Τα βιολογικά προϊόντα κατακτούν τα τελευταία χρόνια έδαφος σε όλο τον κόσμο και κερδίζουν την προτίμηση κάθε καταναλωτή που επιθυμεί την υγιεινή διατροφή και την προστασία του περιβάλλοντος, όπως διαπιστώνει η Hellastat Α.Ε. ( www.hellastat.eu ) σε πρόσφατη μελέτη για την εγχώρια αγορά παραγωγής και εμπορίας βιολογικών προϊόντων:
Στην ελληνική αγορά, στην οποία δραστηριοποιείται μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων και επιχειρηματιών, περίπου 25.000, μετά την αρχική υπερβολή η οποία σχετίζεται με τη «νέα μόδα», τις επιδοτήσεις και -σε κάποιες περιπτώσεις- την ευκαιρία για εύκολο κέρδος από τη μη συμμόρφωση με τους κανονισμούς, τα πράγματα εξομαλύνονται προς όφελος των επιχειρήσεων που υιοθετούν τη φιλοσοφία της βιολογικής γεωργίας και φυσικά υπέρ των καταναλωτών.
Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις με βιολογικές μεθόδους (χωρίς τους βοσκοτόπους) παρουσιάζουν μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 39% την περίοδο 2002-2007 και διαμορφώθηκαν στα 1.521 χιλ. στρέμματα. Η εγχώρια βιολογική κτηνοτροφία παρουσιάζει επίσης ανοδική πορεία, καταγράφοντας μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής ίσο με 35,3% την περίοδο 2002-2007.
Όσον αφορά στα επιμέρους βιολογικά προϊόντα αναφέρεται ότι το βιολογικό κρασί και το βιολογικό λάδι εξάγονται σε ποσοστό που κυμαίνεται μεταξύ 60%-80%. Ωστόσο, δυσκολίες παρατηρούνται στο βιολογικό κρέας καθώς οι κτηνοτρόφοι αναγκάζονται σε ορισμένες περιπτώσεις να το πωλούν ως συμβατικό, ελλείψει πιστοποιημένου βιολογικά σφαγείου, δικτύου διανομής.
Στην Ευρώπη κυριαρχούν δύο μοντέλα στη διανομή των βιολογικών προϊόντων: Το βρετανικό, σύμφωνα με το οποίο η διανομή τους γίνεται κατεξοχήν από τα supermarkets, και το γερμανικό, που στηρίζεται στη λειτουργία εξειδικευμένου δικτύου λιανικής. Στην Ελλάδα την αγορά βιολογικών προϊόντων στήριξαν αρχικά τα ειδικά καταστήματα με αυξανόμενο διαχρονικά ρόλο από τα supermarket. Στην αγορά παρατηρείται η τάση τα εξειδικευμένα καταστήματα να εμπλουτίζουν τα προϊόντα τους και με διάφορα είδη καθημερινών αναγκών, στην προσπάθεια τους να μετριάσουν τον ανταγωνισμό των super market.
Το άλλο σημαντικό κανάλι λιανικής, οι βιολογικές λαϊκές αγορές, αν και ακόμη δεν έχουν πετύχει το επιθυμητό επίπεδο οργάνωσης, εντούτοις αυξάνονται διαχρονικά και το 2009 αριθμούν τις 22 μόνο στην Αττική, ενώ στη Θεσσαλονίκη και στην υπόλοιπη Ελλάδα λειτουργούν περίπου 9.
