Τα τελευταία χρόνια, παράγοντες όπως η ανάπτυξη της οικονομίας και του μεταφορικού έργου, σε συνδυασμό με την υψηλή εξάρτηση της χώρας από το τα πετρελαιοειδή, οδηγούν σε συνεχή διεύρυνση της κατανάλωσης (ενδεικτικά 1995-2007 (ΜΕΡΜ 07/95: 1,4%).
Ωστόσο, όπως επισημαίνει η κα. Αναστασία Δελδήμου, Οικονομική Αναλύτρια της Hellastat Α.Ε., οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης δεν αφήνουν ανεπηρέαστη και την «κινητήριο δύναμη» της αγοράς, καθώς εκτιμάται ότι οι συνολικές πωλήσεις βενζίνης και diesel υπέστησαν μείωση άνω του 1% κατά το 2008, σε μια χρονιά βέβαια που χαρακτηρίστηκε και από θερμό σχετικά χειμώνα.
Η δομή της αγοράς
Η εγχώρια αγορά πετρελαιοειδών λειτουργεί σε τρία επίπεδα: τη διύλιση, τη χονδρική εμπορία και τη λιανική πώληση. Στην εγχώρια αγορά δραστηριοποιούνται 2 εταιρείες διύλισης, η κατά 35,5% κρατικών συμφερόντων Ελληνικά Πετρέλαια, και η ιδιωτικών συμφερόντων Motor Oil.
Επίσης, στην εγχώρια αγορά καυσίμων δραστηριοποιούνται:
- 19 εταιρείες εμπορίας με εγκαταστάσεις αποθήκευσης και διακίνησης σε όλη την Ελλάδα (¶δεια Α)
- 22 εταιρείες με δυνατότητα ανεφοδιασμού πλοίων σε λιμάνια και με σταθμούς ανεφοδιασμού αεροσκαφών σε περίπου 25 αεροδρόμια (με άδεια Β1 και Β2 που αφορούν στα ναυτιλιακά και τα αεροπορικά καύσιμα, ενώ οι 13 από αυτές διαθέτουν και ¶δεια Α).
- 16 εταιρείες εμπορίας Υγραερίου με εγκαταστάσεις και εμφιαλωτήρια υγραερίων (δηλαδή με ¶δεια Γ, ενώ οι 4 από αυτές διαθέτουν και ¶δεια τύπου Α).
- 14 εταιρείες εμπορίας Ασφάλτου (διαθέτουν ¶δεια Δ, εκ των οποίων οι 5 έχουν και ¶δεια Α).
- 1 εταιρεία που δραστηριοποιείται στη μεταφορά Jet fuels από τα Διυλιστήρια στον Αερολιμένα Ελ. Βενιζέλος (διαθέτει ¶δεια Μεταφοράς με Αγωγό)
- περίπου 7.500 πρατήρια, τα οποία φέρουν το σήμα κάποιας συγκεκριμένης εταιρείας εμπορίας, και περίπου 600 ανεξάρτητα πρατήρια.
- περίπου 2.500 πωλητές πετρελαίου θέρμανσης, η οποίοι δραστηριοποιούνται κυρίως την περίοδο Οκτωβρίου-Απριλίου.
Το πετρέλαιο εσωτερικής καύσης και θέρμανσης αποτελούν τα προϊόντα με τη μεγαλύτερη ζήτηση στην Ελλάδα, και ακολουθούν οι βενζίνες κίνησης, ενώ ο μεγαλύτερος καταναλωτής είναι ο τομέας των μεταφορών.
Χαρακτηριστικό της ελληνικής αγοράς είναι ο μεγάλος αριθμός των πρατηρίων συγκριτικά με τους κατοίκους και τον αριθμό των οχημάτων, αποτέλεσμα κυρίως των γεωγραφικών συνθηκών (μεγάλος αριθμός νησιών). Τα τελευταία χρόνια πάντως ο αριθμός των πρατηρίων μειώνεται.
