Κατά τους τελευταίους μήνες, ενισχύονται οι ενδείξεις πως η παγκόσμια οικονομία ανακάμπτει από την ύφεση, ωστόσο η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας θα είναι ασθενής επισημαίνει η Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων της Eurobank EFG στο ένατο τεύχος της τριμηνιαίας της έκδοσης «Global Economic & Market Outlook»:
Τα χειρότερα έχουν περάσει για την παγκόσμια οικονομία…
Κατά τους τελευταίους μήνες, ενισχύονται οι ενδείξεις πως η παγκόσμια οικονομία ανακάμπτει από την ύφεση. Η επεκτατική δημοσιονομική και νομισματική πολιτική που εφάρμοσαν οι κυβερνήσεις οδήγησε σε σταθεροποίηση των προσδοκιών, βάζοντας φρένο στην ελεύθερη πτώση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας. Πρόδρομοι δείκτες οικονομικής δραστηριότητας στις ΗΠΑ, όπως ο δείκτης εμπιστοσύνης του μεταποιητικού κλάδου, έχουν αυξηθεί σημαντικά από τα ιστορικά χαμηλά του Ιανουαρίου.
Ο δείκτης εμπιστοσύνης των καταναλωτών κινείται σε ανοδική τροχιά από το Μάρτιο, καθώς η μείωση της τιμής του πετρελαίου σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2008, σε συνδυασμό με τις φοροαπαλλαγές και τη μείωση των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων, οδήγησαν σε αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος και της ιδιωτικής κατανάλωσης. Αλλά και στην αγορά εργασίας στις ΗΠΑ διαφαίνονται σημάδια σταθεροποίησης, καθώς η μείωση των θέσεων εργασίας έχει αποκλιμακωθεί σημαντικά από τα υψηλά των προηγούμενων έξι μηνών, παρόλο που το ποσοστό ανεργίας συνεχίζει να αυξάνεται. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, η πιθανότητα μιας ανάκαμψης της αμερικανικής οικονομίας κατά τους επόμενους τρεις μήνες έχει αυξηθεί σημαντικά σε σχέση με ανάλογα επίπεδα του δείκτη στο τέλος των προηγούμενων υφέσεων της μεταπολεμικής περιόδου.
…όμως η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας θα είναι ασθενής
Πιστεύουμε πως η αμερικανική οικονομία θα βγει από την ύφεση μέχρι το τέλος του καλοκαιριού. Εκτιμούμε πως ο ρυθμός ανάπτυξης θα μειωθεί κατά 2,1% το δεύτερο τρίμηνο του 2009, θα σταθεροποιηθεί το δεύτερο εξάμηνο του έτους και θα αυξηθεί σταδιακά στο 1,3% το 2010. Όμως, αναμένουμε η ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας στις ΗΠΑ να είναι ασθενής για τους ακόλουθους λόγους:
(1) Η σημαντική βελτίωση των προσδοκιών κατά τους τελευταίους μήνες μπορεί να είναι μια αντίδραση στην επεκτατική πολιτική της κυβέρνησης, με αποτέλεσμα οι πρόδρομοι δείκτες οικονομικής δραστηριότητας να αποκλιμακωθούν σύντομα, καθώς η επίδραση από τα μέτρα στήριξης της οικονομίας εξανεμίζεται σταδιακά.
(2) Οι τιμές πετρελαίου έχουν αυξηθεί σημαντικά από τα χαμηλά που σημειώθηκαν στις αρχές του 2009, αυξάνοντας τον κίνδυνο μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών και περαιτέρω επιβράδυνσης της εγχώριας ζήτησης.
(3) Η διόγκωση του δημοσίου χρέους και η αύξηση του ισολογισμού της Fed μπορεί να οδηγήσει σε αναθέρμανση των πληθωριστικών πιέσεων και αύξηση των μακροχρόνιων επιτοκίων κατά τη διετία 2010-2011, οδηγώντας σε μείωση των επενδύσεων και, κατ’ επέκταση, σε περαιτέρω επιδείνωση της ύφεσης.
