Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την επισκόπηση της περιβαλλοντικής πολιτικής του 2007, στην οποία παρατίθενται οι εξελίξεις που σημειώθηκαν πέρυσι στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στον τομέα του περιβάλλοντος, δίνεται έμφαση στις μεγαλύτερες μελλοντικές προκλήσεις και αναλύονται οι τάσεις της κατάστασης του περιβάλλοντος και οι επιδόσεις περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ και των κρατών μελών.
Παρουσιάζοντας την επισκόπηση της περιβαλλοντικής πολιτικής του 2007, ο αρμόδιος για το περιβάλλον Επίτροπος, Σταύρος Δήμας, δήλωσε τα εξής: «Το έτος 2007 αποτέλεσε σημείο καμπής για την περιβαλλοντική πολιτική της ΕΕ. Τηρήθηκαν οι κύριες δεσμεύσεις που είχαν αναληφθεί βάσει του έκτου προγράμματος πλαισίου για το περιβάλλον. Τα θέματα περιβάλλοντος καταλαμβάνουν πλέον σταθερά κορυφαίες θέσεις στο πολιτικό θεματολόγιο και συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των υπευθύνων για τη λήψη αποφάσεων, των μέσων μαζικής επικοινωνίας και του κοινού. Αυτό είναι ευχάριστο, χωρίς όμως να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν λόγοι ανησυχίας. Η εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ καθυστερεί. Είναι επίσης αναγκαίο να προετοιμαστούμε για τις επικείμενες μείζονες προκλήσεις: τη μακροπρόθεσμη στρατηγική θεώρηση της αειφόρου κατανάλωσης και παραγωγής, την προσαρμογή στις αναπόφευκτες κλιματικές αλλαγές και την προστασία της βιοποικιλότητας. Θα πρέπει να επωφεληθούμε από το σχετικά ελαφρύ νομοθετικό πρόγραμμα του 2009 για να προωθήσουμε τα θέματα αυτά.»
Έχει θεσπιστεί το πλαίσιο περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ
Η Επιτροπή τήρησε σχεδόν όλες τις κύριες δεσμεύσεις που είχε αναλάβει βάσει του έκτου προγράμματος πλαισίου για το περιβάλλον. Με τη δέσμη μέτρων για την ενέργεια και την αλλαγή του κλίματος, που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το 2007 και μετουσιώθηκε από την Επιτροπή σε συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής το 2008, η Ευρώπη θα ακολουθήσει σταθερή πορεία προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Διαβιβάστηκαν στα νομοθετικά όργανα και οι επτά θεματικές στρατηγικές, ενώ έχουν εγκριθεί ή εξετάζονται από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο συνοδευτικές νομοθετικές προτάσεις. Εκδόθηκε η προ πολλού αναμενόμενη νομοθετική πράξη REACH – καταχώριση, αξιολόγηση, έγκριση και περιορισμός των χημικών ουσιών – που αναμορφώνει την αντιμετώπιση των χημικών προϊόντων, ενώ παράλληλα άρχισε να λειτουργεί ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων. Τέθηκε σε ισχύ η οδηγία για την περιβαλλοντική ευθύνη. Η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για νέα οδηγία περί των βιομηχανικών εκπομπών, η οποία διευρύνει το πεδίο εφαρμογής της προγενέστερης νομοθεσίας και ορίζει αυστηρότερες οριακές τιμές εκπομπών. ¶ρχισαν να αξιοποιούνται σημαντικά για την περιβαλλοντική πολιτική χρηματοδοτικά μέσα, όπως το LIFE+ με προϋπολογισμό 2,143 δισ. ευρώ για την περίοδο 2007-13.
Χρειάζονται μεγαλύτερες προσπάθειες για να βελτιωθεί η εφαρμογή
Μολονότι, όμως, έχει θεσπιστεί το πολιτικό πλαίσιο, συχνά τα κράτη μέλη κωλυσιεργούν ή εφαρμόζουν ελλιπώς την περιβαλλοντική νομοθεσία της ΕΕ. Οι εκκρεμούσες υποθέσεις παράβασης αφορούν, ως επί το πλείστον, την κακή εφαρμογή του περιβαλλοντικού δικαίου της ΕΕ, αλλά εκκρεμούν και υποθέσεις παράλειψης ενσωμάτωσης ή άστοχης ενσωμάτωσης οδηγιών στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών. Το 2008 και το 2009 η Επιτροπή θα εντείνει τις προσπάθειες που καταβάλλει για την υποστήριξη των κρατών μελών και των αρμοδίων αρχών τους όσον αφορά την εφαρμογή της νομοθεσίας, μεταξύ άλλων βελτιώνοντας την ανταλλαγή πληροφοριών, την καθοδήγηση και την επιμόρφωση. Η Επιτροπή αποφάσισε επίσης να καθορίσει κριτήρια για τον προσδιορισμό των παραβάσεων που απαιτούν την άμεση και αυστηρή κίνηση δικαστικής διαδικασίας εκ μέρους της Επιτροπής.
