο παρά τέλειες είναι. Έπρεπε άλλωστε να γεφυρώσουν τις ανάγκες και τις απαιτήσεις δεκάδων μικρών και μεγάλων, αναπτυγμένων και μη χωρών. Με την υιοθέτησή τους -απ’ όλους πλην της Βολιβίας- δεν... σώθηκε ο πλανήτης, αλλά σώθηκε για τώρα η διαδικασία των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο του ΟΗΕ, την οποία παραμονές της συνόδου είχαν ήδη καταδικάσει αρκετοί αντιπρόσωποι και παρατηρητές.

Σε αντίθεση όμως με τους Δανούς, πέρυσι, οι Μεξικανοί οικοδεσπότες είχαν προϊδεάσει τους συμμετέχοντες για μια ανοιχτή, διαφανή διαπραγματευτική διαδικασία, κάνοντας κατά τα φαινόμενα ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να ικανοποιήσουν τους πάντες – κάτι που φάνηκε και από το μακρόσυρτο χειροκρότημα, στο οποίο ξέσπασαν οι αντιπρόσωποι χωρών και κυβερνήσεων όταν η προεδρεύουσα Εσπινόζα έκλεισε τις εργασίες της συνόδου. Ο Ινδός υπουργός Περιβάλλοντος δεν δίστασε να την αποκαλέσει «θεά» για το κατόρθωμά της...

Ναι μεν, αλλά...

Τα κείμενα που υιοθετήθηκαν αναφέρουν ότι χρειάζεται να υπάρξει μεγαλύτερη μείωση της παραγωγής εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, χωρίς όμως να προσδιορίζεται με ποιον τρόπο θα επιτευχθεί κάτι τέτοιο. Παρά την αποτυχία εξεύρεσης μιας ολοκληρωμένης συμφωνίας, όπως ζητούσαν ακτιβιστές και αρκετές κυβερνήσεις, τα κείμενα εκλαμβάνονται ως βάση, πάνω στην οποία θα μπορούσε να «χτιστεί» μια καλύτερη, λεπτομερέστερη λύση για τη μείωση των εκπομπών. Κατά την αρμόδια κοινοτική επίτροπο πρόκειται για μια ουσιαστική συμφωνία που καλύπτει αρκετά ζητήματα, έστω κι αν παραμένει ασαφές κατά πόσο τα μέτρα που αναφέρονται –συμπεριλαμβανομένων αυτών που αφορούν τη μείωση των εκπομπών- είναι δεσμευτικά.

Ένα από αυτά είναι η συγκρότηση του Πράσινου Ταμείου για το Κλίμα, που καλείται να συγκεντρώσει και να διανέμει 100 δισ. δολάρια το χρόνο έως το 2020 στις φτωχές χώρες προκειμένου να θωρακιστούν έναντι των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και να αναπτυχθούν στον κλάδο της ενέργειας χαμηλού άνθρακα. Την προσπάθεια αυτή θα συντονίσει ειδική επιτροπή που δημιουργείται βάσει της συμφωνίας. Στο κείμενο καθορίζονται επίσης οι παράμετροι για τη χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών ως αντάλλαγμα για τις προσπάθειές τους να επιβραδύνουν τους ρυθμούς αποψίλωσης των δασών τους.

«Οι διαπραγματεύσεις στο μέλλον θα συνεχίσουν να είναι δύσκολες», αναγνώρισε ο Κινέζος διαπραγματευτής Ζίε Ζενχούα. Ο ομόλογός του από τη Βολιβία - η οποία απέρριψε τη συμφωνία επικαλούμενη προβλήματα στο κείμενο και στις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις που οδήγησαν σε αυτό- εξέφρασε την ανησυχία του για το ότι οι όποιες δεσμεύσεις δεν εντάσσονται στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Κιότο. «Μιλάμε για μία μείωση των εκπομπών κατά 13-16%», είπε ο Πάμπλο Σολόν. «Αυτό σημαίνει αύξηση μεγαλύτερη από 4 βαθμούς Κελσίου και εμείς δεν μπορούμε, υπεύθυνα, να συμφωνήσουμε σε κάτι τέτοιο».

Υπενθυμίζεται ότι στόχος της συμφωνίας που θα διαδεχόταν το Πρωτόκολλο του Κιότο, το 2012, ήταν η άνοδος της θερμοκρασίας να περιοριστεί στους 2 βαθμούς Κελσίου. Κατά την τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) περαιτέρω αύξηση θα είχε επικίνδυνες συνέπειες.