Οι οικονομικές συνθήκες βελτιώνονται και σε άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα στην Αυστραλία, η οποία φαίνεται πως βγήκε από την ύφεση καθώς σημείωσε θετικό ρυθμό ανάπτυξης κατά το πρώτο τρίμηνο του 2009, και στην Κίνα, όπου ο δείκτης εμπιστοσύνης του μεταποιητικού κλάδου αυξήθηκε πρόσφατα πάνω από το όριο των 50 μονάδων, σηματοδοτώντας την ανάκαμψη της οικονομίας.
Όσον αφορά την Ευρωζώνη, μετά από μια σημαντική πτώση του ρυθμού ανάπτυξης στην αρχή του έτους, οι περισσότεροι δείκτες οικονομικής δραστηριότητας δείχνουν πρόσφατα σημάδια σταθεροποίησης, υποδηλώνοντας ότι τα χειρότερα μπορεί να έχουν περάσει για τις οικονομίες των χωρών της Ευρωζώνης. Το ετήσιο πραγματικό ΑΕΠ της ευρωζώνης αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 4,4% το 2009, και η ανάπτυξη το 2010 δεν αναμένεται να ξεπεράσει το 0,5%.
Η οικονομία της Ιαπωνίας, παρά το ισχυρό πλήγμα που δέχτηκε εξαιτίας της μεγάλης εξάρτησής της από το διεθνές εμπόριο, φαίνεται πως θα ανακάμψει γρηγορότερα σε σχέση με την Ευρωζώνη, καθώς η βιομηχανική παραγωγή και οι εξαγωγές έχουν αρχίσει ήδη να αυξάνονται. Ωστόσο, οι θετικές αυτές ενδείξεις αντισταθμίζονται σε κάποιο βαθμό από τις δυσμενείς προοπτικές για την εγχώρια ζήτηση. Εκτιμούμε πως η κατάσταση της ιαπωνικής οικονομίας θα επιδεινωθεί ξανά μέσα στο 2010, καθώς η θετική επίδραση των μέτρων στήριξης της οικονομίας θα εξανεμίζεται και η ανάκαμψη στους βασικούς εμπορικούς εταίρους θα είναι αναιμική.
Ταυτόχρονα, έχουν αρχίσει ήδη να διαφαίνονται σημάδια βελτίωσης στις περισσότερες αναπτυσσόμενες οικονομίες, με επίκεντρο την Κίνα. Το γεγονός αυτό δεν σημαίνει ότι οι οικονομίες αυτές θα επιστρέψουν σύντομα στους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης των προηγούμενων ετών, καθώς η παγκόσμια ανάκαμψη αναμένεται να είναι ασθενής και η πρόσβαση στην εξωτερική χρηματοδότηση περιορισμένη. ¶λλωστε, η πρόσφατη ανάκαμψη στην οικονομική δραστηριότητα των αναπτυσσόμενων χωρών οφείλεται κατά κύριο λόγο σε εγχώρια ζήτηση (κυρίως δημόσιες επενδύσεις), αφού το διεθνές εμπόριο συνεχίζει να μειώνεται σημαντικά.
Κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη
Κατά την άποψή μας, τρεις είναι οι κύριοι κίνδυνοι για την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας και τις αγορές:
α) Αναζωπύρωση του πληθωρισμού λόγω της αύξησης των τιμών του πετρελαίου και της νομισματικής επέκτασης που θα συνεχιστεί και το 2010. Ο κίνδυνος αυτός είναι ιδιαίτερα ορατός στις ΗΠΑ, όπου η επεκτατική νομισματική πολιτική της Fed έχει οδηγήσει ήδη σε επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης της προσφοράς χρήματος. Η πρόσφατη ανακοίνωση της Fed, ότι θα επεκτείνει τις διευκολύνσεις ρευστότητας μέχρι τις αρχές του 2010, υποδηλώνει ότι οι στρατηγικές εξόδου από την επεκτατική πολιτική θα αργήσουν να πραγματοποιηθούν, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο πληθωρισμού.
