Να καλύψουν τις ερήμους με τεράστια κάτοπτρα φιλοδοξούν οι εμπνευστές του έργου Desertec, το οποίο υπόσχεται να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες μεγάλου μέρους του παγκόσμιου πληθυσμού μέσω της αξιοποίησης της ηλιακής και αιολικής ενέργειας στις ερήμους.
Τα πλεονεκτήματα του Desertec
Οι θερμοηλεκτρικοί σταθμοί συγκέντρωσης ηλιακής ενέργειας (CPS) που χρησιμοποιεί το Desertec υπερέχουν έναντι των φωτοβολταϊκών χάρη στη φτηνή και αποτελεσματική αποθήκευση της ηλιακής θερμότητας, καθώς και στο ότι η λειτουργία τους συνεχίζεται κατά τη διάρκεια της νύχτας και της συννεφιάς. Αυτό διασφαλίζει την απόλυτη αξιοπιστία των σταθμών CPS, οι οποίοι μπορούν να καλύπτουν τις ενεργειακές ανάγκες αδιάλειπτα, ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών ή εποχής.
Στο Desertec, επίσης, η μεταφορά της ενέργειας θα πραγματοποιείται με γραμμές μεταφοράς συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης (HVDC), οι οποίες περιορίζουν τις ενεργειακές απώλειες κατά τη μεταφορά στο 3% ανά 1000 χλμ. Οι γραμμές HVDC χρησιμοποιούνται ήδη αρκετές δεκαετίες και με σχετικά μικρό κόστος μπορούν να γίνουν υπόγειες ή υποθαλάσσιες για καλύτερα ενεργειακά και αισθητικά αποτελέσματα.
Το Desertec στην Ευρώπη
Οι χώρες της περιοχής EUMENA (Ευρώπη, Μέση Ανατολή, Β. Αφρική) μπορούν να αποκομίσουν σημαντικά οφέλη από την υλοποίηση του έργου Desertec. Ειδικά οι χώρες που βρίσκονται στη νότια και ανατολική ζώνη της λεκάνης της Μεσογείου, όπως η Ελλάδα, θα μπορούν να καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος των ενεργειακών τους αναγκών από τους σταθμούς ηλιακής ενέργειας που βρίσκονται στις ερήμους και να συμπληρώνουν το υπόλοιπο με αιολική και υδροηλεκτρική ενέργεια.
Ταυτόχρονα, η ανάπτυξη των υποδομών και στη συνέχεια το εμπόριο της ανανεώσιμης ενέργειας προϋποθέτει τη δημιουργία χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας με αποτέλεσμα την ανάπτυξη των περιοχών της Μέσης Ανατολής και της Β. Αφρικής.
Οι κίνδυνοι και οι δικλείδες ασφαλείας
Οι επικριτές του έργου υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη αυξάνει την ενεργειακή της εξάρτηση από τρίτες χώρες, ενώ οι υποδομές είναι εκτεθειμένες σε φυσικά φαινόμενα, καταστροφές και σαμποτάζ λόγω της πολιτικής αστάθειας στις εμπλεκόμενες χώρες.
Οι σχεδιαστές του Desertec επισημαίνουν μεν ότι πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή σε επίπεδο ενεργειακής ασφάλειας, διαβεβαιώνοντας δε ότι η επισκευή των σταθμών και των γραμμών είναι εύκολη υπόθεση, καθώς το σύστημα διαθέτει επαρκή πλεονάσματα για να ανταπεξέλθει σε περίπτωση βλαβών.
Παρότι το έργο δεν βασίζεται αποκλειστικά στην παραγωγή ενέργειας από τις ερήμους, η εισαγωγή ενέργειας από τις περιοχές αυτές θα δώσει στην Ευρώπη τη δυνατότητα να περιορίσει την εξάρτησή της από την εισαγωγή ορυκτών, όπως άνθρακα και φυσικού αερίου.
Παράπλευρα οφέλη
Ένα ακόμη λόγος που συνηγορεί υπέρ της χρήσης συστημάτων CPS είναι το πρόβλημα έλλειψης νερού, ιδίως στις άνυδρες περιοχές. Η θερμότητα που χάνεται στους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αφαλάτωση θαλασσινών υδάτων σε εργοστάσια που θα βρίσκονται στην παράκτια ζώνη. Έτσι, η παραγωγή ηλιακής ενέργειας θα «δίνει δώρο» το πόσιμο νερό που θα διοχετεύεται στις περιοχές που το έχουν ανάγκη.
Παράλληλα, μπορούν να αξιοποιηθούν οι σκιερές περιοχές κάτω από τους ηλιακούς συλλέκτες για τη φύτευση φυτών, τα οποία θα προστατεύονται από τη τροπική ηλιακή ακτινοβολία που δεν αφήνει να αναπτυχθεί βλάστηση και θα ποτίζονται από το αφαλατωμένο νερό.
Νομικό πλαίσιο
Αυτό που χρειάζεται, όμως, για να πάρει το όραμα Desertec σάρκα και οστά, είναι η μεταρρύθμιση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου στις ενδιαφερόμενες χώρες, προκειμένου να καθιερωθούν οι κυβερνητικές πολιτικές και οι κανονισμοί που θα επιτρέψουν στα γειτονικά κράτη να επωφεληθούν από το γιγάντιο αυτό έργο.
Μπορεί η κατάρτιση του αναγκαίου νομικού πλαισίου να είναι σχετικά απλή υπόθεση στις χώρες όπου αποφασίζει μία μόνο κυβέρνηση, αλλά σε συμμαχίες κρατών όπως η ΕΕ τα πράγματα περιπλέκονται. Για το λόγο αυτό απαιτείται ισχυρή πολιτική βούληση, με την οποία, όμως, μπορούν να ξεπεραστούν όλα τα εμπόδια.
Ένα αποτελεσματικό πολιτικό πλαίσιο πρέπει να κινείται σε τρεις άξονες: να παρέχει επενδυτικά κίνητρα σε επενδυτές και επιχειρήσεις, να διασφαλίζει τη μακροχρόνια σταθερότητα σε επίπεδο σχεδιασμού και να εγγυάται τη διαφάνεια στις συναλλαγές μεταξύ των αγορών.
Ειδικότερα στην περιοχή EUMENA, είναι απαραίτητη η δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ώστε, για παράδειγμα, ένας πελάτης στη Γερμανία ή τη Βρετανία να μπορεί να προμηθευτεί ηλεκτρική ενέργεια απευθείας από τη Β. Αφρική ή τη Μέση Ανατολή.
Ανταγωνιστικότητα
Για να είναι η ενέργεια των ερήμων ανταγωνιστική, θα πρέπει αρχικά να τιμολογηθεί σε εύλογα επίπεδα –μια παρέμβαση, ωστόσο, που δεν θα είναι απαραίτητη σε βάθος χρόνου.
Η καθιέρωση της τεχνολογίας CSP και οι τεχνολογικές βελτιώσεις θα οδηγήσουν σε μείωση του κόστους, ενώ αύξηση αναμένεται στην τιμή των ορυκτών καυσίμων μετά την επιβολή «προστίμων CO2» στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Εμπορίας Αδειών Εκπομπών.
Εάν αναλογιστεί κανείς ότι το 90% του παγκόσμιου πληθυσμού βρίσκεται σε ακτίνα 3.000 χλμ από τις ερήμους, συνειδητοποιεί ότι στις άγονες αυτές εκτάσεις υπάρχει ένα τεράστιο ενεργειακό δυναμικό που ο πλανήτης μας δεν έχει την πολυτέλεια να αφήνει αναξιοποίητο.
