Η απόφαση της Ρωσίας να διακόψει την παροχή φυσικού αερίου στην Ουκρανία υπογραμμίζει την επιβεβλημένη ανάγκη για περιορισμό της εξάρτησης της Ευρώπης από τα αποθέματα της Ρωσίας, καθώς οι διενέξεις των δύο χωρών δεν αναμένεται να λήξουν σύντομα, επισημαίνει το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters.
Ως γνωστόν, εξαιτίας συμβατικής διαφοράς η εξαγωγική ρωσική εταιρεία μονοπωλίου Gazprom αποφάσισε για δεύτερη φορά την τελευταία τριετία να διακόψει την παροχή φυσικού αερίου στην Ουκρανία.
Παρά τις διαβεβαιώσεις των δύο συμβαλλομένων ότι δεν πρόκειται να διακυβευτεί η παροχή αερίου στην υπόλοιπη Ευρώπη και της αύξησης των παρερχομένων ποσοτήτων από την Gazprom προς τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η γηραιά ήπειρος παραμένει ευάλωτη, υπογραμμίζει το διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο.
Το ένα πέμπτο του φυσικού αερίου που προμηθεύεται η Ευρωπαϊκή Ένωση περνά από αγωγούς που διασχίζουν την Ουκρανία, ενώ ανάλογη διένεξη το 2006 οδήγησε σε σύντομη μείωση της προσφοράς στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η ΕΕ έχει προβεί σε άμεσες ενέργειες για επίλυση της διαφωνίας και κάλεσε τις δύο πλευρές να συνάψουν μακροχρόνια συμφωνία που θα θέσει οριστικό τέλος στις τακτικές διαμάχες των δύο χωρών. Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας δήλωσε ότι οι εμπορικές αντιδικίες δεν πρέπει να έχουν αντίκτυπο στην παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη,ωστόσο, οι αναλυτές προειδοποιούν ότι οι πληρωμές αποτελούν μέρος μόνο του προβλήματος.
REUTERS
«Είχαν τρία χρόνια να συνάψουν συμφωνία με την Ουκρανία και φυσικά μπορούσαν να διακόψουν την παροχή φυσικού αερίου στην Ουκρανία ανά πάσα στιγμή στη διάρκεια του καλοκαιριού. Επέλεξαν, όμως, την 1η Ιανουαρίου για να ανεβάσουν τους τόνους», δήλωσε ο Ντίτερ Χελμ, καθηγητής ενεργειακής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
«Το συμπέρασμα είναι ότι η πολιτική είναι αυτή που παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην προμήθεια φυσικού αερίου από τη Ρωσία... Ο πρωθυπουργός Βλαντιμίρ Πούτιν περιμένει να δει πόσο ακόμα θα τον αφήνει η Ευρωπαϊκή Ένωση να παίζει η Ρωσία το παιχνίδι της με την Ουκρανία... Οι Ευρωπαίοι, από την πλευρά τους, θα αναγκαστούν να δρομολογήσουν τα σχέδιά τους για ανεξαρτητοποίηση από το ρωσικό φυσικό αέριο».
Οι αναλυτές συμφωνούν ότι η Ρωσία θεωρεί την ηγετική της θέση στην εξαγωγή φυσικού αερίου μέσο άσκησης πολιτικής. Πολλοί είναι, όμως, και αυτοί που κατηγορούν την Ουκρανία ότι δεν κάνει έγκαιρες καταβολές και ότι δεν πληρώνει την ενέργεια σε αντίστοιχη τιμή με αυτή που καταβάλλουν οι υπόλοιπη Ευρωπαίοι.
«Η Ουκρανία πρέπει απλώς να καταβάλλει τα ποσά που έχει συμφωνήσει τις ημερομηνίες που προβλέπει η σύμβαση. Έτσι θα αποφύγει οποιαδήποτε κύρωση», επισημαίνει ο Τζόναθαν Στερν, υπεύθυνος της έρευνας φυσικού αερίου στο Ινστιτούτο Σπουδών Ενέργειας στην Οξφόρδη.
«Εάν η Ουκρανία αρνηθεί να λειτουργήσει με τον ορθό τρόπο από εμπορικής πλευράς, κάθε χρόνο θα επαναλαμβάνεται το ίδιο σκηνικό».
Ο Στερν προειδοποίησε ότι μολονότι το Κίεβο έχει διαβεβαιώσει ότι δεν θα διαταραχθεί η παροχή φυσικού αερίου στην υπόλοιπη Ευρώπη, πρακτικά κάτι τέτοιο είναι πιθανό να συμβεί.
«Η Ουκρανία έχει τη δυνατότητα, αν όχι το συμβατικό δικαίωμα, να χρησιμοποιήσει το φυσικό αέριο που προορίζεται για την Ευρώπη και κανείς δεν μπορεί να την εμποδίσει».
