Οι κλυδωνισμοί στις παγκόσμιες χρηματαγορές, η αύξηση του πληθωρισμού, η πιστωτική κρίση και η οικονομική επιβράδυνση στις ΗΠΑ, που συνθέτουν ένα δύσκολο σκηνικό, γεμάτο προκλήσεις για την παγκόσμια οικονομία, αποτέλεσαν τον κεντρικό άξονα της ομιλίας με θέμα «Η νέα παγκόσμια οικονομία: Προοπτικές & Προκλήσεις», του ακαδημαϊκού από το Πανεπιστήμιο του Berkeley, Andrew K. Rose, που ήταν προσκεκλημένος της Eurobank.
Ο καθηγητής Rose τόνισε χαρακτηριστικά ότι οι προκλήσεις δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητες. Στην παρούσα φάση του οικονομικού κύκλου, έπειτα από πολλά χρόνια αλματώδους ανάπτυξης (ιδιαίτερα στις χώρες της Ανατολικής Ασίας), οι παγκόσμιες ανισορροπίες είναι σε θέση να ανατρέψουν ρυθμούς μεγέθυνσης και ευημερίας. Μία από τις βασικές πηγές κινδύνων είναι το Ελλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών (ΕΤΣ) των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τον κ. Rose, το έλλειμμα οφείλεται, πρώτον, στο ότι οι καταναλωτές στις ΗΠΑ διατηρούν υψηλά επίπεδα ευημερίας και ρυθμών κατανάλωσης, δαπανώντας περισσότερα από όσο επιτρέπει το εισόδημά τους. Το 2007, το ΕΤΣ των ΗΠΑ υπερέβη τα 700 δισ. δολ., ξεπερνώντας το 5% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος.
Η εικόνα αυτή δεν φαίνεται να έχει βελτιωθεί το 2008. Δεύτερον, οι οικονομίες των αναπτυσσόμενων χωρών ουσιαστικά «εξάγουν» τα κεφάλαιά και τις αποταμιεύσεις τους στις ΗΠΑ, ενώ διατηρούν χαμηλές ισοτιμίες για την προστασία της ανταγωνιστικότητας των εξαγωγών τους.
Η διαδικασία αυτή χρηματοδοτεί με δανεισμό την κατανάλωση στις ΗΠΑ, ενώ επιτρέπει την επανεισαγωγή μέρους των κεφαλαίων αυτών από τις ΗΠΑ και τις αναπτυγμένες χώρες, με τη μορφή άμεσων ξένων επενδύσεων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αυτό το υπόδειγμα ανάπτυξης δεν είναι κάτι το πρωτόγνωρο. Παρατηρήθηκε μεταπολεμικά και στην Ευρώπη.
Ωστόσο, λόγω της παγκοσμιοποίησης και των μεγάλων ανισορροπιών, καθώς και της συνεχιζόμενης πιστωτικής κρίσης, πολλοί αναρωτιούνται σήμερα με μεγάλη ανησυχία, εάν είναι βιώσιμο.
Δυνατότητα διόρθωσης
Οπως τόνισε ο καθηγητής Rose, για να διορθωθεί το πρόβλημα που γεννήθηκε από το ΕΤΣ, θα πρέπει οι εξαγωγές των ΗΠΑ να αυξηθούν σημαντικά, ενώ ο ρυθμός αύξησης των εισαγωγών να επιβραδυνθεί. Ο μηχανισμός - «κλειδί», που θα επιφέρει αυτό το αποτέλεσμα, είναι η ισοτιμία του δολαρίου.
Εκτίμησε ότι η υποχώρηση του δολαρίου θα είναι της τάξης του 15% με 25% από τα επίπεδα των 1,55 δολ. ανά ευρώ. Επιπλέον, η πρόσφατη πτώση του δολαρίου, έναντι του ευρώ, δεν φαίνεται να έχει επιφέρει σημαντικά αποτελέσματα στη μείωση του ΕΤΣ, λόγω της αύξησης της τιμής του πετρελαίου. Δεν αποκλείεται λοιπόν να φτάσει η ισοτιμία δολ. - ευρώ στο 1,8 εντός της διετίας και είναι πιθανόν, στα επόμενα τρία έως τέσσερα χρόνια, να αντιστοιχούν δύο δολάρια στο κάθε ευρώ.
Η Ευρώπη και πολλές αναπτυσσόμενες και αναπτυγμένες οικονομίες επιτρέπουν την ελεύθερη αναπροσαρμογή των ισοτιμιών των νομισμάτων τους, ενώ οι κεντρικές τους τράπεζες στοχεύουν πρωτίστως στη χαλιναγώγηση των πληθωριστικών πιέσεων. Αντίθετα, οι ασιατικές χώρες χαρακτηρίζονται από αυτό που ονομάζεται «φόβος της ελεύθερης διακύμανσης των ισοτιμιών». Για αυτό το λόγο, θα πρέπει να αναμένουμε ότι οι οικονομίες της Ασίας θα συνεχίσουν να στηρίζουν «τεχνητά» τα νομίσματά τους.
Συνέχιση της ανάπτυξης
Σύμφωνα με το καθηγητή Rose, οι αναπτυσσόμενες οικονομίες θα συνεχίσουν τη μεγέθυνσή τους, παρά τις αντιξοότητες. Σ' αυτό συνδράμει σημαντικά το διεθνές εμπόριο που έχει εξελιχθεί σε μοχλό ανάπτυξης αλλά και η συνεχιζόμενη εισροή επενδύσεων στις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Παράλληλα, πολλές χώρες στην Ασία και την Αφρική, περιμένουν τη σειρά τους στο «κυνήγι» αυτό της ευημερίας, γεγονός που εξασφαλίζει μελλοντικές επενδυτικές ευκαιρίες αλλά και συνεχιζόμενους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, μεταφορών και εμπορίου για τις επόμενες δεκαετίες.