Παρά τα προβλήματα, ακόμη και περιβαλλοντικές οργανώσεις που φοβούνταν μια επανάληψη της Κοπεγχάγης, εκτιμούν ότι τουλάχιστον «ξεφύγαμε από την παράλυση», όπως λέει εκπρόσωπος της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης, ενώ στέλεχος του WWF εκτιμά πως στη συμφωνία «υπάρχουν αρκετά στοιχεία, με τα οποία μπορούμε να δουλέψουμε ενόψει της συνόδου στη Νότιο Αφρική, ώστε να εξασφαλίσουμε μια νέα, νομικά δεσμευτική συμφωνία».

Η συμφωνία του Κανκούν είναι ένα σημαντικό βήμα, αλλά υπάρχει ακόμη δουλειά να κάνουμε πριν από την επόμενη διάσκεψη για το κλίμα στην Νότιο Αφρική το επόμενο έτος, δήλωσε ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Ντέιβιντ Κάμερον.

«Η συμφωνία στο Κανκούν αποτελεί ένα σημαντικό βήμα που επιβεβαιώνει την αποφασιστικότητα της διεθνούς κοινότητας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω της πολυμερούς δράσης», υπογράμμισε.

«Η Βρετανία θα εκπληρώσει τις διεθνείς υποχρεώσεις της. Αυτή η κυβέρνηση θα είναι η πιο πράσινη που είχαμε ποτέ. Και θα συνεχίσω να υπερασπίζομαι την εφαρμογή μιας συνολικής συμφωνίας, πλήρους και νομικά δεσμευτικής», πρόσθεσε ο Κάμερον.

Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Γαλλικό Πρακτορείο, Reuters

Σε συμφωνία, που περιλαμβάνει όμως συντηρητικά βήματα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, κατέληξαν τα σχεδόν 200 κράτη που συμμετείχαν στη Σύνοδο για το κλίμα, στο Κανκούν του Μεξικού.

Οι απεσταλμένοι των συμμετεχόντων χωρών προτίμησαν να αναβάλουν για του χρόνου τις δύσκολες αποφάσεις που αφορούν τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Η συμφωνία, στην οποία κατέληξαν οι συμμετέχοντες μετά από ολονύκτιες διαπραγματεύσεις, προβλέπει τη δημιουργία ενός νέου πράσινου ταμείου που θα ενισχύσει τις φτωχές χώρες, μέτρα προστασίας των τροπικών δασών, τρόπους προώθησης τεχνολογιών καθαρής ενέργειας και πρωτοβουλίες ώστε οι αναπτυσσόμενες χώρες να προσαρμοστούν στα δεδομένα που έχει φέρει η κλιματική αλλαγή.

Στόχος είναι το πράσινο ταμείο να συγκεντρώνει 100 δισ. δολάρια ετησίως, ώστε να παρέχεται οικονομική βοήθεια στις φτωχές χώρες έως το 2020.

Επίσης τέθηκε ο στόχος μείωσης της μέσης θερμοκρασίας παγκοσμίως κάτω των δύο βαθμών κελσίου, δηλαδή σε προ βιομηχανοποίησης επίπεδα.

«Πρόκειται για μία νέα εποχή διεθνούς συνεργασιάς για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής», δήλωσε στους παρευρισκόμενους, η υπουργός Εξωτερικών του Μεξικού Πατρίσια Εσπινόζα.

Ο Βρετανός υπουργός Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Κρις Χιουν εκτίμησε ότι πλέον είναι πιθανότερο η ΕΕ να αυξήσει στο 30% τον περιορισμό του διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2020, από το 20% που ισχύει τώρα».

Πάντως, εγείρεται για ακόμη μία φορά το ερώτημα, κατά πόσο η συμφωνία και τα μέτρα που περιλαμβάνει είναινομικά δεσμευτικά.

Πηγή: Reuters

Χωρίς νέες δεσμεύσεις και χωρίς την ανακοίνωση φιλόδοξων σχεδίων κυλούν οι μέρες στο Κανκούν και η Σύνοδος των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή φθάνει στο τέλος της.

Πάνω από το συνεδριακό κέντρο ρίχνει βαριά τη σκιά του το λεγόμενο «χάσμα γιγατόνων», 5 με 9 γιγατόνων για την ακρίβεια, το οποίο χωρίζει την ποσότητα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που θα πρέπει να παράγεται ετησίως ώστε η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη να περιοριστεί στους 2 βαθμούς Κελσίου από τις δεσμεύσεις των 194 χωρών που μετέχουν στη σύνοδο.

