Καθώς σταθεροποιούνται οι τιμές των κατοικιών, θα σταθεροποιηθούν και τα ποσοστά επισφαλειών (αν και θα παραμείνουν υψηλά), εν μέρει χάρη στην εξαγορά των «τοξικών» τίτλων από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και της μερικής αναδιάρθρωσης του χρέους με σκοπό τη διάσωση των ιδιοκτητών κατοικιών από τη χρεοκοπία. Με αυτόν τον τρόπο θα δημιουργηθεί ένα πλαφόν στις ζημίες από δάνεια σημαίνοντας ένα νέο ξεκίνημα για τις δανειοδοτήσεις, σύμφωνα με σχετικό άρθρο στην επετειακή έκδοση του Economist “The World in 2009”.
Δεν υπάρχει σχεδόν καμία αμφιβολία ότι η υπερκομματική Εθνική Υπηρεσία Οικονομικών Ερευνών θα καταλήξει εντός του 2009 στο συμπέρασμα ότι η οικονομία των ΗΠΑ βρίσκεται πλέον σε ύφεση. Ακόμη σε περίπτωση οικονομικής ανάπτυξης, ο ρυθμός της ανάπτυξης θα υπολείπεται σημαντικά της μακροχρόνιας δυναμικής του, ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται να ανέλθει στο 7% ή και υψηλότερα. Με λίγη τύχη, η ύφεση θα είναι ανάλογη των ετών 1990-91 και 2001, τότε που η παραγωγή είχε συρρικνωθεί ελαφρώς και η ανεργία είχε αυξηθεί κατά δύο έως τρεις ποσοστιαίες μονάδες.
Η ανάκαμψη θα ξεκινήσει εντός του 2009 αλλά, όπως συνέβη και στις δύο προηγούμενες υφέσεις, θα είναι τόσο αμυδρή που δεν θα διακρίνεται με γυμνό μάτι, εκτιμά ο Economist. Οι επιχειρηματικοί κύκλοι της περιόδου 1945- 1990 ήταν σχήματος V. Οι διακυμάνσεις στην αγορά των μετοχών και τους κλάδους που σχετίζονται με υψηλά περιθώρια κερδών, όπως η κατασκευή κατοικιών, οδήγησαν σε σφοδρές συρρικνώσεις και εντυπωσιακές ανακάμψεις. Διαχρονικά, όμως, ο κύκλος των χρηματιστηρίων εξομαλύνθηκε χάρη στην καλύτερη διαχείριση και την ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών. Εν τω μεταξύ, η απορρύθμιση των χρηματοπιστωτικών αγορών υποδηλώνει ότι χρειάζεται περισσότερος χρόνος για την επιβράδυνση της οικονομίας από την Federal Reserve με αύξηση των επιτοκίων.
Αυτό έχει οδηγήσει σε παρατεταμένες επεκτάσεις με μεγαλύτερους ρυθμούς αύξησης του χρέους και των τιμών των στοιχείων ενεργητικού. Μόλις γυρίσει ο κύκλος, χρειάζεται πολύς χρόνος για να διορθωθούν αυτές οι ανισορροπίες. Η αποκατάσταση των ανισορροπιών του εν λόγω κύκλου είναι μια υπόθεση που απαιτεί υπερβολικά πολύ χρόνο. Για την απαλλαγή του χρηματοπιστωτικού κλάδου από το ζημιογόνο χρέος θα χρειαστούν χρόνια. Οι προϋποθέσεις δανεισμού θα δυσκολέψουν σε μόνιμη βάση και θα μπει φρένο στην κατασκευή κατοικιών με το ρυθμό απόκτησης κατοικιών να διαμορφώνεται σε πιο βιώσιμα επίπεδα.
Στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί η γήρανση του πληθυσμού που δεν μπορεί να είναι πλέον έρμαιο των αυξήσεων στις τιμές των κατοικιών και των μετοχών για να χρηματοδοτεί τις συντάξεις, ενώ παράλληλα αναμένεται μείωση της κατανάλωσης και αύξηση της αποταμίευσης από τους Αμερικανούς. Η εξασθένιση του δολαρίου και η διατήρηση των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης των αναδυόμενων χωρών θα διατηρήσουν υψηλά τους ρυθμούς ανάπτυξης των εξαγωγών, με αποτέλεσμα η οικονομία να στραφεί από την εγχώρια ζήτηση στη ζήτηση από το εξωτερικό.
