Αρθρο του οικονομολόγου της Eurobank EFG Δρ. Τηλέμαχου Ευθυμιάδη με τίτλο: «Αποκλίσεις Πληθωρισμών Στην Ευρωζώνη: Χαρακτηριστικά και Αιτίες» φιλοξενείται στο τρίτο τεύχος του τρίτου τόμου της περιοδικής έκδοσης Οικονομία και Αγορές που εξέδωσε η Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων της Eurobank EFG.
Στη μελέτη διερευνάται εάν η ταχύτητα που αυξάνονται οι τιμές στην Ελλάδα σε σχέση με την Ευρωζώνη, δηλαδή αυτό που ονομάζουν οι οικονομολόγοι «διαφορικό πληθωρισμό» (inflation differential), αποτελεί αντικείμενο ανησυχίας.
Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, εξετάζονται συγκριτικά τα ευρήματα προγενέστερων ακαδημαϊκών ερευνών και ιδιαίτερα τα χαρακτηριστικά των αποκλίσεων στους ρυθμούς πληθωρισμού εντός των ΗΠΑ, εντός της Ευρωζώνης και μεταξύ μέσου όρου Ευρωζώνης και Ελλάδος.
Επιπλέον, διερευνώνται οι κύριοι παράγοντες που τροφοδοτούν τον διαφορικό πληθωρισμό στην Ευρωζώνη και την Ελλάδα.
Στη μελέτη τονίζεται ότι κατά την δεκαετία του ’90 υπήρξε ραγδαία αποκλιμάκωση των ρυθμών πληθωρισμού της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, οι αποκλίσεις των ρυθμών πληθωρισμού μεταξύ της Ελλάδας και του μέσου όρου των χωρών-μελών της ΕΕ μειώθηκε από 5,1% την περίοδο 1994-1998, σε 1,2% την περίοδο 1999-2001.
Ανάλογη πορεία ακολούθησαν και οι λοιπές χώρες-μέλη της Ευρωζώνης που παρουσίαζαν ιδιαίτερα υψηλούς ρυθμούς πληθωρισμού (Ισπανία, Ιρλανδία και Πορτογαλία). Η σύγκλιση αντικατοπτρίζει την προσπάθεια των χωρών της Ευρώπης ώστε να πληρωθούν τα κριτήρια της Συνθήκης του Μάαστριχτ.
Ωστόσο, από το 1999 και μετά παρατηρείται απόκλιση μεταξύ των ρυθμών πληθωρισμού της Ελλάδας και του μέσου της Ευρωζώνης. Στο διάστημα 1999-2007 ο ρυθμός πληθωρισμού στην Ελλάδα παρέμεινε σταθερά υψηλότερος από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης κατά 1%-3% περίπου.
Στη μελέτη εξετάζεται επίσης η επίδραση της εισαγωγής του Ευρώ. Μετά την
εισαγωγή του ενιαίου νομίσματος, ο διαφορικός πληθωρισμός στο σύνολο της Ευρωζώνης εμφανίζεται σε απόλυτα μεγέθη μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο διαφορικό πληθωρισμό ανάμεσα στις πολιτείες των ΗΠΑ. Συγκεκριμένα, η απόλυτη διαφορά των ρυθμών πληθωρισμών για την Ευρωζώνη διαμορφώθηκε (περίπου) στο 3%. Αντίθετα, στις ΗΠΑ, παρατηρείται μια διαφορά πληθωρισμών στο 1%.
Επιπλέον, εμπειρικές μελέτες συμπεραίνουν ότι ο διαφορικός πληθωρισμός της Ευρωζώνης δεν διαφέρει δραματικά μεταξύ της προ και μετά Ευρώ εποχής σε συγκεκριμένες χώρες (πχ. Γερμανία, Ισπανία).
Αυτό όμως που δημιουργεί ανησυχία είναι ότι στην Ευρωζώνη, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, υπάρχει μια ομάδα χωρών που παρουσιάζουν σταθερά χαμηλότερους ρυθμούς πληθωρισμού από το μέσο όρο (Γερμανία, Φιλανδία και Αυστρία) και μια ομάδα με σταθερά υψηλότερους (Ελλάδα, Ιρλανδία και Ισπανία).
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια ανταγωνιστικότητας αλλά και την αύξηση της ανομοιογένειας μεταξύ των χωρών μελών της ΕΕ.
Ως πιο πιθανά αίτια για τον διαφορικό πληθωρισμό μεταξύ Ελλάδας και του μέσου όρου της Ευρωζώνης στη μελέτη επισημαίνονται τα θετικά παραγωγικά κενά των τελευταίων ετών, το μέρος της αύξησης του κόστους παραγωγής που δεν συνοδεύτηκε από αντίστοιχες μεταβολές στην παραγωγικότητα καθώς και η ραγδαία αποκλιμάκωση των επιτοκίων. Αντιθέτως, παράγοντες όπως οι διαφορές παραγωγικότητας μεταξύ τομέων των εμπορεύσιμων και μη εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών (γνωστή ως υπόθεση των Balassa-Sameulson) καθώς και τα μεταφορικά έξοδα, δεν φαίνεται να αποτελούν αίτια διαφορικού πληθωρισμού μεταξύ της χώρας μας και της Ευρωζώνης.
Επιπλέον οι πρόσφατες αυξήσεις των τιμών της ενέργειας φαίνεται να έχουν συγκριτικά μικρότερο αντίκτυπο στον πληθωρισμό από ότι στο παρελθόν, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και στις υπόλοιπες αναπτυγμένες οικονομίες.
Συμπερασματικά, οι τιμές στην Ελλάδα αυξάνονται γρηγορότερα από το μέσο όρο της Ευρωζώνης. Αυτό έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ευημερία των νοικοκυριών, καθώς αυξάνεται το κόστος διαβίωσης με ταχύτερους ρυθμούς, ενώ αντίστοιχα μειώνεται η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.