Προβλήματα της αγοράς
Σύμφωνα με εκπρόσωπους των επιχειρήσεων του κλάδου με τους οποίους συνεργάστηκε η Hellastat για την εκπόνηση της μελέτης, ο κλάδος αντιμετωπίζει ορισμένα προβλήματα τα οποία συνοπτικά αφορούν στα εξής:
- Τα φαινόμενα της νοθείας και τη λαθρεμπορίας είναι έντονα και εντεινόμενα στην εγχώρια αγορά. Οι παράνομες δραστηριότητες αφορούν στη:
(i) φοροδιαφυγή, η οποία προκύπτει από την πώληση πετρελαίου θέρμανσης, ναυτιλίας ή αγροτικής χρήσης ως κίνησης, ζημιώνοντας το Ελληνικό Δημόσιο κατά €400 εκ. ετησίως, (ii) διακίνηση (μετά τον αποχρωματισμό του) αφορολόγητου πετρελαίου ναυτιλίας στην εγχώρια αγορά και (iii) διάθεση - διακίνηση πετρελαϊκών ποσοτήτων που προορίζονται για εξαγωγή.
- Η πρακτική αδυναμία εισαγωγής καυσίμων ώστε να υπάρχει εναλλακτική τροφοδότηση της αγοράς πέρα από τα 2 διυλιστήρια, σε βάρος του ανταγωνισμού και συνεπώς των τιμών.
- Το καθεστώς αδειοδότησης νέων αποθηκευτικών εγκαταστάσεων και βυτιοφόρων ιδιωτικής χρήσης.
- Το γεγονός ότι τα διυλιστήρια τιμολογούν τα προϊόντα κατά την ημερομηνία παράδοσης και όχι κατά την παραγγελία, με συνέπεια χονδρέμποροι και λιανέμποροι να τιμολογούν με αυθαίρετο τρόπο στην προσπάθεια τους να μην υποστούν ζημία.
- ¶λλες ρυθμιστικές αδυναμίες, όπως οι διαδικασίες εκτελωνισμού και το ωράριο λειτουργίας.
Πρακτικά, το σύμπλεγμα των αδυναμιών που χαρακτηρίζουν τον κλάδο σε όλη την αξιακή αλυσίδα, ορθώνουν σύμφωνα με την Hellastat ουσιαστικά εμπόδια εισόδου, τα οποία σε συνδυασμό με την έλλειψη υποκατάστατων και την ανύπαρκτη διαπραγματευτική δύναμη των πελατών διαμορφώνουν εικόνα σοβαρού ελλείμματος ανταγωνισμού.
Προοπτικές
Όσον αφορά στις προοπτικές του κλάδου, στη μελέτη της Hellastat αναφέρονται τα εξής:
- Η μείωση των πωλήσεων το 2008 εκτιμάται ότι είναι πρόσκαιρη, ως συνέπεια της οικονομικής κρίσης και συγκυριακή λόγω του θερμού χειμώνα.
- Η χαμηλή διείσδυση και οι αργοί ρυθμοί εισαγωγής νέας τεχνολογίας στις μεταφορές (υβριδικά και ηλεκτροκίνητα οχήματα) διατηρούν την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα μεσοπρόθεσμα.
- Η διείσδυση του φυσικού αερίου και των ΑΠΕ στη βιομηχανία και την οικιακή κατανάλωση συντελείται με ταχείς ρυθμούς απειλώντας μέσο-μακροπρόθεσμα τα ορυκτά καύσιμα, ωστόσο αντιστοιχούν στο 1/3 της συνολικής κατανάλωσης πετρελαιοειδών έναντι άνω του 55% που κατέχουν οι μεταφορές.
- Σημαντικές ευκαιρίες διαγράφονται στην αξιοποίηση των βιοκαυσίμων 2ης γενιάς, στην ανταγωνιστική ανάπτυξη του δικτύου πρατηρίων, στον έλεγχο ποιότητας αλλά και τη δραστηριοποίηση σε αγορές της Αν. Ευρώπης και των Βαλκανίων.
Τα αποτελέσματα των εισηγμένων για το 2008
Όσον αφορά στα μητρικά αποτελέσματα των 5 εισηγμένων εταιρειών του κλάδου για τη χρήση 2008, αναφέρονται τα εξής:
- Τα ΕΛ.ΠΕ. εμφάνισαν πωλήσεις ύψους €9,3 δισ., αυξημένες σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2007 κατά 18%. Ωστόσο, τα αποτελέσματα προ φόρων της επιχείρησης ήταν ζημιογόνα €-142,08 εκατ. το 12μηνο του 2008, καταγράφοντας σημαντική υποχώρηση (-136,6%) συγκριτικά με την αντίστοιχη περίοδο του 2007, λόγω αποτίμησης των αποθεμάτων της σε χαμηλότερες τιμές. Σύμφωνα με εκπροσώπους της εταιρείας υπογραμμίζεται ότι αν εξαιρεθούν οι επιπτώσεις της αποτίμησης των αποθεμάτων, η λειτουργική κερδοφορία του ομίλου ενισχύεται σημαντικά, λόγω της ανόδου των περιθωρίων διύλισης, των βελτιωμένων αποδόσεων και των ισχυρών επιδόσεων των άλλων κλάδων.