Οι ανησυχίες για αύξηση του πληθωρισμού που ταλάνισαν τη Federal Reserve το 2008 αναμένεται να εξατμιστούν το 2009, καθώς η τιμή του πετρελαίου υποχωρεί και η αυξανόμενη ανεργία οδηγεί σε συγκράτηση των αυξήσεων. Τα επιτόκια δεν αναμένεται να αυξηθούν πριν το τέλος του έτους. Αντιθέτως, αναμένονται περαιτέρω μειώσεις, εκτιμά το βρετανικό περιοδικό.
Οι εν λόγω εκτιμήσεις συνάδουν στο συμπέρασμα ότι οι αρχές δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής κατάφεραν να καταστείλουν τη χρηματοπιστωτική κρίση. Στόχος της μείωσης των επιτοκίων, της περικοπής των φόρων και των δημόσιων δαπανών είναι η τόνωση της ζήτησης, ενώ η κατακόρυφη αύξηση του πρωτοφανούς δανεισμού από τη Fed θα έχει ως αποτέλεσμα την αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας των αγορών, οι «ενέσεις» κεφαλαίων από την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ προς τις τράπεζες, η αγορά ενυπόθηκων τίτλων, η παροχή εγγυήσεων έναντι του χρέους των τραπεζών και οι διευρυμένες εγγυήσεις των καταθέσεων θα έχουν ως αποτέλεσμα την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Σε περίπτωση, όμως, που οι παραπάνω προσδοκίες δεν επαληθευτούν, υπάρχει ένα δεύτερο σενάριο. Το μεγαλύτερο μέρος του χρηματοπιστωτικού συστήματος, από τις τράπεζες έως τα hedge funds, θα αναγκαστούν να ρευστοποιήσουν στοιχεία ενεργητικού και να περιορίσουν το δανεισμό. Κάτι τέτοιο, όμως, θα υπονομεύσει τις δαπάνες και τις επενδύσεις. Οι τιμές των μετοχών και των κατοικιών θα μειωθούν δραστικά, περιορίζοντας τον πλούτο και την κατανάλωση επιφέροντας ακόμη μεγαλύτερο πλήγμα στις τράπεζες. Η κυβέρνηση θα ανταποκριθεί με την παροχή ακόμη περισσότερων δημοσιονομικών κινήτρων -παρά το γιγάντιο δημοσιονομικό έλλειμμα—και με διεύρυνση των συμμετοχών της στις χρηματοπιστωτικές εταιρείες. Η Fed θα εξωθηθεί σε νέα μείωση των επιτοκίων κάτω του 1% και θα προβεί σε δανεισμό με καινούργιους, πρωτοφανείς τρόπους. Ακόμη και έτσι, όμως, η ύφεση θα είναι εξίσου δριμεία με εκείνες των ετών 1973-75 ή 1981-82, τότε που η παραγωγή συρρικνώθηκε κατά 3% και η ανεργία αυξήθηκε κατά 4,4 και 3,6 ποσοστιαίες μονάδες, αντιστοίχως.
Υπάρχει, όμως, και τρίτο σενάριο: η κατάρρευση της εμπιστοσύνης μπορεί να αντιστραφεί τόσο αιφνίδια όσο εμφανίστηκε. Μόλις η ρευστότητα αποκατασταθεί, οι επενδυτές θα θεωρήσουν ότι οι περισσότερες τράπεζες είναι φερέγγυες. Οι αισιόδοξοι θα «πέσουν με τα μούτρα» στους υποτιμημένους ενυπόθηκους τίτλους και τις τραπεζικές μετοχές. Τα πιστωτικά περιθώρια θα αμβλυνθούν, ο δανεισμός θα αναζωπυρωθεί και η παραπαίουσα ζήτηση κατοικιών θα ανακάμψει. Οι ρυθμοί ανάπτυξης θα κυμανθούν σε χαμηλά επίπεδα για μερικά εξάμηνα προτού επανέλθουν δριμύτεροι. «Απίθανο;», αναρωτιέται το βρετανικό περιοδικό. Η αμερικανική οικονομία έχει εκπλήξει επανηλλειμένως τις αγορές με την ανθεκτικότητά της στους κραδασμούς. Δεν αποκλείεται να κάνει και πάλι την έκπληξη, καταλήγει ο Economist.
