Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, «βασικοί ένοχοι» της διεθνούς οικονομικής κρίσης είναι η ανεπαρκής εποπτεία του χρηματοοικονομικού συστήματος σε συνδυασμό με την έλλειψη πειθαρχίας στις αγορές.
Η άποψη αυτή έρχεται σε αντίθεση με τις ισχύουσες θεωρίες που αποδίδουν το σημερινό χάος στις «διεθνείς ανισορροπίες» -όρος που περιλαμβάνει τα τεράστια πλεονάσματα εμπορικού ισοζυγίου σε χώρες όπως η Κίνα ταυτόχρονα με το τεράστιο έλλειμμα της Αμερικής.
Οι διεθνείς ανισορροπίες δεν θα μπορούσαν προκαλέσουν τέτοια αναστάτωση χωρίς τη «δημιουργική» παρέμβαση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που επινόησαν νέες δομές και εργαλεία τα οποία εν τέλει αποδείχθηκαν πολύ πιο επικίνδυνα απ’ όσο φαίνονταν αρχικά, αναφέρει η έκθεση.
Οι επενδυτές -φύσει αισιόδοξοι- δεν εξέτασαν προσεκτικά τους κινδύνους που αναλάμβαναν καθώς εμπιστεύονταν «τυφλά» τις αναλύσεις των οίκων αξιολόγησης οι οποίοι, σε πολλές περιπτώσεις, παρείχαν ταυτόχρονα συμβουλευτικές υπηρεσίες στις εταιρείες για το πώς να εκμεταλλευτούν το σύστημα των πιστωτικών αξιολογήσεων. Αυτή η «έλλειψη πειθαρχίας στην αγορά» έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην τρέχουσα κρίση, σύμφωνα με το ταμείο.
Εξίσου σπουδαία ήταν και η συμβολή της ανεπαρκούς και αναποτελεσματικής εποπτείας των χρηματοοικονομικών αγορών, η οποία στην έκθεση του ΔΝΤ χαρακτηρίζεται «κοντόφθαλμη». Πρόκειται για το λεγόμενο «σκιώδες τραπεζικό σύστημα» - το σύστημα με τη χαλαρή εποπτεία και τις σφικτές διασυνδέσεις μεταξύ επενδυτικών τραπεζών, hedge funds, εκδότες ενυπόθηκου χρέους και άλλων παραγόντων.
Η μεγάλη τους επιρροή οφείλεται, σύμφωνα με το ΔΝΤ, στο ότι αρχικά οι παράγοντες αυτοί δεν ήταν συστημικά σημαντικοί –τουλάχιστον όχι όπως το εννοούν οι τράπεζες. Η μη ελεγχόμενη δραστηριότητά τους, όμως, ώθησε τις τράπεζες στην αψήφιση των κεφαλαιακών απαιτήσεων και στην ανάληψη κινδύνων μέσω των συναλλαγών με τους παραπάνω φορείς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη γιγάντωση των μέχρι πρότινος συστημικά ασήμαντων μονάδων, οι οποίες με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκαν σε άκρως σημαντικές για το οικονομικό σύστημα.
Στις προτάσεις που διατυπώνει το ΔΝΤ για την έξοδο από τη σημερινή κρίση συγκαταλέγεται η επιβολή στο σκιώδες τραπεζικό σύστημα απαιτήσεων κεφαλαιακής επάρκειας αντίστοιχων με αυτές που πρέπει να πληρούν οι τράπεζες. Κατά δεύτερον, προτείνει την πιο σφαιρική εξέταση των παραγόντων που συμβάλλουν στο συστημικό κίνδυνο (μόχλευση, χρηματοδότηση και διασύνδεση) εκ μέρους των εποπτικών αρχών, η σημασία των οποίων υποτιμούνταν μοιραία μέχρι τη στιγμή της κατάρρευσης της Lehman Brothers.
Ασφαλώς τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν δεν εξαντλούνται εδώ αλλά επεκτείνονται στη διασυνοριακή τραπεζική, στη δημοσιοποίηση των απαιτήσεων, στην καθιέρωση δεικτών συστημικού κινδύνου, καθώς και στη διεθνή συνεργασία, αναφέρει στη έκθεσή του το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Πηγή: Economist