- Η εταιρεία MOTOR OIL αύξησε τις πωλήσεις της στα €5,1 δισ. καταγράφοντας άνοδο της τάξης του 36% έναντι του 2007. Ωστόσο, τα ΚΠΦ της εταιρείας μειώθηκαν στα €99,36 εκατ. από €208,41 εκατ. το 2007, ενώ και τα κέρδη μετά από φόρους υποχώρησαν σε €75,77 εκατ. έναντι €154,64 εκατ. το ίδιο χρονικό διάστημα.
- Σημαντική ενίσχυση δραστηριότητας και αποτελεσμάτων κατέγραψε το 2008 η ΕΛΙΝΟΙΛ, με τον κύκλο εργασιών της να ανέρχεται σε €743,92 εκατ. έναντι €606,94 εκατ. το 2007 (+22,6%). Σημαντικά ενισχυμένα εμφανίζονται τα κέρδη προ φόρων της εταιρείας, τα οποία διαμορφώθηκαν στα €1,74 εκατ. το 2008 έναντι €115 χιλ. το 2007. Στη διαμόρφωση του αποτελέσματος αυτού συνέβαλε η περαιτέρω αξιοποίηση των σημαντικών επενδύσεων σε υποδομές που πραγματοποιήθηκαν κατά την τελευταία τριετία, καθώς και η βελτιωμένη διαχείριση του λειτουργικού κόστους και η συγκράτηση των δαπανών.
- Ο κύκλος εργασιών της REVOIL παρουσιάζοντας αύξηση 28,4% διαμορφώθηκε στα €571,99 εκατ. το 2008 έναντι €445,33 εκατ. το 2007. Τα κέρδη προ φόρων της εταιρείας έκλεισαν στα €2,12 εκατ. το 2008 έναντι 2,7 το 2007, και τα μετά φόρων στα €1,45 εκατ. έναντι €1,87 εκατ. αντίστοιχα.
- Τέλος, η εταιρεία CYCLON – σύμφωνα με τα μητρικά αποτελέσματα - διαμόρφωσε Κύκλο Εργασιών ύψους €399,25 εκατ. το 2008 από €280,51 εκατ. το προηγούμενο δωδεκάμηνο, καταγράφοντας άνοδο της τάξης του 42,3%. Τα ΚΠΦ της εταιρείας ανήλθαν σε €3,68 εκατ., καταγράφοντας ενίσχυση ίση με 18,4% έναντι του προηγούμενου έτους. Αφενός η αύξηση του όγκου πωλήσεων σε όλες τις κύριες αγορές που δραστηριοποιείται η εταιρεία (εσωτερική αγορά, εξαγωγές, ναυτιλία κ.ά.), αφετέρου η συγκράτηση των εξόδων διάθεσης και διοίκησης συντέλεσαν στη βελτίωση των οικονομικών μεγεθών της εταιρείας για το δωδεκάμηνο του 2008.
Χρηματοοικονομική ανάλυση του κλάδου
Στη μελέτη της Hellastat αναλύονται χωριστά οι επιχειρήσεις Χονδρικού Εμπορίου, οι Μεταπωλητές και τα Πρατήρια με βάση τα οικονομικά στοιχεία της περιόδου 2007-2005. Τα βασικά συμπεράσματα της ανάλυσης είναι τα εξής:
- Το περιθώριο καθαρού κέρδους είναι οριακό και μειούμενο στο Χονδρικό Εμπόριο (0,2%), ενώ οι άλλες δύο κατηγορίες εμφανίζουν ελαφρά βελτίωση, στο 1% έναντι 0,8% την προηγούμενη χρονιά.
- Ο βραχυπρόθεσμος τραπεζικός δανεισμός τηρείται σε χαμηλά επίπεδα σε σύγκριση με τον τζίρο των επιχειρήσεων.
- Η ανακύκλωση των αποθεμάτων είναι ταχύτατη (5 ημέρες στο χονδρικό εμπόριο, 11 στις άλλες δύο κατηγορίες), ενώ η σύγκλιση των ημερών πίστωσης προς τους πελάτες και των ημερών πίστωσης από τους προμηθευτές διαμορφώνουν βραχύ εμπορικό κύκλο και στους 3 κλάδους.