β) Υποτίμηση του δολαρίου. Η διόγκωση του δημοσίου χρέους των ΗΠΑ θα οδηγήσει σε αύξηση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων, απομακρύνοντας τους επενδυτές από το δολάριο. Η πρόσφατη πρόταση της Κίνας για δημιουργία ενός υπερεθνικού αποθεματικού νομίσματος σηματοδοτεί τον κίνδυνο μιας γενικότερης αμφισβήτησης του δολαρίου ως το κατεξοχήν διεθνές αποθεματικό νόμισμα.
γ) Ύφεση τύπου W (παρόμοια με αυτήν της περιόδου 1980-82), με την παγκόσμια οικονομία να επιβραδύνεται ξανά, καθώς η αύξηση των τιμών του πετρελαίου και των μακροπρόθεσμων επιτοκίων θα οδηγήσει σε μείωση των επενδύσεων και επιβράδυνση της κατανάλωσης στα τέλη του 2010 ή το 2011. Αν και οι δείκτες εμπιστοσύνης των επιχειρήσεων έχουν αυξηθεί σημαντικά από τα ιστορικά χαμηλά τους, δεν έχει παρατηρηθεί η αντίστοιχη βελτίωση και στους σκληρούς δείκτες οικονομικής δραστηριότητας, όπως τη βιομηχανική παραγωγή. Εξετάζοντας την πορεία του δείκτη εμπιστοσύνης του μεταποιητικού κλάδου κατά τις προηγούμενες δέκα υφέσεις στις ΗΠΑ, βρίσκουμε ότι στις πέντε από τις δέκα υφέσεις ο δείκτης αυτός έδωσε λάθος σήμα σχετικά με την ανάκαμψη της οικονομίας, καθώς η οικονομική δραστηριότητα συνέχισε να επιβραδύνεται για αρκετούς μήνες μετά.
Επενδυτικές Επιλογές
Χρηματιστήρια: Η πτώση των χρηματιστηριακών αγορών έχει φτάσει στο τέλος της αλλά τα βραχυπρόθεσμα ρίσκα παραμένουν
Η βελτίωση των πρόδρομων δεικτών οικονομικής δραστηριότητας οδήγησε σε ανάκαμψη των χρηματιστήριων από τα χαμηλά επίπεδα που σημειώθηκαν στις αρχές Μαρτίου. Πιστεύουμε ότι το ράλι στις αγορές αντανακλά σε μεγάλο βαθμό μια σημαντική υποχώρηση των ασφαλίστρων κινδύνου, καθώς οι παρεμβάσεις των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών απομάκρυναν το ενδεχόμενο κατάρρευσης του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού συστήματος. Εξαιτίας της αυξημένης ανάληψης κινδύνου, η μεταβλητότητα στα χρηματιστήρια αποκλιμακώθηκε σημαντικά από τα υψηλά του Σεπτεμβρίου 2008 (κατάρρευση Lehman), οδηγώντας τα ασφάλιστρα κίνδυνου χαμηλότερα και τις αποτιμήσεις των μετοχών υψηλότερα. Πιστεύουμε ότι η ανάκαμψη του τελευταίου τριμήνου σηματοδοτεί την αρχή ενός νέου μακροχρόνιου ανοδικού κύκλου για τα χρηματιστήρια, καθώς πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι τα χειρότερα για την παγκόσμια οικονομία έχουν περάσει.