Απαραίτητη μια νέα ώθηση για να αντιμετωπιστούν οι παγκόσμιες προκλήσεις
Πρέπει να αποδοθεί επειγόντως προσοχή σε τρεις μείζονες προκλήσεις.
Αειφορία
Όπως επισημαίνει η Κομισιόν, η παγκόσμια οικονομία, με τη σημερινή της μορφή, δεν είναι αειφόρος. Με δεδομένη την αύξηση του πληθυσμού και των απαιτήσεων των καταναλωτών, η παγκόσμια οικονομία του μέλλοντος θα πρέπει να είναι καθαρότερη, λιτότερη και ευφυέστερη. Επιχειρώντας ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή, η Επιτροπή θα υποβάλει σύντομα σχέδιο δράσης για την αειφόρο κατανάλωση και παραγωγή και την αειφόρο βιομηχανική πολιτική. Γενικός στόχος θα είναι ο εντοπισμός και η άρση των φραγμών που παρεμβάλλονται στην αειφόρο παραγωγή και κατανάλωση και οι οποίοι είτε δεν έχουν αντιμετωπιστεί μέχρι τώρα είτε θα μπορούσαν να αρθούν με την ενίσχυση και τον αρτιότερο συντονισμό των ήδη ασκούμενων πολιτικών.
Προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος
Οι πολιτικοί ιθύνοντες καλούνται να εγκύψουν σε δύο διακριτά ζητήματα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Το πρώτο είναι ο περιορισμός των αυξήσεων της θερμοκρασίας, ζήτημα που ήδη αντιμετωπίζεται από την ΕΕ. Ακόμη όμως και αν ο κόσμος σταματούσε αύριο κιόλας να εκπέμπει αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, το κλίμα θα άλλαζε για πολλές δεκαετίες ακόμη. Ως εκ τούτου, πρέπει κι εμείς να προσαρμοστούμε, ώστε να διαχειριστούμε το αναπόφευκτο. Προσαρμογή σημαίνει εξεύρεση τρόπων αποδοτικότερης χρήσης του νερού, ανάπτυξη καλλιεργειών ικανών να αντέχουν σε συνθήκες ξηρασίας και ενίσχυση των παράκτιων αντιπλημμυρικών φραγμάτων. Το 2008 η Επιτροπή θα καταθέσει Λευκή Βίβλο για την προσαρμογή, στην οποία θα εξετάζονται τρόποι ενσωμάτωσης των αρχών της προσαρμογής στις κοινές πολιτικές.
Προστασία της βιοποικιλότητας
Η απώλεια βιοποικιλότητας συνιστά παγκόσμια απειλή, εξίσου σοβαρή με την κλιματική αλλαγή. Κατά μία άποψη, είναι ακόμη πιο ανησυχητικό φαινόμενο, δεδομένου ότι είναι αδύνατον να αναστραφεί η εξαφάνιση ειδών. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι, αν δεν καταβληθούν πρόσθετες προσπάθειες, δεν θα επιτευχθεί ο στόχος της ΕΕ για ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας μέχρι το 2010. Για τον λόγο αυτό, το 2008 η Επιτροπή θα καταβάλει εντονότερες προσπάθειες για την πλήρη εφαρμογή του οικείου σχεδίου δράσης για τη βιοποικιλότητα, καθώς και για την επέκταση του δικτύου διατήρησης της φύσης Natura 2000, τόσο σε χερσαίες όσο και σε θαλάσσιες περιοχές. Θα διερευνήσει επίσης περαιτέρω την αξία των υπηρεσιών που προσφέρει η βιοποικιλότητα, στο πλαίσιο της διαδικασίας "Οικονομική των Οικοσυστημάτων και της Βιοποικιλότητας" που δρομολογήθηκε στην ένατη διάσκεψη των μερών (COP-9) της σύμβασης για τη βιολογική ποικιλότητα.