Η Ουκρανία έχει ήδη «βάλει χέρι» στα αποθέματα φυσικού αερίου για να καλύψει την εγχώρια ζήτηση για το βασικό αυτό καύσιμο θέρμανσης. Η χώρα έχει δηλώσει ότι τα αποθέματά της ανέρχονται σε 17 δισ. κυβικά μέτρα που αντιστοιχούν το 22% της ετήσιας κατανάλωσής της. Ωστόσο, εάν δεν κατορθώσει να καταλήξει σε συμφωνία με τη Μόσχα πριν την εξάντληση των εν λόγω αποθεμάτων, θα βρεθεί ενώπιον του διλήμματος να αφήσει τους πολίτες της να παγώσουν ή να χρησιμοποιήσει το φυσικό αέριο που περνά από τους αγωγούς της με προορισμό την Ευρώπη, ακόμη και αν έχει αποκλείσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Ηπιος χειμώνας
Συμπωματικά, το σχετικά ήπιο ξεκίνημα του χειμώνα και τα μειωμένα επίπεδα κατανάλωσης ενέργειας από την ευρωπαϊκή βιομηχανία λόγω της ύφεσης έχουν ως αποτέλεσμα τα υψηλά αποθέματα φυσικού αερίου για κάλυψη της ζήτησης για τουλάχιστον μία εβδομάδα εάν το «πάγωμα» των εξαγωγών από τη Ρωσία οδηγήσει σε μείωση των προμηθειών δυτικότερα.
Τρία χρόνια μετά την προηγούμενη αντιδικία, η σταθερότητα του ευρωπαϊκού κλάδου ενέργειας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη ασφαλή διέλευση του φυσικού αερίου από την Ουκρανία.
Η αυξημένη κατανάλωση φυσικού αερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, την ώρα που κλείνουν οι παλιοί σταθμοί παραγωγής ενέργειας με λιγνίτη ή πυρηνική ενέργεια, απειλεί με ακόμη μεγαλύτερη αύξηση της εξάρτησης της Ευρώπης από το φυσικό αέριο για κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών.
Την ίδια στιγμή, τα καινούργια έργα που θα οδηγήσουν σε απεξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία απέχουν σημαντικά από την υλοποίηση.
Την τελευταία τριετία άνοιξαν κάποιοι καινούργιοι σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου οι οποίοι , ωστόσο, αποτελούν έναν σχετικά ακριβό τρόπο κάλυψης της αυξανόμενης ζήτησης για φυσικό αέριο. Τα καινούργια έργα κατασκευής αγωγών της ΕΕ που προβλέπουν την παράκαμψη της Ουκρανίας ή τη μεταφορά καυσίμου μέσω άλλων χωρών έχουν προχωρούν με αργούς ρυθμούς καθώς τα επιμέρους ευρωπαϊκά κράτη υπερασπίζονται το ίδιον συμφέρον τους.
Στα σχέδια για την κατασκευή της γραμμής Nord Stream, η οποία θα ξεκινήσει από τη Ρωσία και θα περάσει κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα για να καταλήξει στη Γερμανία, έχουν αντιτεθεί η Πολωνία, η Σουηδία και η Φιλανδία, με αποτέλεσμα ο αγωγός να μην προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός της επόμενης διετίας, έστω και αν οι αντιστάσεις στην κατασκευή του έχουν καμφθεί μετά τις τελευταίες εξελίξεις.
Ο χειμώνας 2005-2006 ήταν ένας από τους δριμύτερους των τελευταίων δεκαετιών και η προσφορά φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στη θέρμανση πολλών κτιρίων της Βόρειας Ευρώπης και στην τροφοδότηση πολλών ευρωπαϊκών σταθμών ηλεκτρικής ενέργειας ήταν ήδη περιορισμένη προτού ακόμα η Ρωσία κλείσει τους διακόπτες.
Τα φετινά αποθέματα των περισσότερων ευρωπαϊκών κρατών, μεταξύ των οποίων και η Ουκρανία, είναι ακόμη υψηλότερα σε σύγκριση με τον περσινό χειμώνα –ένας από τους πιο θερμούς- εξαιτίας της υποχώρησης της ζήτησης.
Εάν όμως οι Ευρωπαίοι προμηθευτές ενέργειας αναγκαστούν να χρησιμοποιήσουν σημαντικό μέρος των αποθεμάτων του περασμένου καλοκαιριού για να στηρίξουν την προσφορά και να αντιμετωπίσουν τυχόν μείωση των εισαγωγών από τη Ρωσία, οι τιμές χονδρικής του φυσικού αερίου θα χτυπήσουν «κόκκινο» υποχρεώνοντας τα νοικοκυριά να πληρώνουν φουσκωμένους λογαριασμούς.
«Η Ευρώπη έχει επαρκή αποθέματα για κάλυψη της ζήτησης σε περίπτωση διακοπής της προσφοράς για μία εβδομάδα», διαβεβαιώνει ο ¶ντριου Μόρις, ο υπεύθυνος ενέργειας της Poyry Energy Consulting.
«Ωστόσο, μεγάλο μέρος των αποθεμάτων φυσικού αερίου φυλάσσεται για τις περιόδους ψύχους που έπονται και ως εκ τούτου οι αρχές διστάζουν να χρησιμοποιήσουν από τώρα υψηλά ποσοστά των αποθεμάτων, καθώς ένα τέτοιο γεγονός θα οδηγήσει σε άνοδο των τιμών στη βορειοδυτική Ευρώπη».
Πηγή: Reuters