Ωστόσο, καθώς ο δείκτης S&P 500 έχει αυξηθεί κατά 40% από τα χαμηλά του Μαρτίου και οι δείκτες ορισμένων αναδυόμενων αγορών κατά 60%, εκτιμούμε ότι οι χρηματιστηριακές αγορές είναι δύσκολο να συνεχίσουν την ανοδική τους πορεία χωρίς σαφείς ενδείξεις ότι η παγκόσμια οικονομία μπαίνει πράγματι σε μια νέα αναπτυξιακή τροχιά. ¶λλωστε, οι προοπτικές για τα εταιρικά κέρδη εξακολουθούν να είναι αρνητικές, παρά την πρόσφατη ανάκαμψη των δεικτών επιχειρηματικών προσδοκιών. Αν και ο κίνδυνος περαιτέρω επιδείνωσης της ύφεσης έχει υποχωρήσει σημαντικά, πιστεύουμε ότι έχουν εμφανιστεί νέοι κίνδυνοι στο προσκήνιο. Πιο συγκεκριμένα, τα νοικοκυριά στις ΗΠΑ βρίσκονται σε μια διαδικασία μακροχρόνιας απομόχλευσης, η αύξηση των τιμών του πετρελαίου επιβαρύνει το διαθέσιμο εισόδημα και την κατανάλωση και τα δημοσιονομικά ελλείμματα μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση των μακροχρόνιων επιτοκίων και των πληθωριστικών πιέσεων. Συνοψίζοντας, αν και τα βραχυπρόθεσμα ρίσκα παραμένουν, διατηρούμε μια θετική στάση για τις χρηματιστηριακές αγορές σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Οι αναδυόμενες οικονομίες και οι ΗΠΑ αναμένεται να ανακάμψουν πρώτες από την ύφεση, συνεπώς προτείνουμε αύξηση των θέσεων σε μετοχές των ΗΠΑ και ορισμένων αναδυόμενων αγορών. Πιστεύουμε ότι οι μετοχές μεγάλης κεφαλαιοποίησης είναι περισσότερο ελκυστικές σε σχέση με τις μετοχές μικρής και μεσαίας κεφαλαιοποίησης, καθώς οι τελευταίες είναι περισσότερο ευάλωτες σε μια επιδείνωση της οικονομικής δραστηριότητας.
Κρατικά Ομόλογα: Ανοδική τάση στις αποδόσεις των αμερικανικών κρατικών ομολόγων
Με την αμερικανική οικονομία να ανακάμπτει από την ύφεση και τις πληθωριστικές προσδοκίες να αυξάνονται, αναμένουμε αύξηση των αποδόσεων των 10-ετών κρατικών ομολόγων. Πιστεύουμε ότι τα τιμαριθμοποιημένα ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου (TIPS), που προσφέρουν προστασία από τον πληθωρισμό, παραμένουν ελκυστικά, καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις αναμένεται να ενταθούν στο τέλος του έτους.
Συνάλλαγμα: Εξασθένιση του δολαρίου
Η επεκτατική πολιτική της Fed και η διόγκωση του δημόσιου χρέους μπορεί να αναζωπυρώσει τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ το 2010, οδηγώντας σε εξασθένιση του δολαρίου έναντι του ευρώ και του γιεν μεσοπρόθεσμα (12 μήνες). Βραχυπρόθεσμα (1-3 μήνες) όμως, το δολάριο ενδέχεται να ενισχυθεί έναντι του ευρώ καθώς η οικονομία των ΗΠΑ θα δείξει σημάδια ανάκαμψης γρηγορότερα από την Ευρωζώνη. Δεδομένου ότι τα βραχυπρόθεσμα ρίσκα στις χρηματιστηριακές και πιστωτικές αγορές παραμένουν, πιστεύουμε ότι το γιεν θα ενισχυθεί έναντι του ευρώ, καθώς οι επενδυτές θα αναζητούν προστασία σε ασφαλείς επενδύσεις.
Εμπορεύματα: Θετικές προοπτικές για το χρυσό
Εκτιμούμε ότι η έξοδος της παγκόσμιας οικονομίας από την ύφεση δημιουργεί θετικές προοπτικές για τις αγορές των εμπορευμάτων σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, ιδιαίτερα για το πετρέλαιο και τα βιομηχανικά μέταλλα, αν και βραχυπρόθεσμα οι κλάδοι αυτοί είναι πιο ευαίσθητοι σε μια επιδείνωση της παγκόσμιας οικονομικής κατάστασης. Ο χρυσός αναμένεται να κινηθεί ανοδικά, καθώς θα αυξάνονται οι ανησυχίες για πιθανή αύξηση του πληθωρισμού ή υποτίμηση του δολαρίου και οι επενδυτές θα αναζητούν προστασία σε ασφαλείς επενδύσεις. Ο κίνδυνος περαιτέρω επιδείνωσης της ύφεσης κατά το 2010-2011 θα δημιουργήσει θετικές προοπτικές για το χρυσό, καθώς ιστορικά ο χρυσός έχει αρνητική συσχέτιση με τα διεθνή χρηματιστήρια.