Προβλήματα – Προοπτικές
Σύμφωνα με εκπρόσωπους των επιχειρήσεων του κλάδου με τους οποίους συνεργάστηκε η Hellastat για την εκπόνηση της μελέτης, το υψηλό κόστος παραγωγής, η προμήθεια βιολογικών εφοδίων, η εκπαίδευση και συνεχής ενημέρωση των καλλιεργητών, η χρηματοδοτική στήριξη, η διακίνηση και εμπορία των προϊόντων είναι τα σημαντικότερα ζητήματα που τους απασχολούν, ενώ εξηγούν –μαζί και με άλλους παράγοντες- την απόκλιση των τιμών των βιολογικών από τα συμβατικά προϊόντα. Βέβαια, υπογραμμίζεται ότι το ζήτημα της τιμής και της αξίας του βιολογικού προϊόντος είναι από τα πλέον επίμαχα σημεία συζήτησης, καθώς παράγοντες όπως η μη χρήση χημικών, η χαμηλότερη απόδοση, ή ένταση της ανθρώπινης εργασίας, οι κίνδυνοι κατά την παραγωγή, οι δυσκολίες διανομής και η χαμηλή -σχετικά- κατανάλωση δικαιολογούν τη διάθεση του προϊόντος σε υψηλότερο επίπεδο έναντι των συμβατικών.
Όσον αφορά στις προοπτικές του κλάδου, στη μελέτη της Hellastat αναφέρεται ότι τάσεις για τον κλάδο των βιολογικών προϊόντων επηρεάζονται από τα διάφορα δημογραφικά και ψυχογραφικά χαρακτηριστικά των καταναλωτών. Σε γενικές γραμμές τόσο οι σημερινοί ρυθμοί ζωής όσο και ο έντονος προβληματισμός που επικρατεί, σχετικά με το τι συνιστά «υγιεινή διατροφή», έχουν οδηγήσει τους καταναλωτές στην αναζήτηση εύκολων και παράλληλα υγιεινών και γευστικών λύσεων, που σχετίζονται είτε με τη σιλουέτα είτε με την υγεία. Αυτή η τάση έχει οδηγήσει και στην ανάδειξη κατηγοριών προϊόντων που ουσιαστικά δεν υπήρχαν στην ελληνική αγορά, όπως τα βιολογικά προϊόντα.
Επισημαίνεται ότι, η αγορά θα αναπτυχθεί περισσότερο εφόσον εξαλειφθούν κάποια δομικά – κυρίως – προβλήματα στη διανομή τους, στην αδειοδότηση των παραγωγών, στους ελέγχους παραγωγών και των μεταποιητών κ.ά. Παράλληλα, αν και αρκετές επιχειρήσεις του κλάδου εμφανίζουν αυξημένη συμμετοχή των βιολογικών προϊόντων στο σύνολο των πωλήσεων τους κατά το 2008 (από πρωτογενή έρευνα της Hellastat), υπάρχει έκδηλη η επιφύλαξη για την ερχόμενη 2ιετία, καθώς διερχόμαστε περίοδο οικονομικής αβεβαιότητας.
Χρηματοοικονομική ανάλυση του κλάδου
Στη μελέτη της Hellastat αναλύονται οι οικονομικές καταστάσεις 30 παραγωγικών, εισαγωγικών και εμπορικών επιχειρήσεων με αποκλειστικό ή κύριο αντικείμενο δραστηριότητας τα βιολογικά προϊόντα. Τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης συνοψίζονται στα εξής:
* Ο κύκλος εργασιών κατέγραψε μέση αύξηση της τάξης του 17% την περίοδο 2007/2006. Σημαντικά ενισχυμένα ήταν επίσης τα Μικτά Κέρδη (36,6%) και τα ΚΠΤΦΑ (62,6%)
* η μέση αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων επανήλθε στα επίπεδα του 2005 σε 4,2%, από 7,3% το 2006.
* Σταθερότητα εμφάνισε το περιθώριο μικτού κέρδους, το οποίο κυμάνθηκε στα 30,3%. Σταθερότητα επέδειξαν και τα περιθώρια ΚΠΤΦΑ και ΚΠΦ (7,4% και 1,4% αντίστοιχα).
* Η υψηλή χορηγούμενη πίστωση των εταιρειών διαμόρφωσε το ύψος των Απαιτήσεων στο 37,8% επί του Συνολικού Ενεργητικού.
* Ο εμπορικός κύκλος παρουσίασε βελτίωση και διαμορφώθηκε στις 18 ημέρες από τις 33 που βρισκόταν το 2006.