Όπως διευκρινίζεται στη νέα έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ (UNEP), ακόμη και αν όλες οι χώρες τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους - δηλαδή όσες έχουν δεσμευτεί- η παραγωγή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα θα είναι κατά 5 με 9 γιγατόνους μεγαλύτερη από τους στόχους που έχουν τεθεί για το 2020. Ο διευθυντής του UNEP Αχίμ Στάινερ προειδοποίησε ότι «τα πλέον αξιόπιστα επιστημονικά δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας υπαγορεύουν ότι οι ελπίδες μας να μείνουμε κάτω από το όριο της ανόδου της θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς Κελσίου θα έχουν χαθεί», ακόμη και εάν τηρηθούν οι όποιες δεσμεύσεις.

Στην έκθεση λαμβάνονται υπόψη οι δεσμεύσεις των χωρών κατά την περυσινή Σύνοδο για την Κλιματική Αλλαγή στην Κοπεγχάγη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έβαλε ως στόχο τη μείωση της παραγωγής εκπομπών αερίων κατά 20% έως το 2020, ενώ οι ΗΠΑ κατά 17%. Η Κίνα δεσμεύτηκε να επιτύχει βελτίωση κατά 45% της «αποδοτικότητάς της από πλευράς άνθρακα». Παρά τις διάφορες εκκλήσεις, στο Κανκούν τα ποσοστά δεν αυξήθηκαν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ωστόσο έχει προσφερθεί να θέσει ως στόχο μεγαλύτερη μείωση - της τάξεως του 30%- εφόσον και άλλες χώρες προχωρήσουν σε ανάλογες δεσμεύσεις. Κάτι τέτοιο, σύμφωνα με την αρμόδια κοινοτική επίτροπο, θα είχε ως αποτέλεσμα να κλείσει κατά πολύ το «χάσμα γιγατόνων».

Ελάχιστοι πάντως πιστεύουν ότι θα επιτευχθεί κάτι στις ημέρες που απομένουν για να ολοκληρωθεί και αυτή η σύνοδος. «Οι αριθμοί δεν μπορούν να γίνουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης», εκτιμά ο αναλυτής του Κέντρου Pew για την Κλιματική Αλλαγή. «Οι πολιτικοί δεν είναι έτοιμοι. Εάν επιχειρήσουν να δώσουν μία νέα προθεσμία, το αποτέλεσμα θα είναι... άλλη μία Κοπεγχάγη».

Οι αντιπρόσωποι 194 χωρών άρχισαν να συρρέουν στο Κανκούν του Μεξικού για την τελευταία - και καθοριστική - εβδομάδα των διαπραγματεύσεων που αρχίζουν την Τρίτη.

Καθώς ελάχιστοι είναι αυτοί που βλέπουν μία νέα διεθνή, δεσμευτική συμφωνία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, διαφαίνονται προσπάθειες παράτασης του ισχύοντος έως το 2012 Πρωτοκόλλου του Κιότο, γεγονός που έχει πυροδοτήσει εντάσεις.

Κίνα, Ινδία και άλλες αναπτυσσόμενες χώρες λένε ότι τα πλούσια κράτη έχουν παράξει τις περισσότερες εκπομπές τους αερίων του θερμοκηπίου μετά την Επιστημονική Επανάσταση και ζητούν την παράταση της ισχύος του Πρωτοκόλλου. Ιαπωνία, Ρωσία και Καναδάς έχουν ήδη ξεκαθαρίσει ότι δεν πρόκειται να βάλουν την υπογραφή τους σε κάτι τέτοιο και ζητούν μια νέα συμφωνία, που θα δεσμεύει και τις αναδυόμενες οικονομίες να αναλάβουν δράση.

Το επιχείρημά τους είναι ότι οι χώρες που το έχουν επικυρώσει παράγουν από κοινού λιγότερο από το εν τέταρτο των εκπομπών παγκοσμίως, συνεπώς - όπως λένε- το Πρωτόκολλο του Κιότο δεν μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην κατεύθυνση της μείωσής τους.

Αυτή η διαμάχη επισκίασε το πρώτο σκέλος της συνόδου των Ηνωμένων Εθνών και εκφράζονται φόβοι ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε «ναυάγιο» παρόμοιο με αυτό της Κοπεγχάγης πέρυσι.

Αισιοδοξία από το Μεξικό, δυσαρέσκεια από την ΕΕ

Το Σαββατοκύριακο, δόθηκαν στη δημοσιότητα προσχέδια συμφωνιών, για τη σύνταξη των οποίων ελήφθησαν υπόψη κάποιες από τις θέσεις και τις απαιτήσεις που πρόβαλαν διάφορες αντιπροσωπείες. Στην Κοπεγχάγη, η διαρροή -από τις πρώτες μέρες της συνόδου- προσχεδίου συμφωνίας, την ύπαρξη του οποίου αγνοούσαν πολλές χώρες, πιστεύεται πως υπήρξε ένας από τους βασικούς λόγους που οι συνομιλίες κατέληξαν σε αδιέξοδο.

Το Μεξικό που φιλοξενεί τις σχεδόν 200 αντιπροσωπείες ωστόσο, τονίζει με κάθε τρόπο και σε κάθε ευκαιρία ότι η «δική του» σύνοδος είναι μια ανοιχτή διαδικασία, στην οποία κάθε χώρα είναι ευπρόσδεκτη να συμβάλει. Μέχρι στιγμής η ανταπόκριση είναι σε γενικές γραμμές θετική, τόσο από πλευράς συνέδρων όσο και από περιβαλλοντικές οργανώσεις. «Δεν υπάρχει κρυφό κείμενο ή κρυφές διαπραγματεύσεις», είπε η υπουργός Εξωτερικών του Μεξικού Πατρίσια Εσπινόζα. «Δεν θα γίνουν επιμέρους διαπραγματεύσεις».

Πολλοί ωστόσο αμφισβητούν ότι η εβδομάδα που ξεκίνησε με συγκρατημένη αισιοδοξία θα λήξει με έναν ουσιαστικό συμβιβασμό. Αιτία, κατά τον Κολομβιανό διαπραγματευτή: το «φάντασμα της Κοπεγχάγης». «Θα χάσουμε τη νομιμότητά μας», προειδοποίησε. «Πόσες ακόμη σύνοδοι χωρίς αποτελέσματα μπορούν να γίνουν;» Εξίσου απαισιόδοξη εμφανίστηκε και η αρμόδια κοινοτική επίτροπος, που αξιώνει εκ μέρους της Ε.Ε. αποφασιστικά βήματα στην κατεύθυνση του περιορισμού της παραγωγής εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. «Τα κείμενα που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στο τραπέζι δεν είναι έτοιμα προς αξιοπιοίηση από τους υπουργούς ώστε να οριστικοποιηθεί μια συμφωνία», δήλωσε η επίτροπος για την κλιματική αλλαγή Κόνι Χέντεγκαρντ. «Ήρθαμε εδώ για να διαπραγματευτούμε, όχι για να προβάλουμε εκ νέου τις εθνικές μας θέσεις.»

IPCC: Καταστροφική για τους φτωχούς μια αποτυχία

Εν τω μεταξύ, ο επικεφαλής της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) προειδοποίησε ότι περαιτέρω καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων για την ανάσχεση της υπερθέρμανσης του πλανήτη θα έθετε σε κίνδυνο πολλές ζωές στις φτωχότερες χώρες. Σε συνέντευξή του στο SolveClimate News, ο Ραχέντρα Πασόρι εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι –δεδομένων και των επιστημονικών στοιχείων που έχουν έρθει στο φως- οι διαπραγματευτές στο Κανκούν θα επιτύχουν κάποια πρόοδο στην κατεύθυνση μιας νέας συμφωνίας για το κλίμα.

Σύμφωνα με την περίφημη –όσο και αμφιλεγόμενη- έκθεση του IPCC που δόθηκε στη δημοσιότητα το 2007, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου απειλούν να αυξήσουν τη συχνότητα φαινομένων όπως οι πλημμύρες ή η ξηρασία, οδηγώντας στη μείωση της παραγωγής αγροτικών προϊόντων, ιδιαίτερα στις φτωχές χώρες. «Υπάρχουν κοινωνίες, οι οποίες πολύ απλά δεν έχουν τους πόρους που θα τους επέτρεπαν να εισάγουν τρόφιμα», δήλωσε ο Δρ. Πασόρι. «Εάν δεν είναι σε θέση να παράγουν αρκετά ώστε να είναι αυτάρκεις, τότε αυτό προφανώς θα έχει ιδιαίτερα επιβλαβείς και αρνητικές συνέπειες.»

Κατά τον Πασόρι, η υπερθέρμανση του πλανήτη ήδη επιδεινώνει τις φυσικές καταστροφές. Ενδεικτικά αναφέρθηκε στον «τρομερό κυκλώνα» που έπληξε τη Μυανμάρ το 2008, στοιχίζοντας τη ζωή σε περισσότερους από 100.000 ανθρώπους. Κατά τις εκτιμήσεις του IPCC, τέτοιου είδους τραγωδίες δεν είναι παρά ο προάγγελος όσων θα συμβούν στον πλανήτη.